มะเร็งทางพันธุกรรม หลีกเลี่ยงได้
มะเร็งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1 ของโลก โดยกว่า 95% ของมะเร็งเกิดจากปัจจัยแวดล้อมและพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์ การรับประทานอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวสูง รังสียูวี เป็นต้น ส่วนอีก 5% ของมะเร็งเกิดจากความผิดปกติของยีน ซึ่งสามารถสืบทอดทางพันธุกรรมได้
ผู้ที่เป็นมะเร็งทางพันธุกรรมจะมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคมะเร็งชนิดเดียวกับคนในครอบครัวมากกว่าคนทั่วไปถึง 14% และสามารถเกิดโรคมะเร็งได้ตั้งแต่อายุยังน้อย
สัญญาณเตือนของมะเร็งทางพันธุกรรม
ผู้ที่สงสัยว่าตนเองอาจมีความเสี่ยงเป็นโรคมะเร็งทางพันธุกรรม สามารถสังเกตได้จากประวัติครอบครัว หากมีญาติสายใกล้ชิด เช่น ยาย แม่ พี่น้องของคุณแม่ และพี่น้องของเราเอง มีประวัติป่วยเป็นโรคมะเร็งตั้งแต่ 1 – 2 คนขึ้นไป ให้ตั้งข้อสงสัยว่าตัวเราเองอาจมีสิทธิ์เป็นโรคมะเร็งทางพันธุกรรม หรือป่วยเป็นโรคมะเร็งตั้งแต่อายุยังไม่ถึง 50 ปี
การตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรม
หากสันนิษฐานว่าตัวเองอาจเป็นโรคมะเร็งที่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรม ควรไปพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัย โดยแพทย์จะซักประวัติและนำไปคำนวณหาความเสี่ยงในการเป็นโรคมะเร็งทางพันธุกรรม และหากพบว่าคนไข้มีความเสี่ยงจากประวัติครอบครัว แพทย์จึงทำการตรวจเลือดหายีนมะเร็งทางพันธุกรรมเพื่อยืนยันอีกครั้งว่าคนไข้มีสิทธิ์เป็นโรคมะเร็งชนิดใดได้บ้าง
ยีนที่เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งที่สำคัญ ได้แก่
1. ยีน BRCA1 และ BRCA2 เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ และมะเร็งต่อมน้ำเหลือง
2. ยีน APC เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่
3. ยีน Lynch syndrome เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งมดลูก และมะเร็งอัณฑะ
4. ยีน TP53 เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งหลายชนิด เช่น มะเร็งผิวหนัง มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่ และมะเร็งตับ
การตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรมสามารถช่วยให้แพทย์วางแผนการรักษาและป้องกันโรคมะเร็งได้ โดยหากพบว่ามีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดโรคมะเร็ง แพทย์อาจแนะนำให้ทำการตรวจคัดกรองหรือการรักษาล่วงหน้า เช่น การผ่าตัดเต้านมหรือรังไข่ออก เป็นต้น
ข้อดีของการตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรม
การตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรมมีข้อดีมากกว่าที่คิดดังต่อไปนี้
1. รู้ว่าควรเลี่ยงสิ่งใด การที่คนไข้รู้ตัวเองก่อนว่ามีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคมะเร็ง จะช่วยให้คนไข้เลี่ยงพฤติกรรมที่เป็นปัจจัยเพิ่มโอกาสที่จะก่อให้เกิดโรคมะเร็งมากขึ้น
2. เตือนคนในครอบครัวให้ระวังร่วมกัน การตรวจหายีนโรคมะเร็งทางพันธุกรรมนั้น หากในกลุ่มพี่น้องคนใดคนหนึ่งตรวจพบ ก็มีความเป็นไปได้ที่พี่น้องสายเลือดเดียวกันมีโอกาสเป็นเช่นเดียวกัน
