สาระน่ารู้เกี่ยวกับดาบญี่ปุ่น ตอน ข้อบกพร่องดาบญี่ปุ่น (1/2)

กระทู้สนทนา

บทความ อารยธรรม (Civilization) หัตถศิลป์ คนไทยในญี่ปุ่น

ข้อบกพร่องดาบญี่ปุ่น

บทความนี้เขียนขึ้นจากประสบการณ์ และการศึกษาเกี่ยวกับดาบญี่ปุ่นด้วยตัวเอง ซึ่งเนื้อหาที่เขียนเป็นข้อบกพร่องดาบญี่ปุ่นบางส่วน อาจมีข้อมูลที่ไม่ถูกต้องทั้งหมด เนื่องจากเป็นคำศัพท์เฉพาะการแปลอาจไม่ถูกต้อง โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่านข้อมูลต่อไปนี้...

๑. ดาบที่มีตำหนิ หรือมีสนิมอยู่บนใบดาบ ถ้าลับคมแล้วราคาซื้อจะสูงขึ้นไหม?

เนื่องจากใบดาบของดาบญี่ปุ่นทำมาจากเหล็ก จึงเกิดสนิมได้เสมอหากไม่ดูแลรักษาอย่างเหมาะสม และหากปล่อยไว้ตามเดิม ระยะการเกิดสนิมจะขยายตัวมากขึ้นเรื่อยๆ และจะกัดเซาะลึกจนไม่สามารถซ่อมแซมได้ แน่นอน ดาบญี่ปุ่นขึ้นสนิมจะลดคุณค่าของดาบลงอย่างมากเมื่อเป็นผลงานศิลป์

ดาบที่สวยงาม ... หากปล่อยไว้โดยไม่มีใครดูแล อีกไม่นานก็จะประมาณนี้

หากคุณพบสนิมบนดาบของคุณ สิ่งแรกที่ต้องจำไว้

หากพบสนิมบนดาบ สิ่งสำคัญคือต้องป้องกันสนิมไม่ให้คืบหน้าต่อไป นอกจากนี้ การเกิดสนิมอาจกล่าวได้ว่าเป็นปัญหากับวิธีการจัดการจนถึงปัจจุบัน ก่อนอื่น ให้ความสนใจกับสองประเด็นต่อไปนี้เพื่อป้องกันไม่ให้สนิมบนดาบของคุณแย่ลง

- หลีกเลี่ยงการเก็บดาบไว้ในที่ชื้น

ประการแรก สนิมเกิดจากปฏิกิริยาเคมีที่อะตอมของโลหะรวมกับออกซิเจนและน้ำเพื่อออกซิไดซ์ เป็นที่ทราบกันว่าเหล็กเกิดสนิมเมื่อเปียกน้ำ แต่แม้น้ำเพียงเล็กน้อย เช่น ความชื้นในอากาศ ก็สามารถทำให้เกิดสนิมได้

อย่าลืมเก็บดาบของคุณไว้ในที่แห้งและมีอากาศถ่ายเทได้สะดวก หากคุณต้องใส่ไว้ในตู้เสื้อผ้า ให้ใช้สารลดความชื้นเพื่อป้องกันไม่ให้ความชื้นในอากาศเกาะติดกับดาบให้มากที่สุด

- หลีกเลี่ยงการสัมผัสดาบโดยตรงเพื่อไม่ให้เปื้อน

หากใช้มือสัมผัสใบดาบ อาจเกิดสนิมขึ้นได้ เนื่องจากเหงื่อที่มือมีเกลืออยู่ เกลือมีคุณสมบัติในการเก็บน้ำได้ง่าย และน้ำที่สะสมไว้จะทำให้ดาบเกิดสนิม เนื่องจากคุณสมบัติเหล่านี้ทำให้รถยนต์และสิ่งที่คล้ายกันมักจะเกิดสนิมในบริเวณชายฝั่งที่มีลมทะเลพัดแรง เมื่อสัมผัสใบดาบ ห้ามสัมผัสโดยตรงด้วยมือเปล่า แต่ให้สวมถุงมือให้มากที่สุดก่อนจับ ระวังอย่าให้น้ำลายโดนใบดาบขณะพูด หรือเป่า

