จัดการโรคชาปลายมือปลายเท้า: เคล็ดลับการดูแลตนเองให้หายขาด

อาการชาปลายมือปลายเท้า หลายคนอาจมองว่าไม่สำคัญ เดี๋ยวก็หาย แต่ รู้หรือไม่   
นั่นคือสัญญาณเตือนของระบบร่างกาย ที่พยายามจะบอกว่า มันมีอะไรผิดปกติ 

วันนี้พี่หมอฝั่งธน...จะมาให้ความรู้  จัดการโรคชาปลายมือปลายเท้า: เคล็ดลับการดูแลตนเองให้หายขาด 

โรคชาปลายมือปลายเท้า (Peripheral Neuropathy) 
เกิดจากความผิดปกติของเส้นประสาทส่วนปลายที่เชื่อมต่อระหว่างสมอง ไขสันหลัง และอวัยวะส่วนปลายของร่างกาย 
เช่น มือและเท้า อาการชาเกิดจากการส่งสัญญาณประสาทที่บกพร่องหรือมีความเสียหายที่เส้นประสาท 

สาเหตุและอาการของโรคนี้มีหลายรูปแบบและอาจบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพที่แตกต่างกัน
สาเหตุของโรคชาปลายมือปลายเท้าเบาหวาน (Diabetic Neuropathy)
ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีระดับน้ำตาลในเลือดสูงอย่างต่อเนื่องอาจมีการทำลายเส้นประสาทจนเกิดอาการชา
การบาดเจ็บทางกายภาพ เช่น การบาดเจ็บจากอุบัติเหตุหรือการกดทับเส้นประสาทเป็นเวลานาน
ขาดสารอาหาร โดยเฉพาะการขาดวิตามินบี เช่น บี12 บี6 และบี1 ซึ่งจำเป็นสำหรับการทำงานของระบบประสาท
การติดเชื้อ เช่น ไวรัสเริม (Herpes Zoster), เอชไอวี, หรือการติดเชื้ออื่นๆ ที่ทำลายเส้นประสาท
โรคทางพันธุกรรม เช่น โรคชาร์โคต์-มารี-ทูธ (Charcot-Marie-Tooth Disease) ซึ่งเป็นโรคที่ทำให้เส้นประสาทเสื่อม
สารพิษและยา เช่น การสัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษ หรือการใช้ยาบางชนิดเช่น ยาเคมีบำบัดหรือแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก
โรคภูมิคุ้มกันผิดปกติ โรคบางชนิด เช่น โรค SLE หรือโรคภูมิแพ้ตัวเอง อาจมีผลกระทบต่อระบบประสาทส่วนปลาย

อาการของโรคชาปลายมือปลายเท้า
อาการชา รู้สึกชาหรือสูญเสียความรู้สึกในมือหรือเท้า
รู้สึกแสบหรือเจ็บปลายประสาท บางคนอาจรู้สึกเหมือนถูกเผา, เจ็บแปลบ หรือรู้สึกเหมือนมีเข็มแทง
กล้ามเนื้ออ่อนแรง อาจมีอาการอ่อนแรงที่กล้ามเนื้อปลายมือปลายเท้า และอาจเดินไม่มั่นคง
การสูญเสียสมดุล เนื่องจากการควบคุมกล้ามเนื้อที่ผิดปกติและการสูญเสียความรู้สึกในเท้า
ปัญหาด้านระบบประสาทอัตโนมัติ เช่น เหงื่อออกมากกว่าปกติ, ปัญหาในการย่อยอาหาร,
ความดันโลหิตผิดปกติ หรือปัญหาการขับปัสสาวะ



การวินิจฉัย แพทย์จะใช้การตรวจร่างกาย การสอบถามอาการและประวัติสุขภาพ
เช่น การเจ็บป่วยก่อนหน้า, การใช้ยา, และพฤติกรรมการใช้ชีวิต การตรวจทางห้องปฏิบัติการอาจรวมถึง
การตรวจเลือดเพื่อดูระดับน้ำตาล วิตามิน และการทำงานของไตและตับ
การตรวจไฟฟ้าประสาท (Nerve Conduction Studies)
การตรวจคลื่นไฟฟ้ากล้ามเนื้อ (EMG)
การตรวจชิ้นเนื้อของเส้นประสาท (Nerve Biopsy) ในบางกรณี

การรักษาโรคชาปลายมือปลายเท้าขึ้นอยู่กับสาเหตุ
การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน
การรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติช่วยลดการเสื่อมของเส้นประสาท
การทานวิตามินเสริม หากอาการเกิดจากการขาดวิตามิน เช่น บี12 การรับวิตามินเสริมสามารถช่วยบรรเทาอาการ
ยาลดอาการปวดประสาท เช่น ยาต้านการชักหรือยาต้านซึมเศร้า  ที่ช่วยบรรเทาอาการเจ็บปลายประสาท
การกายภาพบำบัด ช่วยในการฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและปรับปรุงความสมดุล
การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม เช่น การลดการดื่มแอลกอฮอล์ การออกกำลังกายเบาๆ
เพื่อเพิ่มการไหลเวียนของเลือด และการหลีกเลี่ยงการกดทับบริเวณที่มีอาการชา



