วันนี้ละครบุษบาลุยไฟออกอากาศเป็นตอนที่ ๑๐ ซึ่งนายหมาย คนรับใช้ของคุณพุ่ม บุษบาท่าเรือจ้างก็มีการพูดถึงพระพุทธแซกคำ ซึ่งประดิษฐานเป็นพระประธานในพระอุโบสถ วัดคฤหบดี เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ผมเห็นว่าทั้งประวัติ ทั้งพุทธลักษณะก็มีความน่าสนใจ จึงได้มานำเสนอในครั้งนี้
สำหรับผู้สร้างวัดคฤหบดีนั้นก็ไม่ใช่ใครอื่น คือ เจ้าพระยาราชมนตรีบริรักษ์ (ภู่) ซึ่งเป็นต้นตระกูลภมรมนตรี และเป็นบิดาของคุณพุ่ม บุษบาท่าเรือจ้างนั่นเอง วัดนี้สร้างในสมัยรัชกาลที่ ๓ ดังจะเห็นได้จากพระอุโบสถและพระวิหารที่เป็นศิลปะแบบพระราชนิยมในสมัยนั้น 

พระพุทธแซกคำเป็นพระประธานในพระอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปขนาดเล็กที่ประดิษฐานในบุษบกสวยงาม เดิมเคยประดิษฐานที่หลวงพระบาง และเวียงจันทน์ ตามลำดับ ต่อมา เมื่อเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ยกทัพไปปราบกบฏที่เวียงจันทน์ ก็อัญเชิญเข้ามาในสยาม และต่อมารัชกาลที่ ๓ ได้พระราชทานให้เจ้าพระยาราชมนตรีบริรักษ์ (ภู่) ไปเป็นพระประธานในพระอุโบสถวัดคฤหบดีที่สร้างขึ้นใหม่ และติด ๑ ใน ๕ พระประธานที่องค์เล็กที่สุดในกรุงเทพมหานครด้วย
นอกจากนี้ยังมีตำนานที่ว่าพระนางจามเทวี เจ้าหญิงเมืองละโว้ที่ไปครองเมืองหริภุญชัยได้จัดพิธีหล่อพระพุทธรูปขึ้น ๓ องค์ และพระพุทธแซกคำได้ลอยลงมาจากท้องฟ้า ปัจจุบันในวัดยังมีพระบรมรูปของพระนางจามเทวีประดิษฐานอยู่

ในวันนี้ ยังมีการพูดถึงดงลำพูและป้อมพระสุเมรุด้วย ซึ่งดงลำพูนั้นก็เป็นที่มาของชื่อย่านบางลำพูนั่นเอง ในหลวงรัชกาลที่ ๙ เคยตรัสว่า "บางกอกไม่มีต้นมะกอก บางม่วงไม่มีต้นมะม่วง บางลำพูยังมีต้นลำพู" แต่ต้นลำพูต้นนั้นที่อยู่คู่กับย่านบางลำพูมานานนับร้อยปีก็ได้ตายลงหลังจากเกิดเหตุมหาอุทกภัยในปี พ.ศ.๒๕๕๔ ผมเคยไปชมพิพิธบางลำพูที่เป็นพิพิธภัณฑ์บอกเล่าเรื่องราวของย่านบางลำพู เจ้าหน้าที่เล่าให้ฟังว่าปกติต้นลำพูจะมีรากอากาศ คือเป็นรากที่โผล่พ้นดินขึ้นมา แต่ตอนเกิดมหาอุทกภัยน้ำได้ท่วมรากอากาศหมด ทำให้สุดท้ายต้นลำพูก็ตาย แต่ทางพิพิธภัณฑ์ก็ตัดเอากิ่งลำพูต้นนั้นไปติดอยู่ที่ต้นลำพูจำลองที่จัดแสดงในพิพิธภัณฑ์

ต้นลำพูที่เห็นในปัจจุบันเป็นต้นที่นำมาปลูกจากที่อื่น (ภาพถ่ายปี พ.ศ.๒๕๖๑)

ส่วนป้อมพระสุเมรุเป็น ๑ ใน ๑๔ ป้อมที่รัชกาลที่ ๑ โปรดเกล้าฯ ให้สร้างเมื่อคราวสร้างกรุงเทพมหานคร ปัจจุบันถูกรื้อไปจนเกือบหมดเหลือเพียง ๒ ป้อม คือ ป้อมมหากาฬ และป้อมพระสุเมรุ แห่งนี้นี่เอง