หมายเหตุ : ข้อมูล “หากพบสนิมบนดาบ” อ้างอิงจาก https://katana-kaitori.com/5051

๒. ประเภทข้อบกพร่องและการประเมิน

๒.๑ ข้อบกพร่องร้ายแรง

ข้อบกพร่องส่วนใหญ่เป็นข้อบกพร่องที่ลดมูลค่าของดาบญี่ปุ่น ตัดสินยากเพราะขึ้นกับคนที่มองว่าตำหนิแบบไหนประเมินต่างกัน ตำหนิที่คล้ายคลึงกันก็อาจจะดูแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับวิธีการขัด

- รอยร้าวบริเวณขอบฮามอน (刃切れ : Ha-gire), รอยปากกา (烏口: Karasu guchi)

รอยร้าวบริเวณขอบฮามอน (Ha-gire) ซึ่งเป็นรอยร้าวที่ขอบใบดาบ ถือว่าเป็นข้อบกพร่องร้ายแรงจากมุมมองเชิงปฏิบัติ เนื่องจากไม่สามารถใช้ในการต่อสู้จริงได้อีก เพราะมีความเป็นไปได้สูงที่มันจะแตกหักระหว่างการต่อสู้ ซึ่งเป็นข้อเสียเปรียบที่ใหญ่ที่สุดและมูลค่าของมันลดลงอย่างมาก

รอยปากกา (Karasu guchi) เป็นรอยแตกที่ปลายใบดาบ และมีความเสี่ยงที่ปลายใบดาบอาจบิ่นเมื่อแทง เป็นตำหนิที่ไม่เหมาะกับการใช้งานจริง ซึ่งรอยร้าวที่ส่วนปลายของใบดาบ ได้ชื่อมาเพราะคล้ายปากนกกา เป็นการยากที่จะซ่อมแซมด้วยการลับคม และมูลค่าของดาบก็ลดลงอย่างมาก

- รอยร้าวเล็กๆ ทางขวางใบดาบ (撓え: Shinae)

รอยร้าวเล็กๆ เป็นรอยร้าวเกิดระหว่างการฝึก และคุณสามารถลบออกได้ด้วยการลับคม แต่เป็นการยากที่จะ “ดัดหรืองอ” มีความเป็นไปได้สูงที่มันจะงอหรือหักเนื่องจากการกระทบระหว่างการฝึก เมื่อดูแล้วความสวยงามใบดาบลดลง มีผลทำให้มูลค่าของดาบลดลง

- รูเล็กๆ ที่ผิวใบดาบ / แผลพุพอง (うめがね : Umegane)

“ตุ่มพอง” คือ รูเล็กๆ หรือชิ้นส่วนคล้ายตุ่มพองที่อากาศเข้าไปในส่วนที่ไม่สามารถเกาะติดได้ดีระหว่างการฝึกพับ แผลพุพองมีผลต่อความสวยงามมาก แต่ไม่มีปัญหากับตุ่มเล็กๆ ยกเว้นที่บริเวณขอบตัด การซ่อมแซมแผลพุพองในใบดาบนั้นยากมาก และทักษะการลับใบดาบก็เป็นสิ่งสำคัญ ถ้าเห็นได้ชัดเจน มูลค่าก็ยังลดลงนิดหน่อย แต่ถ้าแก้ไขให้ดีจนไม่รู้ ค่าเงินก็แทบไม่ลดลงเลย

- ภาพสะท้อนของเส้น (疲れ映り: Utsuri)

ภาพสะท้อนของเส้น เป็นภาพสะท้อนสีขาวซีดที่ปรากฏบนพื้นผิวใบดาบ ซึ่งแตกต่างไปจากภาพสะท้อนดั้งเดิมอย่างสิ้นเชิง และในทางศิลป์ มูลค่าของใบดาบลดลงอย่างมาก