3. วางแผนชีวิตหลังแต่งงานได้ดีขึ้น ในปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์ก้าวหน้าไปมาก คนไข้สามารถเลือกเก็บไข่หรือเชื้อที่ไม่มียีนโรคมะเร็งทางพันธุกรรมและโรคร้ายอื่นๆ สำหรับทำกิฟท์หรือเด็กหลอดแก้ว ช่วยลดความเสี่ยงที่จะส่งต่อถึงรุ่นลูกได้อีกทางหนึ่ง
4. ช่วยป้องกันไม่ให้เกิดมะเร็งลุกลาม เนื่องจากแพทย์จะทำการนัดตรวจทุกปี หากพบในระยะแรกจะได้ทำรักษาแต่เนิ่น ๆ และจึงมีโอกาสหายขาดสูงกว่า อีกทั้งในปัจจุบันมียารักษาโรคมะเร็งเฉพาะจุดที่ได้ผลดี คนไข้มีทางเลือกในการรักษาเพิ่มมากขึ้น
มะเร็งทางพันธุกรรมนั้นสามารถหลีกเลี่ยงได้ หากเรารู้ตัวและรับมือกับความเสี่ยงตั้งแต่เนิ่นๆ โดยการตรวจหาความเสี่ยงและวางแผนการรักษาล่วงหน้า จะช่วยให้เราสามารถลดความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็ง และสามารถมีชีวิตที่ยืนยาวและมีคุณภาพได้
คนไข้มักกังวล…กลัวว่าหากเป็นแล้วจะรักษาไม่หาย แต่ในปัจจุบันวิทยากรทางการแพทย์ก้าวหน้าไปมาก มีแนวทาง และยารักษาโรคใหม่เสมอ การที่คนไข้รู้ตัวเร็วจึงมีแต่ข้อดีมากกว่าข้อเสีย จึงอยากให้มองว่าเป็นโอกาสที่จะทำให้คนไข้ต่อสู้กับโรคร้ายได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากที่สุด
ที่มา :
บทความ "มะเร็งทางพันธุกรรม ภัยเงียบที่รู้ก่อนได้...ด้วยการตรวจหาความเสี่ยง" จากโรงพยาบาลพญาไท
บทความ "การตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรม" จาก PPTV Online
เว็บไซต์ของมูลนิธิวิจัยมะเร็งเต้านมแห่งประเทศไทย
เว็บไซต์ของสถาบันมะเร็งแห่งชาติ
มะเร็งทางพันธุกรรม หลีกเลี่ยงได้
มะเร็งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1 ของโลก โดยกว่า 95% ของมะเร็งเกิดจากปัจจัยแวดล้อมและพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ การดื่มแอลกอฮอล์ การรับประทานอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวสูง รังสียูวี เป็นต้น ส่วนอีก 5% ของมะเร็งเกิดจากความผิดปกติของยีน ซึ่งสามารถสืบทอดทางพันธุกรรมได้
ผู้ที่เป็นมะเร็งทางพันธุกรรมจะมีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคมะเร็งชนิดเดียวกับคนในครอบครัวมากกว่าคนทั่วไปถึง 14% และสามารถเกิดโรคมะเร็งได้ตั้งแต่อายุยังน้อย
สัญญาณเตือนของมะเร็งทางพันธุกรรม
ผู้ที่สงสัยว่าตนเองอาจมีความเสี่ยงเป็นโรคมะเร็งทางพันธุกรรม สามารถสังเกตได้จากประวัติครอบครัว หากมีญาติสายใกล้ชิด เช่น ยาย แม่ พี่น้องของคุณแม่ และพี่น้องของเราเอง มีประวัติป่วยเป็นโรคมะเร็งตั้งแต่ 1 – 2 คนขึ้นไป ให้ตั้งข้อสงสัยว่าตัวเราเองอาจมีสิทธิ์เป็นโรคมะเร็งทางพันธุกรรม หรือป่วยเป็นโรคมะเร็งตั้งแต่อายุยังไม่ถึง 50 ปี
การตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรม
หากสันนิษฐานว่าตัวเองอาจเป็นโรคมะเร็งที่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรม ควรไปพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัย โดยแพทย์จะซักประวัติและนำไปคำนวณหาความเสี่ยงในการเป็นโรคมะเร็งทางพันธุกรรม และหากพบว่าคนไข้มีความเสี่ยงจากประวัติครอบครัว แพทย์จึงทำการตรวจเลือดหายีนมะเร็งทางพันธุกรรมเพื่อยืนยันอีกครั้งว่าคนไข้มีสิทธิ์เป็นโรคมะเร็งชนิดใดได้บ้าง
