.

ทำไมถึงมี ปีอธิกสุรทิน Leap year
(อธิก=เกิน สุระ=ตะวัน ทิน=วัน)
และปีอธิกสุรทินเกิดขึ้นได้อย่างไร

ปีนี้จะเข้าสู่ปีอธิกสุรทิน 
นั่นคือ ปีนี้จะมีวันพิเศษเพิ่มขึ้น

เหตุใดจึงต้องเพิ่มวันขึ้นมาอีก 1 วัน
และวันนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร

ในที่สุดปี 2024 ก็มาถึงแล้ว ไม่ใช่ปีธรรมดา
แต่เป็นปีอธิกสุรทินตามการคำนวณปฎิทิน

ปีอธิกสุรทินมี 366 วันตามปฏิทิน 
แทนที่จะเป็น 365 วันปกติ/ตามปฏิทิน
โดยจะเกิดขึ้นทุก ๆ ปีที่ 4
ใน ปฏิทินเกรกอเรียน
ซึ่งเป็นปฏิทินที่คนส่วนใหญ่ทั่วโลกใช้กัน
วันพิเศษที่เรียกว่า วันอธิกสุรทิน
คือ วันที่ 29 กุมภาพันธ์ของปี
ซึ่งจะไม่มีในปีทั่วไป

ทุกปีที่หารด้วย 4 ลงตัว เช่น
ปี 2020 และ 2024 จะเป็นปีอธิกสุรทิน

ยกเว้นครบ 100 ปี หรือปีที่ลงท้ายด้วย 00
เช่น 1700 1800 1900 จะไม่เป็นปีอธิกสุรทิน

ยังมีข้อยกเว้นพิเศษ ถ้าหารด้วย 400 ลงต้ว
1600 2000 จะเป็นปีอธิกสุรทิน
.
.

Leap = วันก้าวกระโดด
มาจากข้อเท็จจริงที่ว่า
ในเดือนมีนาคม ในปีอธิกสุรทิน
จะเลื่อนวันข้ามไปข้างหน้าอีกหนึ่งวัน
ต่างจากปีที่แล้ว เช่น
วันที่ 1 มีนาคม 2023 เป็นวันพุธ
แต่วันที่ 1 มีนาคม 2024 จะเป็น วันศุกร์
แทนที่จะเป็น วันพฤหัสบดี
(เพราะวันที่ 29 กุมภาพันธ์ มาคั่น 1 วัน)
โดยปกติวันที่เดียวกันของแต่ละปี
จะเลื่อนไปข้างหน้าเพียงวันเดียว
ในช่วงระหว่างปีที่ติดต่อกัน

ปฏิทินอื่น ๆ เช่น
ปฏิทินฮีบรู จีน เอธิโอเปีย พุทธ
ต่างก็มีปีอธิกสุรทินด้วยเช่นกัน
แต่ปีเหล่านี้ไม่ได้มาทุก ๆ 4 ปีทั้งหมด
แต่มักจะเกิดขึ้นในปีที่แตกต่าง
จากปีปฏิทินเกรกอเรียน
ปฏิทินบางปฏิทินอาจจะมี
วันอธิกสุรทินหลายวัน
หรือเดือนอธิกสุรทินที่สั้นลงด้วย

นอกจากปีอธิกสุรทิน/วันอธิกสุรทิน
ปฏิทินเกรโกเรียนยังมี
วินาทีอธิกสุรทินอีกจำนวนหนึ่ง
ซึ่งเพิ่มเป็นระยะ ๆ ในบางปี
โดยล่าสุดคือในปี 2012, 2015  2016
แต่ สำนักงานชั่งน้ำหนักและมาตรการระหว่างประเทศ (IBWM)
International Bureau of Weights and Measures (IBWM)
องค์กรที่รับผิดชอบด้านการจับเวลาทั่วโลก
จะยกเลิกวินาทีกระโดดตั้งแต่ปี 2035
.

---

.