การดูแลโรคชาปลายมือปลายเท้า  เป็นการรักษาที่เน้นทั้งการจัดการสาเหตุและการบรรเทาอาการ
เพื่อป้องกันการเสื่อมของเส้นประสาทและช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น
การดูแลประกอบด้วยการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การรักษาด้วยยา และการใช้วิธีการเสริมอื่น ๆ เพื่อบรรเทาอาการชาและเจ็บปวด
1. การควบคุมสาเหตุที่ทำให้เกิดโรค
การดูแลและรักษาโรคชาปลายมือปลายเท้าจะเริ่มต้นด้วยการจัดการกับสาเหตุที่ก่อให้เกิดการเสื่อมของเส้นประสาท 
หากสาเหตุของโรคถูกควบคุมได้ดี อาการก็จะดีขึ้นตามไปด้วย เช่น
เบาหวาน: สำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง 
ควรปรับอาหาร ควบคุมน้ำหนัก และออกกำลังกายสม่ำเสมอเพื่อรักษาระดับน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
ขาดวิตามินบี: หากโรคเกิดจากการขาดวิตามิน เช่น วิตามินบี12 หรือบี6 
การเสริมวิตามินเหล่านี้สามารถช่วยให้เส้นประสาทฟื้นฟูและลดอาการชาลงได้
สารพิษและแอลกอฮอล์: หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารพิษ เช่น โลหะหนัก หรือการดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป 
เพราะสารเหล่านี้มีผลทำลายเส้นประสาท

2. การใช้ยาบรรเทาอาการ
มีการใช้ยาหลายชนิดเพื่อช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวดและชาจากเส้นประสาทที่เสื่อม ซึ่งยาที่นิยมใช้มีดังนี้:
ยากลุ่ม NSAIDs (ยาต้านการอักเสบ): เช่น ไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) หรือ นาพรอกเซน (Naproxen) 
ใช้เพื่อบรรเทาอาการปวดจากการอักเสบของเส้นประสาท
ยาต้านชัก: เช่น Gabapentin, Pregabalin ซึ่งถูกใช้ในการรักษาอาการปวดปลายประสาท 
และมักจะใช้ในการรักษาอาการชาปลายมือปลายเท้าเนื่องจากโรคเบาหวาน
ยาต้านซึมเศร้า (Antidepressants): เช่น Amitriptyline หรือ Duloxetine 
ซึ่งสามารถช่วยลดอาการปวดประสาทโดยปรับการทำงานของสารเคมีในสมองที่เกี่ยวข้องกับการส่งสัญญาณปวด
ยาทาภายนอก: เช่น ครีมที่มีส่วนผสมของแคปไซซิน (Capsaicin) หรือยาชา Lidocaine Gel ใช้บรรเทาอาการชาหรือแสบที่ผิวหนัง

3. การปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต
การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในชีวิตประจำวันจะช่วยลดความรุนแรงของอาการและป้องกันการเสื่อมของเส้นประสาทเพิ่มเติมได้:
การออกกำลังกาย: การออกกำลังกายเบาๆ เช่น การเดิน การยืดกล้ามเนื้อ 
หรือโยคะช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือดในมือและเท้า และช่วยกระตุ้นการทำงานของเส้นประสาท 
การฝึกกายภาพบำบัดสามารถช่วยเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ลดการเสื่อมของกล้ามเนื้อ และรักษาสมดุลร่างกาย
การดูแลเท้า: ผู้ที่มีอาการชาปลายเท้าควรดูแลสุขภาพเท้าอย่างใกล้ชิด 
เช่น ตรวจสอบเท้าเพื่อหาแผลหรือการติดเชื้อที่อาจไม่ได้รู้สึกเนื่องจากการชา 
และควรเลือกใส่รองเท้าที่สบายและเหมาะสม
การหลีกเลี่ยงอุณหภูมิที่ร้อนจัดหรือเย็นจัด: เนื่องจากผู้ป่วยโรคชาปลายมือปลายเท้าอาจมีความไวต่อความร้อนและความเย็น 
การอยู่ในสภาพอากาศที่เย็นจัดอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อเส้นประสาทมากขึ้น 
ควรสวมใส่ถุงมือหรือถุงเท้าเพื่อป้องกันเท้าและมือจากอุณหภูมิที่เย็น

4. การใช้วิธีการบำบัดทางเลือก
นอกจากการรักษาทางการแพทย์ การบำบัดทางเลือกสามารถช่วยบรรเทาอาการได้เช่นกัน:
การนวดบำบัด: ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของเลือดและช่วยให้กล้ามเนื้อที่ตึงผ่อนคลาย
การฝังเข็ม: การฝังเข็มเป็นวิธีการแพทย์ทางเลือกที่เชื่อว่าช่วยกระตุ้นเส้นประสาทและเพิ่มการไหลเวียนของเลือด
การทำสมาธิและโยคะ: ช่วยลดความเครียดและความเจ็บปวดจากการอักเสบในร่างกาย

5. การดูแลด้านโภชนาการ
การปรับอาหารเพื่อเสริมสร้างระบบประสาทให้แข็งแรงเป็นสิ่งสำคัญ:
ควรกินอาหารที่มีวิตามินบี เช่น เนื้อสัตว์ ตับ ถั่ว ผักใบเขียว และธัญพืชที่ไม่ผ่านการขัดสี
กินอาหารที่มีโอเมก้า-3 เช่น ปลาแซลมอน ปลาทู เมล็ดแฟลกซ์ และน้ำมันปลา เพื่อช่วยลดการอักเสบ
หลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลหรือแป้งมากเกินไป โดยเฉพาะในผู้ป่วยเบาหวาน

6. การตรวจสุขภาพเป็นประจำ
หากมีโรคประจำตัวที่ทำให้เกิดอาการชาปลายมือปลายเท้า เช่น โรคเบาหวาน 
หรือความดันโลหิตสูง ควรตรวจสุขภาพเป็นประจำและปรึกษาแพทย์หากอาการแย่ลง