เราเคยเลี้ยงคน สัตว์ พืช พบว่าการดูแลพืช ขาดทุนน้อยที่สุด และสบายใจที่สุด ข้อดี คือ อารมณ์เย็น ไม่ต้องดุใคร ต้นไม้สื่อสารกับคุณเสมอ เค้าบอกคุณด้วยความสมบูรณ์ ว่า “ชั้นชอบที่นี่” หรือ ไม่ชอบที่ที่คุณปลูก และถ้าเค้าไม่ชอบ คุณควรแต่งบ้านให้เค้าใหม่ เพิ่มน้ำ เพิ่มปุ๋ย เปลี่ยนกระถาง ตัดแต่งกิ่ง หรือ เอาเค้าไปปลูกที่อื่น และหากว่าคุณเกลียดเวลาเพราะทำให้คุณรู้สึกแก่ลงทุกวัน หล่ะก็ หันมาเลี้ยงต้นไม้ คุณจะรักวันเวลา ทุกเช้าที่คุณตื่น เห็นต้นไม้ที่ปลูกไว้เติบโตขึ้นอีกขั้น จิตใจเบิกบาน
อุปสรรคในการปลูกพืช และวิธีคลายปัญหา
1. ขาดน้ำ การรดน้ำต้นพืช คือ การเปลี่ยนจากการออกกำลังกายแบบเดิม ที่เป็นการใช้แรงแต่ขาดผลงาน และเต็มไปด้วยรายจ่าย เช่น ซื้อรองเท้ากีฬา/อุปกรณ์กีฬาแพงๆ ค่าสมาชิกเข้าฟิตเนส มาเป็นการออกกำลังกายแล้วได้ใช้แรง และได้เห็นผลงานตรงหน้า นั่นคือพืชเติบโต เรารดต้นพืชด้วยน้ำบ่อ จึงประหยัดค่าน้ำประปา ใช้แรงในการออกกำลังกาย ถือบัวรดน้ำ ใช้ใจในการชื่นชมความสำเร็จ เมื่อเห็นเค้าเติบโต ก็หายเหนื่อย
2. ขาดสารอาหาร/แร่ธาตุในดิน บ้านเราใช้วิธีฝังขยะเปียก แทนใส่ปุ๋ยเคมี เช่น เปลือกไข่ เปลือกผลไม้ เศษผัก ที่ย่อยสลายได้
ช่วยปรับสภาพดิน และมือก็ไม่เลอะน้ำหมัก เพราะเค้าบ่มอยู่ใต้ดิน เป็นอาหารกิ้งกือไส้เดือน ที่ช่วยให้ดินร่วน พืชคือสิ่งสวยงามที่ช่วยเรากำจัดขยะ เราจึงไม่มีค่าใช้จ่ายเรื่องปุ๋ยเคมี ส่วนขยะบางอย่าง ก็เอามาช่วยพืชได้ เช่น กระป๋องเก่าๆ เอามาเพาะเมล็ด
3. วัชพืช งอกไวกว่าพืชที่เราตั้งใจปลูก อีกด้านหนึ่ง วัชพืชก็มีประโยชน์ เวลาเค้าคลุมดิน ทำให้อุณหภูมิของดินเย็นดี สัตว์ใต้ดินเติบโตได้ หากเอาวัชพืชออกหมด ดินตรงนั้นจะร้อน เมื่อคุณเอาซากวัชพืช มากองไว้ที่โคนต้นพืชที่คุณรัก เค้าจะชอบมาก เพราะทำให้ดินไม่ร้อนจนเกินไป รากเติบโตได้ ต้นไม้บางชนิด ชอบขึ้นท่ามกลางวัชพืช หากเราถอนวัชพืชออกหมด อุณหภูมิดินเปลี่ยนไป ต้นไม้ต้นโปรดของคุณอาจจะไม่โต แต่โดยทั่วไป เราก็มักจะถอนออกไปบ้างเพื่อลดการแย่งอาหารกับต้นหลักที่ปลูก
4. สัตว์ก่อกวน (ศัตรูพืช) เช่น เพลี้ยชอบกินใบพืช เชื้อรา บนใบ ราก ทำให้ใบปรุงอาการได้ไม่เต็มที่ ต้นอ่อน อาจถูกเล่นงานโดยหอยทาก ตะขาบ นกจะชอบมาบ้านคุณ เมื่อมีต้นไม้ นกมาหาอาหารของมัน ก็คือ หนอนและงูตัวน้อย แมงมุมเล็กๆ ในสวน อย่าไปทำลายใยมันค่ะ มันช่วยดักกินเพลี้ยและแมลงที่มารบกวนต้นไม้ของเรา แมลงเต่าทองก็ช่วยเรากำจัดเพลี้ยที่ชอบมาดูดน้ำเลี้ยงยอดอ่อนใบอ่อน