ปฎิทินหลายชาติจะใช้ดวงจันทร์เป็นหลัก
จึงต้องมีวันอธิกมาส อธิก = เกิน มาก
มาส = พระจันทร์ หรือเดือน
อธิกมาส คือ เดือนที่เพิ่มขึ้นในปีจันทรคติ

ปฎิทินทางพุทธศาสนา จะมีปีอธิกมาส
ในปีนั้นมี 13 เดือน แทนที่มี 12 เดือนตามเดิม
มีเดือน 8 สองหน จึงเรียกว่า 8 สอง 8

ทั้งนี้เป็นการทดวันเวลาให้สอดคล้องกับฤดูฝน
ซึ่งเป็นช่วงเข้าพรรษาของพระภิกษุศาสนาพุทธ
ที่พระภิกษุจะต้องจำพรรษาเป็นเวลา 3 เดือน
เพราะถ้าไม่ทดวันเวลาจะคลาดเคลื่อนไป เช่น
ฤดูร้อนมาเดือน 8 ฤดูฝนมาเดือน 12
ฤดูหนาวมาเดือน 4 เป็นต้น

เดือน 8 สองหนจะมีวิธีเพิ่มคือ
กล่าวคือเมื่อหมดเดือน 8 แล้ว
แทนที่จะนับเดือนต่อไปเป็นเดือน 9
ก็ให้นับเดือน 8 ซ้ำอีกครั้ง
และเรียกเดือน 8 ทั้งสองนี้ว่า
เดือน 8 หนแรก และเดือน 8 หนหลัง
แล้วจึงเริ่มนับเดือน 9 ต่อไปอีก

การนับเดือนทางจันทรคติ
เป็นการนับเดือนแบบโบราณ
โดยนับข้างขึ้นข้างแรม
ทำให้ 1 ปี มี 354 วัน แทนที่จะเป็น 365 วัน
โดยประมาณ ทำให้ขาดไปปีละ 11 วัน
หรือ 33 วันในรอบ 3 ปี จึงต้องเพิ่มอีก 1 เดือน

ถ้าจะให้วันครบตามจำนวนที่ควรจะเป็น
จะใช้สูตรคำนวณ 3 3 3 2 3 3 2
3 ปีจะมีเดือน 8 สองหน 1 ครั้ง
2 ปีก็จะมีเดือน 8 สองหน 1 ครั้ง
ในรอบ 19 ปี จะมีเดือน 8 สองหน 7 ครั้ง
หรือที่เรียกว่า ปีอธิกมาส
ในปี 2566 เป็นปีอธิกมาสของปฎิทินไทย
.

---

.

ทางปักษ์ใต้พิธีชิงเปรต บุญเดือนสิบ
มักจะบอกกันว่าจะไปงานบุญหนแรก
(วันปล่อยเปรตออกมาเยี่ยมลูกหลาน)
หรือ จะไปงานบุญหนหลัง
แต่หนหลังสำคัญที่สุด/ควรไป
(วันส่งเปรตกลับภพภูมิเดิมที่มา/เกิดใหม่
แล้วจนกว่าจะพบกันอีกในปีหน้า)

แต่ลึก ๆ คือ วันรวมญาติเหมือนวันสงกรานต์
วันเชงเม้งของคนจีน เพื่อไล่สายญาติพี่น้อง
อวด/อวยสถานภาพของบางครอบครัว

คนใต้ยังรำลึกถึงบรรพบุรุษที่เป็นเปรต
เพราะพระบรมศาสดาแสดงไว้ในพระไตรปิฎก
ทึ่พระองค์เจอด้วยพระองค์เอง
กับตรัสถึงพระอรหันต์หลายรูปในพุทธศาสนา
ไปโปรดเปรตมารดาบิดาให้พ้นจากทุกขภูมิ

@ วันอธิกมาส
.

ทำไมต้องมีปีอธิกสุรทิน

เมื่อมองเผิน ๆ วันก้าวกระโดด
อาจดูเหมือนเป็นความคิดที่ไร้สาระ
แต่ปีอธิกสุรทินมีความสำคัญอย่างมาก
และหากไม่มีปีอธิกสุรทินขึ้นมา
ปีของคนเราจะแตกต่างออกไปมากในที่สุด

ปีอธิกสุรทินเกิดเพราะ
หนึ่งปีในปฏิทินเกรโกเรียนนั้น
สั้นกว่าปีสุริยคติหรือปีเขตร้อนเล็กน้อย
ระยะเวลาที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์
จนหมดหนึ่งครั้ง 1 ปีปฏิทิน= 365 วัน
แต่ปีสุริยคติมีระยะเวลา 365.2425
หรือ 365 วัน 5 ชั่วโมง 49 นาที 12  วินาที

เมื่อวันผ่านพ้น ปีผันผ่าน
จำนวนชั่วโมง นาที วินาที ทุก ๆ ปี
จะสมทบรวมเข้าไปเรื่อย ๆ
จะเปลี่ยนวันทึ่/เดือน
ในช่วงเวลาของฤดูกาล

เช่น ถ้าหยุดใช้ปีอธิกสุรทิน
อีกประมาณ 700 ปี ข้างหน้า
ฤดูร้อนของซีกโลกเหนือ
ก็จะเริ่มขึ้นในเดือนธันวาคม
แทนที่จะเป็นเดือนมิถุนายน
@ พิพิธภัณฑ์อากาศและอวกาศแห่งชาติ
National Air and Space Museum
.
.

