แพร่ #บ้านวัดวังเวียงและเมืองหลวงแห่งไม้สัก ตอน 1 บ้านและคุ้ม

[CR] แพร่ #บ้านวัดวังเวียงและเมืองหลวงแห่งไม้สัก ตอน 1 บ้านและคุ้ม

กระทู้รีวิว

บ้านคือที่พักอาศัยของประชาชนหรือข้าราชการ ส่วนคุ้มคือที่พักอาศัยของเจ้าผู้ครองนครหรือทายาท เราตั้งใจไปบ้านและคุ้มอยู่ 4 แห่ง จริงๆ อยากจะ 5 แห่งด้วยครับ แต่บ้านบอมเบย์เบอร์ม่า(บ้านสีเขียว) ดันถูกรื้อทิ้งไปเสียก่อนแล้ว 4 แห่งได้แก่

1) คุ้มเจ้าหลวงเมืองแพร่

2) บ้านวงศ์บุรี (บ้านสีชมพู)

3) คุ้มวิชัยราชา

4) บ้านหลวงศรีนครานุกูล (บ้านสีน้ำตาล)

และจัดว่าเป็นของแถมครับ เนื่องจากเราไม่ได้วางแผนจะไป แต่เรือนดังกล่าวตั้งอยู่ตรงกันข้ามกับคุ้มเจ้าหลวงฯ ก็คืออาคารในโรงเรียนนารีรัตน์ จังหวัดแพร่ เป็นบ้าน (เรือน) สีเขียวสดในรูปแบบสถาปัตยกรรมเดียวกันกับเรือนหลังอื่นข้างต้น แต่บ้านและคุ้มดังกล่าวไม่ใช่ทุกหลังที่อนุญาตให้นักท่องเที่ยวเข้าชม ที่สามารถเข้าชมด้านในได้คือ คุ้มเจ้าหลวงเมืองแพร่ (ไม่เสียค่าใช้จ่าย) และบ้านวงศ์บุรี (เสียค่าเข้าชมคนละ 30 บาท) ส่วนหลังอื่นคงได้ชมแค่ด้านนอกเท่านั้น

อาคารทุกหลังสร้างด้วยไม้สัก ซึ่งจัดว่าเป็นไม้ที่พบได้ทั่วไปในจังหวัดแพร่โดยเฉพาะเมื่อกว่าร้อยปีที่ผ่านมา จนทำให้แพร่นับเป็นศูนย์กลางของการทำสัมปทานป่าไม้ของสยาม และด้วยไม้สักไม่ถูกรบกวนด้วยมอด มด แมลง และปลวก จึงทำให้อาคารเหล่านี้ถ้าเราไม่รื้อทิ้งไปเสียก่อน มันจะคงอยู่แบบนี้ได้หลายร้อยปี

แพร่คราวนี้เราเดินทางโดยขึ้นเครื่องบินไปลงที่สนามบินน่านนคร (จังหวัดน่าน) และเดินทางกลับจากสนามบินแพร่ ทั้งสองจังหวัดมีสนามบินเป็น