ส่วนมดชอบลำเลียงไข่เพลี้ยมาไว้บนใบ เพลี้ยอ่อน คือ เหาพืช มันดูดน้ำเลี้ยงในพืช เหมือนเหาที่ดูดเลือดจากมนุษย์ กองทัพเพลี้ยสร้างความหายนะให้พืชได้ อาการที่ปรากฏคือ ใบมีเม็ดไข่ฝัง เกิดราดำบนน้ำหวานจากมูลเพลี้ยอ่อน แถมใบหงิก เพราะถูกดูดน้ำเลี้ยง เข้าทำลายช่ออ่อน ต้นไม่อาการอ่อนแอ เกิดโรคอื่นตามมา ชื่อที่เกษตรกรไม่มีวันตั้งชื่อลูก ก็คือ น้องเพลี้ย เพราะไม่เป็นมงคล เพลี้ยอ่อนกินพืชแล้วขับของเสียออกมาเป็นน้ำหวาน และนั่นคืออาหารชนิดหนึ่งของมด มดเรียนรู้ว่า เพลี้ยผลิตน้ำหวานที่แสนอร่อย มันจึงดูแลเพลี้ยเป็นอย่างดี มันขนเพลี้ยอ่อนเป็นร้อยๆ ตัวมาวางตามใบพืช เพื่อให้เพลี้ยได้ทานอาหารเต็มที่ มดต่อสู้ปกป้องเมื่อศัตรูของเพลี้ยโจมตี เช่น แมลงเต่าทอง มันสมองมดซับซ้อนพอที่จะรู้ว่า ต้องรักษาดูแลเพลี้ยให้กินพืชต้นที่สมบูรณ์ เพื่อจะได้น้ำหวานที่ละมุน ความใส่ใจของมดที่มีต่อเพลี้ย ไม่ใช่เพราะมดรักเพลี้ย แต่เพราะมดหวงอนาคตของมัน (ความมั่นคงทางอาหาร / และความอร่อยของรสชาติ) หากเพลี้ยโตขึ้นเริ่มจะมีปีก งานวิจัยหนึ่งสรุปว่า “ใช้สารกึ่งเคมีเพื่อหยุดเพลี้ยจากการพัฒนาปีกและขัดขวางความสามารถในการเดินจากไป” หากสนใจว่ามดกับเพลี้ยเป็นอะไรกัน ลองอ่านบทความ “มดและเพลี้ยช่วยเหลือซึ่งกันและกันอย่างไร” ใน greelane.com
โดยทั่วไป หากพืชแข็งแรงพอ การถูกเล่นงานด้วยเพลี้ยและเชื้อราบางส่วน เป็นเรื่องที่รับมือได้ แต่หากถูกโจมตี มีสูตรกำจัด เช่น บางคนบอกว่า ใช้พวกกาแฟ หรือ น้ำมันสะเดา ลองศึกษาดู บางคนบอกว่าฉีดน้ำที่ใบบ่อยๆ ความชื้นไล่เพลี้ยและมดได้ ใบที่เสียแล้ว ตัดออก หรือ ตัดทิ้งทั้งกิ่ง
5. แสงและสภาพอากาศ พืชบางชนิดชอบแสง บางชนิด ไม่ชอบ เช่นตระกูลบอน ไม่ชอบแสง แต่ใบสีสันลวดลายสวย พืชต้นอ่อน อาจตายด้วยแสงแดดที่จ้าเกินไป หาอะไรมาปิดแสงไว้บ้าง เช่น ทางมะพร้าว เพื่อไม่ให้ต้นอ่อน รับแสงเต็ม อุณหภูมิที่สูงเกินไป ถ้าคุณไม่ปลูกพืช คุณจะชอบอากาศสบายๆในวันฝนตกยาวๆ แต่เมื่อคุณปลูกพืช คุณจะเป็นห่วงเค้ามาก ฝนตก น้ำท่วม สำลักน้ำตายยกแปลง
