การถ่ายอุจจาระสีเทาดำอมเขียว หรือ “ขี้เทา” ในช่วง 2-3 วันหลังคลอด ถือเป็นเรื่องปกติ ขี้เทาคือสิ่งต่างๆ ที่ทารกกลืนเข้าไปในช่วงอยู่ในท้องแม่ ซึ่งมีลักษณะไม่เหมือนอุจจาระทั่วไป เนื้ออุจจาระจะเนียนละเอียด แต่เหนียวมาก ร่างกายทารกจะต้องขับขี้เทาออกจากลำไส้ให้หมดภายใน 2-3 วันหลังคลอด จากนั้นอุจจาระจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลและเหลือง แต่หากลูกไม่ถ่ายขี้เทาภายใน 48 ชั่วโมงแรกถือว่าไม่ปกตินะคะ อาจมีสาเหตุจากลำไส้อุดตัน
ลูกถ่ายทันทีหลังกินนม
ในเด็กทารกอายุ 2-3 เดือนแรก โดยเฉพาะในทารกนมแม่อาจถ่ายทุกครั้งหลังกินนม ถือเป็นเรื่องปกติ ซึ่งเกิดจากร่างกายส่งสัญญาณผ่านระบบประสาทอัตโนมัติไปที่ลำไส้ใหญ่ส่วนปลายให้บีบตัวเพื่อขับถ่ายอุจจาระออกจากร่างกาย ทันทีที่กระเพาะอาหารได้รับน้ำนมจนเต็ม
ลูกไม่ถ่ายนานหลายวัน
สำหรับเด็กนมแม่ บางคนอาจไม่ถ่ายนานหลายวัน ถือเป็นเรื่องปกติ เนื่องจากนมแม่ไม่มีของเสียที่เป็นกากมากนัก ร่างกายจึงดูดซึมสารอาหารไปใช้ได้เกือบหมด คุณแม่จึงไม่ต้องเป็นกังวลนะคะ แม้ไม่ได้ถ่าย แต่ลูกยังรู้สึกสบายดี และเมื่อถ่ายอุจจาระออกมาจะไม่แข็ง จึงไม่เรียกว่าท้องผูก
ลักษณะอุจจาระของทารกที่กินนมผง
อุจจาระของทารกที่กินนมผงจะมีสีเหลืองอ่อนกว่าอุจจาระของเด็กที่กินนมแม่ หรืออาจเป็นสีน้ำตาล มีลักษณะคล้ายแป้งเปียก หรือไข่กวน ทั้งนี้ความถี่ในการขับถ่ายหรือสีอุจจาระจะเป็นอย่างไรก็ได้ ตราบใดที่ลูกอุจจาระไม่แข็งหรือเหลวเป็นน้ำ แต่ปัญหาที่พบบ่อยในทารกที่กินนมผงคือท้องผูก หรืออุจจาระแข็งเกินไปนั่นเอง
ทำไมลูกจึงเบ่งหน้าดำหน้าแดง
อาจเป็นไปได้ว่ากล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการขับถ่ายยังทำงานไม่ประสานกัน ส่วนที่ทำหน้าที่ขับเคลื่อนทำงานแล้ว แต่กล้ามเนื้อหูรูดไม่ยอมเปิดให้อุจจาระออกมา จึงทำให้ลูกเบ่งมาก เมื่อระบบประสาทพัฒนามากขึ้นอาการนี้จะหายไปเอง อย่างไรก็ตาม แม้ลูกจะเบ่งหน้าดำหน้าแดง แต่อุจจาระที่ออกมาไม่แข็ง ถือว่าไม่ท้องผูก เพราะฉะนั้นไม่ควรเหน็บยาหรือสวนอุจจาระ เพราะจะทำให้เด็กเคยชินและไม่ยอมเบ่งเองค่ะ
อุจจาระแบบไหนที่น่ากังวล
- คุณแม่ยังไม่ต้องกังวลหากอุจจาระของลูกมีสีเปลี่ยนแปลงไปบ้าง แต่หากลูกถ่ายบ่อยและเหลวมากขึ้น มีกลิ่นเหม็น ร่วมกับท้องอืด อาจเป็นอาการติดเชื้อ
หากพบมูกใสในอุจจาระอาจเกิดจากการระคายเคืองที่ลำไส้ อาหารไม่ย่อย แต่ก็อาจมาจากเมือกที่ลูกกลืนขณะอยู่ในท้องแม่ หรือมาจากน้ำมูกหรือเสมหะที่กลืนลงไปขณะเป็นหวัดก็ได้
- หากพบเลือดเป็นเส้นจางๆ เคลือบอุจจาระ ส่วนใหญ่เกิดจากอุจจาระแข็งครูดกับผนังลำไส้หรือรูทวาร แม้เลือดที่ออกไม่รุนแรง แต่ควรแจ้งคุณหมอเพื่อรักษาภาวะท้องผูกหรืออุจจาระแข็งเกินไป
- หากมีเลือดออกจำนวนมากในอุจจาระ อาจเกิดจากความผิดปกติที่โครงสร้างของลำไส้ การติดเชื้อที่ลำไส้อย่างรุนแรง หรือเกิดจากโรคลำไส้กลืนกัน ควรรีบพบคุณหมอโดยเร็ว
ข้อคิดสำหรับพ่อแม่