ยีนที่เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งที่สำคัญ ได้แก่
1. ยีน BRCA1 และ BRCA2 เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ และมะเร็งต่อมน้ำเหลือง
2. ยีน APC เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่
3. ยีน Lynch syndrome เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งมดลูก และมะเร็งอัณฑะ
4. ยีน TP53 เกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งหลายชนิด เช่น มะเร็งผิวหนัง มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่ และมะเร็งตับ
การตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรมสามารถช่วยให้แพทย์วางแผนการรักษาและป้องกันโรคมะเร็งได้ โดยหากพบว่ามีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดโรคมะเร็ง แพทย์อาจแนะนำให้ทำการตรวจคัดกรองหรือการรักษาล่วงหน้า เช่น การผ่าตัดเต้านมหรือรังไข่ออก เป็นต้น
ข้อดีของการตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรม
การตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรมมีข้อดีมากกว่าที่คิดดังต่อไปนี้
1. รู้ว่าควรเลี่ยงสิ่งใด การที่คนไข้รู้ตัวเองก่อนว่ามีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคมะเร็ง จะช่วยให้คนไข้เลี่ยงพฤติกรรมที่เป็นปัจจัยเพิ่มโอกาสที่จะก่อให้เกิดโรคมะเร็งมากขึ้น
2. เตือนคนในครอบครัวให้ระวังร่วมกัน การตรวจหายีนโรคมะเร็งทางพันธุกรรมนั้น หากในกลุ่มพี่น้องคนใดคนหนึ่งตรวจพบ ก็มีความเป็นไปได้ที่พี่น้องสายเลือดเดียวกันมีโอกาสเป็นเช่นเดียวกัน
3. วางแผนชีวิตหลังแต่งงานได้ดีขึ้น ในปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์ก้าวหน้าไปมาก คนไข้สามารถเลือกเก็บไข่หรือเชื้อที่ไม่มียีนโรคมะเร็งทางพันธุกรรมและโรคร้ายอื่นๆ สำหรับทำกิฟท์หรือเด็กหลอดแก้ว ช่วยลดความเสี่ยงที่จะส่งต่อถึงรุ่นลูกได้อีกทางหนึ่ง
4. ช่วยป้องกันไม่ให้เกิดมะเร็งลุกลาม เนื่องจากแพทย์จะทำการนัดตรวจทุกปี หากพบในระยะแรกจะได้ทำรักษาแต่เนิ่น ๆ และจึงมีโอกาสหายขาดสูงกว่า อีกทั้งในปัจจุบันมียารักษาโรคมะเร็งเฉพาะจุดที่ได้ผลดี คนไข้มีทางเลือกในการรักษาเพิ่มมากขึ้น
มะเร็งทางพันธุกรรมนั้นสามารถหลีกเลี่ยงได้ หากเรารู้ตัวและรับมือกับความเสี่ยงตั้งแต่เนิ่นๆ โดยการตรวจหาความเสี่ยงและวางแผนการรักษาล่วงหน้า จะช่วยให้เราสามารถลดความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็ง และสามารถมีชีวิตที่ยืนยาวและมีคุณภาพได้
คนไข้มักกังวล…กลัวว่าหากเป็นแล้วจะรักษาไม่หาย แต่ในปัจจุบันวิทยากรทางการแพทย์ก้าวหน้าไปมาก มีแนวทาง และยารักษาโรคใหม่เสมอ การที่คนไข้รู้ตัวเร็วจึงมีแต่ข้อดีมากกว่าข้อเสีย จึงอยากให้มองว่าเป็นโอกาสที่จะทำให้คนไข้ต่อสู้กับโรคร้ายได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากที่สุด
ที่มา :
บทความ "มะเร็งทางพันธุกรรม ภัยเงียบที่รู้ก่อนได้...ด้วยการตรวจหาความเสี่ยง" จากโรงพยาบาลพญาไท
บทความ "การตรวจยีนมะเร็งทางพันธุกรรม" จาก PPTV Online
เว็บไซต์ของมูลนิธิวิจัยมะเร็งเต้านมแห่งประเทศไทย
เว็บไซต์ของสถาบันมะเร็งแห่งชาติ