การเพิ่มวันอธิกสุรทินทุก ๆ ปีที่ 4
จะช่วยขจัดปัญหานี้ได้อย่างมาก
เพราะ 1 วัน = 86,400 วินาที
แต่ละปีขาดไป 5 ชั่วโมง 49 นาที 12 วินาที = 20,952 วินาที
ครบ 4 ปี = 23 ชั่วโมง 16 นาที 48 วินาที = 83,808 วินาที
เศษ 2,592 วินาทีจะครบ 1 วันใน 33.3 ปี

เพื่อแก้ปัญหาเรื่องนี้
จึงตัองข้ามปีอธิกสุรทินทุก ๆ 100 ปี
ยกเว้นปีที่ถูกหารด้วย 400 ลงตัว
เช่นปีค.ศ. 1600 และ 2000

แม้ว่าจะได้ทำเช่นนี้แล้ว
ก็ยังคงมีความแตกต่างเล็กน้อย
ระหว่างปีปฏิทิน กับ ปีสุริยคติ

นั่นคือเหตุผลว่าทำไม IBWM
ได้ทดลองด้วยวินาทีกระโดด
แล้วมีความแตกต่างอย่างไม่มีนัยสำคัญ

แต่โดยรวมแล้ว ปีอธิกสุรทิน กับ
ปฏิทินเกรโกเรียน สอดคล้องต้องกันกับ
การเดินทางรอบดวงอาทิตย์ของโลกเรา
.
.

ประวัติความเป็นมาของปีอธิกสุรทิน

แนวคิดเรื่องปีอธิกสุรทิน
เกิดขึ้นตั้งแต่ 45 ปีก่อนคริสตกาล 
เมื่อจักรพรรดิ จูเลียส ซีซาร์
ริเริ่มให้ใช้ ปฏิทินจูเลียน
ซึ่งมี 365 วัน โดยแยกออกเป็น 12 เดือน
(ยังคงใช้กันอยู่ในปฏิทินเกรกอเรียน)

เดือนกรกฎาคมและสิงหาคม
เดิมชื่อ Quintilis และ Sextilis
แต่ภายหลังเปลี่ยนชื่อตาม Julius Caesar
และผู้สืบทอดตำแหน่ง Augustus

ปฏิทินจูเลียน มีปีอธิกสุรทิน ทุก ๆ 4 ปี
โดยไม่มีข้อยกเว้นและยังเชื่อมโยงกับ
ฤดูกาลต่าง ๆ ของโลกด้วย
ปีสุดท้ายแห่งความสับสน
ในปีที่ 46 ปีก่อนคริสตกาล
จะมีถึง 15 เดือนรวม 445 วัน
ที่มา University of Houston

เดิมชาวโรมันใช้ปฎิทินตามดวงจันทร์
นักบวชต้องปรับปรุงเพิ่มปีละ 10 วัน
ผิดพลาดบ้าง ตรงวันบ้าง
ทำให้ชาวบ้านต่างสับสนวุ่นวาย
เมื่อนักดาราศาสตร์ใช้ดวงตะวันเป็นหลัก
วันเดือนปีจะไม่คลาดเคลื่อนตามใจนักบวช
ทำให้ Julius Caesar เห็นชอบด้วยกับเรื่องนี้

Julius Caesar
สั่งให้ล้างไพ่/หักดิบโละทิ้งวันเกิน 80 วัน
วันจันทรคติทึ่สะสม 445 วัน ราว 15 เดือน
ให้เหลือวันสุริยคติ 365 วัน หายไป 3 เดือน
เริ่มต้นวันเดือนปีใหม่ทึ่ไฉไลกว่าเดิม

แม้ว่านักการเมืองปากกล้า Cicero
จะเย้ยหยันว่า มันคิดว่าจะควบคุมดวงดาวได้
แต่ผลการตัดสินใจของ  Julius Caesar
ทำให้ทุกวันนี้ชาวโลกต่างได้รับประโยชน์

Cicero ถูกประหารชีวิตเพราะปากเสีย
เที่ยววิพากษ์วิจารณ์ Julius Caesar หลังตาย
ทำให้ Mark Antony หมั่นไส้
จึงให้ทหารสังหาร Cicero ทิ้ง
ใน 43 ปีก่อนคริสตศักราช
.
.