จำนวนและความถี่ในการขับถ่ายสำคัญกว่าสีของอุจจาระ เพราะสีอุจจาระที่เปลี่ยนไปอาจเกิดจากการสัมผัสอากาศจึงเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลหรือเขียวก็ได้ค่ะ ซึ่งไม่ว่าเด็กนมแม่หรือเด็กนมผงก็อาจเกิดอุจจาระเขียวได้ และหากลูกรับประทานอาหารสีแดงบางชนิด ก็ทำให้อุจจาระสีแดงได้เช่นกัน
การขับถ่ายของทารก ขับถ่ายแบบไหนผิดปกติ
ในเด็กทารกอายุ 2-3 เดือนแรก โดยเฉพาะในทารกนมแม่อาจถ่ายทุกครั้งหลังกินนม ถือเป็นเรื่องปกติ ซึ่งเกิดจากร่างกายส่งสัญญาณผ่านระบบประสาทอัตโนมัติไปที่ลำไส้ใหญ่ส่วนปลายให้บีบตัวเพื่อขับถ่ายอุจจาระออกจากร่างกาย ทันทีที่กระเพาะอาหารได้รับน้ำนมจนเต็ม
ลูกไม่ถ่ายนานหลายวัน
สำหรับเด็กนมแม่ บางคนอาจไม่ถ่ายนานหลายวัน ถือเป็นเรื่องปกติ เนื่องจากนมแม่ไม่มีของเสียที่เป็นกากมากนัก ร่างกายจึงดูดซึมสารอาหารไปใช้ได้เกือบหมด คุณแม่จึงไม่ต้องเป็นกังวลนะคะ แม้ไม่ได้ถ่าย แต่ลูกยังรู้สึกสบายดี และเมื่อถ่ายอุจจาระออกมาจะไม่แข็ง จึงไม่เรียกว่าท้องผูก
ลักษณะอุจจาระของทารกที่กินนมผง
อุจจาระของทารกที่กินนมผงจะมีสีเหลืองอ่อนกว่าอุจจาระของเด็กที่กินนมแม่ หรืออาจเป็นสีน้ำตาล มีลักษณะคล้ายแป้งเปียก หรือไข่กวน ทั้งนี้ความถี่ในการขับถ่ายหรือสีอุจจาระจะเป็นอย่างไรก็ได้ ตราบใดที่ลูกอุจจาระไม่แข็งหรือเหลวเป็นน้ำ แต่ปัญหาที่พบบ่อยในทารกที่กินนมผงคือท้องผูก หรืออุจจาระแข็งเกินไปนั่นเอง
ทำไมลูกจึงเบ่งหน้าดำหน้าแดง
อาจเป็นไปได้ว่ากล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการขับถ่ายยังทำงานไม่ประสานกัน ส่วนที่ทำหน้าที่ขับเคลื่อนทำงานแล้ว แต่กล้ามเนื้อหูรูดไม่ยอมเปิดให้อุจจาระออกมา จึงทำให้ลูกเบ่งมาก เมื่อระบบประสาทพัฒนามากขึ้นอาการนี้จะหายไปเอง อย่างไรก็ตาม แม้ลูกจะเบ่งหน้าดำหน้าแดง แต่อุจจาระที่ออกมาไม่แข็ง ถือว่าไม่ท้องผูก เพราะฉะนั้นไม่ควรเหน็บยาหรือสวนอุจจาระ เพราะจะทำให้เด็กเคยชินและไม่ยอมเบ่งเองค่ะ
อุจจาระแบบไหนที่น่ากังวล
- คุณแม่ยังไม่ต้องกังวลหากอุจจาระของลูกมีสีเปลี่ยนแปลงไปบ้าง แต่หากลูกถ่ายบ่อยและเหลวมากขึ้น มีกลิ่นเหม็น ร่วมกับท้องอืด อาจเป็นอาการติดเชื้อ
หากพบมูกใสในอุจจาระอาจเกิดจากการระคายเคืองที่ลำไส้ อาหารไม่ย่อย แต่ก็อาจมาจากเมือกที่ลูกกลืนขณะอยู่ในท้องแม่ หรือมาจากน้ำมูกหรือเสมหะที่กลืนลงไปขณะเป็นหวัดก็ได้
- หากพบเลือดเป็นเส้นจางๆ เคลือบอุจจาระ ส่วนใหญ่เกิดจากอุจจาระแข็งครูดกับผนังลำไส้หรือรูทวาร แม้เลือดที่ออกไม่รุนแรง แต่ควรแจ้งคุณหมอเพื่อรักษาภาวะท้องผูกหรืออุจจาระแข็งเกินไป
- หากมีเลือดออกจำนวนมากในอุจจาระ อาจเกิดจากความผิดปกติที่โครงสร้างของลำไส้ การติดเชื้อที่ลำไส้อย่างรุนแรง หรือเกิดจากโรคลำไส้กลืนกัน ควรรีบพบคุณหมอโดยเร็ว
ข้อคิดสำหรับพ่อแม่
จำนวนและความถี่ในการขับถ่ายสำคัญกว่าสีของอุจจาระ เพราะสีอุจจาระที่เปลี่ยนไปอาจเกิดจากการสัมผัสอากาศจึงเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลหรือเขียวก็ได้ค่ะ ซึ่งไม่ว่าเด็กนมแม่หรือเด็กนมผงก็อาจเกิดอุจจาระเขียวได้ และหากลูกรับประทานอาหารสีแดงบางชนิด ก็ทำให้อุจจาระสีแดงได้เช่นกัน