การปลูกพืชไม่ต่างจากการทำธุรกิจ ต้องลองใหม่หลายๆ ครั้ง มองความล้มเหลวเป็นเรื่องธรรมดา ถ้าที่เดิมต้นที่ 1 ไม่ผ่าน ก็พยายามใหม่ ลองปลูกต้นที่ 2-3-4 แก้ไขปัจจัยที่ทำให้พืชไม่เจริญ การปลูกพืช คือ ความสุขราคาไม่แพง ถ้าคุณเห็นดอกไม้ที่คุณปลูกบานเต็มต้น นั่นคือ ความสุขราคาถูก แต่ความรู้สึกที่ได้ ใจฟูไม่แพ้จ่ายค่าเครื่องบินไปปีนเขาที่สวิสเซอร์แลนด์ เศรษฐกิจแบบนี้ หากิจกรรมดีๆ ที่ราคาไม่แพง
ปลูกต้นไม้...ออกกำลังกายได้ประโยชน์
อุปสรรคในการปลูกพืช และวิธีคลายปัญหา
1. ขาดน้ำ การรดน้ำต้นพืช คือ การเปลี่ยนจากการออกกำลังกายแบบเดิม ที่เป็นการใช้แรงแต่ขาดผลงาน และเต็มไปด้วยรายจ่าย เช่น ซื้อรองเท้ากีฬา/อุปกรณ์กีฬาแพงๆ ค่าสมาชิกเข้าฟิตเนส มาเป็นการออกกำลังกายแล้วได้ใช้แรง และได้เห็นผลงานตรงหน้า นั่นคือพืชเติบโต เรารดต้นพืชด้วยน้ำบ่อ จึงประหยัดค่าน้ำประปา ใช้แรงในการออกกำลังกาย ถือบัวรดน้ำ ใช้ใจในการชื่นชมความสำเร็จ เมื่อเห็นเค้าเติบโต ก็หายเหนื่อย
2. ขาดสารอาหาร/แร่ธาตุในดิน บ้านเราใช้วิธีฝังขยะเปียก แทนใส่ปุ๋ยเคมี เช่น เปลือกไข่ เปลือกผลไม้ เศษผัก ที่ย่อยสลายได้
ช่วยปรับสภาพดิน และมือก็ไม่เลอะน้ำหมัก เพราะเค้าบ่มอยู่ใต้ดิน เป็นอาหารกิ้งกือไส้เดือน ที่ช่วยให้ดินร่วน พืชคือสิ่งสวยงามที่ช่วยเรากำจัดขยะ เราจึงไม่มีค่าใช้จ่ายเรื่องปุ๋ยเคมี ส่วนขยะบางอย่าง ก็เอามาช่วยพืชได้ เช่น กระป๋องเก่าๆ เอามาเพาะเมล็ด
3. วัชพืช งอกไวกว่าพืชที่เราตั้งใจปลูก อีกด้านหนึ่ง วัชพืชก็มีประโยชน์ เวลาเค้าคลุมดิน ทำให้อุณหภูมิของดินเย็นดี สัตว์ใต้ดินเติบโตได้ หากเอาวัชพืชออกหมด ดินตรงนั้นจะร้อน เมื่อคุณเอาซากวัชพืช มากองไว้ที่โคนต้นพืชที่คุณรัก เค้าจะชอบมาก เพราะทำให้ดินไม่ร้อนจนเกินไป รากเติบโตได้ ต้นไม้บางชนิด ชอบขึ้นท่ามกลางวัชพืช หากเราถอนวัชพืชออกหมด อุณหภูมิดินเปลี่ยนไป ต้นไม้ต้นโปรดของคุณอาจจะไม่โต แต่โดยทั่วไป เราก็มักจะถอนออกไปบ้างเพื่อลดการแย่งอาหารกับต้นหลักที่ปลูก
4. สัตว์ก่อกวน (ศัตรูพืช) เช่น เพลี้ยชอบกินใบพืช เชื้อรา บนใบ ราก ทำให้ใบปรุงอาการได้ไม่เต็มที่ ต้นอ่อน อาจถูกเล่นงานโดยหอยทาก ตะขาบ นกจะชอบมาบ้านคุณ เมื่อมีต้นไม้ นกมาหาอาหารของมัน ก็คือ หนอนและงูตัวน้อย แมงมุมเล็กๆ ในสวน อย่าไปทำลายใยมันค่ะ มันช่วยดักกินเพลี้ยและแมลงที่มารบกวนต้นไม้ของเรา แมลงเต่าทองก็ช่วยเรากำจัดเพลี้ยที่ชอบมาดูดน้ำเลี้ยงยอดอ่อนใบอ่อน