กินเวลานานหลายศตวรรษ
ที่ดูเหมือนว่าปฏิทินจูเลียน
ทำงานได้อย่างสมบูรณ์แบบ

แต่เมื่อถึงกลางศตวรรษที่ 16
นักดาราศาสตร์สังเกตเห็นว่า
ฤดูกาลต่าง ๆ เริ่มต้นเร็วกว่า
ที่คาดการณ์ไว้ราว ๆ 10 วัน
ช่วงที่วันหยุดสำคัญ ๆ เช่น อีสเตอร์
ไม่ตรงกับเหตุการณ์เฉพาะเจาะจง
เช่น ฤดูใบไม้ผลิ หรือ วันวสันตวิษุวัต
(วันวสันตวิษุวัต เวลากลางวันยาว=กลางคืน
เป็นวันเริ่มต้นฤดูใบไม้ผลิในซีกโลกเหนือ)
 
สมเด็จพระสันตะปาปาเกรกอรีที่ 13
สั้งให้ลบ 10 วันทึ่เกิน ทิ้งไปเลย
เริ่มต้นวันใหม่ให้ตรงกับความเป็นจริง โดย
และให้ใช้ปฏิทินเกรกอเรียนในปี 1582 

วันที่/เดือนยังเหมือนกับปฏิทินจูเลียน
แต่ไม่รวมปีอธิกสุรทิน
สำหรับปีครบรอบ 100 ปีส่วนใหญ่
เป็นเวลาหลายศตวรรษมาแล้ว
ที่ปฏิทินเกรกอเรียนถูกใช้เฉพาะ
ในประเทศคาทอลิก เช่น อิตาลี สเปน

ในที่สุดก็นำมาใช้ใน
ประเทศโปรเตสแตนต์
เช่น สหราชอาณาจักร ในปี 1752
เพราะเป็นช่วงที่ปีปฏิทินเริ่มเบี่ยงเบน
แตกต่างไปจากประเทศคาทอลิกอย่างมาก
(สร้างปัญหาในการค้าขาย การสื่อสาร ฯลฯ
ตัองระบุให้ชัดเจน/แปลงค่าวันทึ่ให้ตรงกัน)

สาเหตุจากความแตกต่างระหว่างปฏิทิน
ประเทศที่เปลี่ยนมาใช้ปฏิทินเกรกอเรียน
ในเวลาต่อมาภายหลัง จึงต้องข้ามวัน
เพื่อเชื่อมโยงวันให้ตรงกับชาติอื่นที่ใช้กัน

เมื่ออังกฤษเปลี่ยนปฏิทินในปี 1752
วันที่ 2 กันยายน จะตาม
มาด้วยวันที่ 14 กันยายน
(หายไป 12 วันทันทีในปีนั้น)
ตามข้อมูล Royal Museums Greenwich

ณ วันใดวันหนึ่งในอนาคตอันไกลโพ้น
ปฏิทินเกรกอเรียนอาจจะต้องปรับปรุงใหม่
เพราะปีปฏิทินจะไม่ตรงกับปีสุริยะ
แต่จะต้องใช้เวลาอีกหลายพันปี
กว่าเหตุการณ์นี้จะเกิดขึ้นอีกครั้ง
.

เรียบเรียง/ที่มา

https://bit.ly/3tM0XDZ
https://bit.ly/3vqKINb
https://bit.ly/3tLJtro
https://bit.ly/3Hf4duG
.

---

.
.

24 ธันวาคม พ.ศ. 2483
จอมพล ป.พิบูลสงคราม
ได้ออกพระราชบัญญัติปีปฏิทิน พ.ศ.2484
ให้วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2484
เป็นวันขึ้นปีใหม่แทน
วันสงกรานต์ 1 เมษายน พ.ศ.2484

ทำให้ปี พ.ศ. 2483
นับปีมีเพียง 9 เดือนครึ่ง
(1 เมษายน - 31 ธันวาคม)
คนเกิดมกราคม-มีนาคม
นับอายุเร็วขึ้น 3 เดือน
ปีงบประมาณ การนับอายุปี ฤกษ์ผานาที
ในพิธีกรรมต่าง ๆ ตัองปรับอายุใหม่

ทั้งนี้เพื่อให้สอดคล้องกับนานาชาติ
แต่ยังคงเทศกาลสงกรานต์ตามเดิม
13-15 เมษายนของทุก ๆ ปี