- การชุบแข็งถูกตัดออก (匂切れ : Nioi-gire), คราบใบดาบ (匂切れ : Nioi-gire), (焼崩れ : Yakizume)

การชุบแข็งถูกตัดออก หมายถึง สภาพที่ใบดาบเพียงส่วนเดียวที่ไม่มีฮามอน และ คราบใบดาบ หมายถึง ส่วนที่มีปริมาณคาร์บอนของเหล็กอยู่ในระดับต่ำเพียงส่วนหนึ่งของใบดาบเท่านั้น หรือเมื่อการชุบยังไม่เพียงพอ ส่วนที่ดูเหมือนเบลอ สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่ปัญหาในทางปฏิบัติ แต่เป็นข้อเสียเปรียบจากมุมมองด้านความสวยงาม

Yakizume เป็นสถานะที่ส่วนหนึ่งของรูปแบบใบดาบถูกรบกวนเนื่องจากปัญหาระหว่างการชุบแข็ง และรูปแบบใบดาบแตกและไม่ชัดเจน สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่ปัญหาในทางปฏิบัติเมื่อมีขนาดเล็ก แต่เป็นข้อเสียเปรียบจากมุมมองด้านความสวยงาม

- รอยการชุบแข็งใบดาบซ้ำ (焼直し : Yakinaoshi)

รอยการชุบแข็งใบดาบซ้ำ หมายถึง การชุบแข็งใบดาบอีกครั้ง หากก้านไม่แช่น้ำอุ่นขณะชุบแข็งใหม่ๆ จะเกิดเงาที่ขอบระหว่างส่วนที่แช่แล้ว เรียกว่า "เงาน้ำ / เส้นทึบที่เกิดจากการชุบแข็งซ้ำ (Mizukage)" ในหลายกรณี การใช้งานจริงไม่มีปัญหา แต่ต้องใช้ความระมัดระวังเนื่องจากคุณค่าทางศิลป์มักจะลดลงอย่างมาก

๒.๒ รายการที่ไม่ถือว่าเป็นข้อบกพร่องในบางกรณี

ข้อบกพร่องมีหลายประเภท แต่การประเมินแต่ละคนแตกต่างกัน แม้จะมีข้อบกพร่องที่คล้ายคลึงกัน การประเมินอาจเปลี่ยนแปลงได้ขึ้นอยู่กับยุคสมัยและบุคลิกลักษณะของช่างตีดาบ

- รอยแตก / เหล็กเปิด (鍛割れ : Ware)

รอยแตก เป็นรอยแตกในใบดาบ รอยร้าวจากการตีขึ้นรูปเป็นรอยพับแนวตั้งระหว่างการตีกลับแบบพับหลัง มันเป็นผลลัพธ์การฝึกและยากที่จะบอกว่ามันเป็นข้อเสีย ข้อต่อของเหล็กเปิดออกและดูเหมือนรอยขีดข่วน ซึ่งเรียกว่า "การฝึกรอยขีดข่วน" นอกจากนี้การลับคมเป็นเวลาหลายปี ข้อต่อของการตีขึ้นรูปที่ซ่อนอยู่ในตอนแรกจะค่อยๆ ปรากฏขึ้น จริงอยู่ที่รอยขีดข่วนเป็นปัญหา แต่เป็นข้อพิสูจน์ว่าดาบได้รับการฝึกฝนโดยวิธีการฝึกอบรมดั้งเดิม ซึ่งการซ่อมแซมเป็นเรื่องยากและเป็นข้อเสียเช่นกัน

- ฮาการามิ (刃搦み), วงแหวนพระจันทร์ (月の輪 : Tsukinowa)

ฮาการามิ คือ รอยแตกที่ขยายไปถึงขอบใบดาบ เป็นรอยขีดข่วนเล็ก ๆ บนใบดาบไม่ถือเป็นข้อบกพร่อง นอกจากนี้ รอยแตกที่ปลายดาบ/คมตัด มักจะมีลักษณะโค้งเหมือนพระจันทร์เสี้ยว จึงเรียกว่า "วงแหวนพระจันทร์"