ส่วนมดชอบลำเลียงไข่เพลี้ยมาไว้บนใบ เพลี้ยอ่อน คือ เหาพืช มันดูดน้ำเลี้ยงในพืช เหมือนเหาที่ดูดเลือดจากมนุษย์ กองทัพเพลี้ยสร้างความหายนะให้พืชได้ อาการที่ปรากฏคือ ใบมีเม็ดไข่ฝัง เกิดราดำบนน้ำหวานจากมูลเพลี้ยอ่อน แถมใบหงิก เพราะถูกดูดน้ำเลี้ยง เข้าทำลายช่ออ่อน ต้นไม่อาการอ่อนแอ เกิดโรคอื่นตามมา ชื่อที่เกษตรกรไม่มีวันตั้งชื่อลูก ก็คือ น้องเพลี้ย เพราะไม่เป็นมงคล เพลี้ยอ่อนกินพืชแล้วขับของเสียออกมาเป็นน้ำหวาน และนั่นคืออาหารชนิดหนึ่งของมด มดเรียนรู้ว่า เพลี้ยผลิตน้ำหวานที่แสนอร่อย มันจึงดูแลเพลี้ยเป็นอย่างดี มันขนเพลี้ยอ่อนเป็นร้อยๆ ตัวมาวางตามใบพืช เพื่อให้เพลี้ยได้ทานอาหารเต็มที่ มดต่อสู้ปกป้องเมื่อศัตรูของเพลี้ยโจมตี เช่น แมลงเต่าทอง มันสมองมดซับซ้อนพอที่จะรู้ว่า ต้องรักษาดูแลเพลี้ยให้กินพืชต้นที่สมบูรณ์ เพื่อจะได้น้ำหวานที่ละมุน ความใส่ใจของมดที่มีต่อเพลี้ย ไม่ใช่เพราะมดรักเพลี้ย แต่เพราะมดหวงอนาคตของมัน (ความมั่นคงทางอาหาร / และความอร่อยของรสชาติ) หากเพลี้ยโตขึ้นเริ่มจะมีปีก งานวิจัยหนึ่งสรุปว่า “ใช้สารกึ่งเคมีเพื่อหยุดเพลี้ยจากการพัฒนาปีกและขัดขวางความสามารถในการเดินจากไป” หากสนใจว่ามดกับเพลี้ยเป็นอะไรกัน ลองอ่านบทความ “มดและเพลี้ยช่วยเหลือซึ่งกันและกันอย่างไร” ใน greelane.com
โดยทั่วไป หากพืชแข็งแรงพอ การถูกเล่นงานด้วยเพลี้ยและเชื้อราบางส่วน เป็นเรื่องที่รับมือได้ แต่หากถูกโจมตี มีสูตรกำจัด เช่น บางคนบอกว่า ใช้พวกกาแฟ หรือ น้ำมันสะเดา ลองศึกษาดู บางคนบอกว่าฉีดน้ำที่ใบบ่อยๆ ความชื้นไล่เพลี้ยและมดได้ ใบที่เสียแล้ว ตัดออก หรือ ตัดทิ้งทั้งกิ่ง
5. แสงและสภาพอากาศ พืชบางชนิดชอบแสง บางชนิด ไม่ชอบ เช่นตระกูลบอน ไม่ชอบแสง แต่ใบสีสันลวดลายสวย พืชต้นอ่อน อาจตายด้วยแสงแดดที่จ้าเกินไป หาอะไรมาปิดแสงไว้บ้าง เช่น ทางมะพร้าว เพื่อไม่ให้ต้นอ่อน รับแสงเต็ม อุณหภูมิที่สูงเกินไป ถ้าคุณไม่ปลูกพืช คุณจะชอบอากาศสบายๆในวันฝนตกยาวๆ แต่เมื่อคุณปลูกพืช คุณจะเป็นห่วงเค้ามาก ฝนตก น้ำท่วม สำลักน้ำตายยกแปลง
การปลูกพืชไม่ต่างจากการทำธุรกิจ ต้องลองใหม่หลายๆ ครั้ง มองความล้มเหลวเป็นเรื่องธรรมดา ถ้าที่เดิมต้นที่ 1 ไม่ผ่าน ก็พยายามใหม่ ลองปลูกต้นที่ 2-3-4 แก้ไขปัจจัยที่ทำให้พืชไม่เจริญ การปลูกพืช คือ ความสุขราคาไม่แพง ถ้าคุณเห็นดอกไม้ที่คุณปลูกบานเต็มต้น นั่นคือ ความสุขราคาถูก แต่ความรู้สึกที่ได้ ใจฟูไม่แพ้จ่ายค่าเครื่องบินไปปีนเขาที่สวิสเซอร์แลนด์ เศรษฐกิจแบบนี้ หากิจกรรมดีๆ ที่ราคาไม่แพง