ของตนเอง แต่อาจมีไฟร์ทบินไม่ถี่นัก เราลงที่สนามบินน่านแล้วขับรถจากน่านไปแพร่

1) คุ้มเจ้าหลวง

เป็นสถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่ 5 ยุคต้น ซึ่งมีรูปทรงเป็นแบบสถาปัตยกรรมไทยผสมยุโรป หรือทรงขนมปังขิง ซึ่งเป็นที่นิยมในสมัยนั้น หลังคามุงด้วยไม้เรียกว่า “ไม้แป้นเกล็ด” ไม่มีหน้าจั่วเป็นแบบหลังคาเรือนปั้นหยามีมุขสี่เหลี่ยมยื่นออกมา ด้านหน้าของตัวอาคารหลังคามุขมีรูปทรงสามเหลี่ยมทั้งปั้นลมและ ชายคาน้ำรอบตัวอาคารประดับด้วยไม้แกะ ฉลุสลักลวดลายอย่าง สวยงามซึ่งเป็นฝีช่างชาวจีนที่มีชื่อเสียงในสมัยนั้นมุขด้านหน้าตัว อาคารแต่เดิมมีบันไดขึ้นลงทั้ง 2 ด้าน คือด้านทิศเหนือและด้านทิศใต้ (ปัจจุบันรื้อออกแล้ว)คงเหลือบันไดขึ้นลงเฉพาะด้านหน้าและด้านหลัง เท่านั้น ตัวอาคารสร้างด้วยอิฐถือปูน มี 2 ชั้น ไม่มีการฝังเสาเข็มแต่ใช ้ไม้ซุงท่อน ส่วนใหญ่เป็นไม้แก่น ไม้แดง และไม้เนื้อแข็ง รองรับฐานเสาทั้งหลัง ภายใต้ตัวอาคารซึ่งสูงจากพื้นดินประมาณ 2 เมตร

(จากเว็บไซต์จังหวัดแพร่ http://www.phrae.go.th/tem/tip/nature_phrae/hagi23.html เข้าถึงข้อมูลเมื่อ 2 พฤศจิกายน 2563)

2) บ้านวงศ์บุรี

บ้านวงศ์บุรี ตั้งอยู่เลขที่ 50 ถนนคำลือ (ถนนหลังจวนผู้ว่า สี่แยกพระนอนเหนือ ใกล้กับวัดพงษ์สุนันท์ ) อำเภอเมือง จังหวัดแพร่ เป็นบ้านของเจ้าพรหม(หลวงพงษ์พิบูลย์) ผู้สืบเชื้อสายมาจากอดีตเจ้าเมืองแพร่ และ เจ้าสุนันทา วงศ์บุรี ธิดาเจ้าบุรี (พระยาบุรีรัตน์) ก่อสร้างในปี พ.ศ. 2440

ลักษณะอาคาร อาคารเป็นเรือนปั้นหยา สองชั้น แบบยุโรปประยุกต์ ตกแต่งลวดลายแบบเรือนขนมปังขิง ก่อสร้างโดยช่างชาวจีนกวางตุ้ง มีลวดลายไม้แกะสลักประดับตัวบ้านทั่วไปจุดเด่นของ อาคารนี้คือลวดลายไม้แกะสลักที่หน้าจั่ว ชายคา ระเบียง ช่องลม ชายน้ำ หน้าต่างและประตู ที่ประตูด้านหน้าเป็นปูนปั้นรูปแพะซึ่งเป็นตัวแทนของหลวงพงษ์พิบูลย์และแม่เจ้าสุนันทาซึ่งู เกิดในปีแพะ ภายในบ้านตกแต่งด้วยเครื่องใช้เก่าแก่ของตระกูล ได้แก่ เครื่องเรือน เครื่องเงิน เครื่องปั้นดินเผาและเอกสารสำคัญต่างๆ

(ข้อมูลบางส่วนจาก http://www.phrae.go.th/tem/tip/nature_phrae/hagi22.html เข้าถึงข้อมูลเมื่อ 2 พฤศจิกายน 2563)

3) คุ้มวิชัยราชา

เรือนไม้สัก ทรงมะนิลา หลังงามนี้สร้างมาเป็นที่พักอาศัยแทนหลังเก่าที่ชำรุดทรุดโทรมไปตามกาลเวลา จากข้อมูลเหล่านี้คาดว่าบ้านหลังนี้คงสร้าง ขึ้นระหว่างปี พ.ศ.๒๔๓๔-๒๔๓๘ อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าบ้านหลังนี้จะมีอายุเก่าแก่เกินร้อยปีแต่ยังมีโครงสร้าง ที่มั่นคงแข็งแรง ทั้งยังได้รับการออกแบบอย่างสวยงามเหมาะเจาะกลมกลืนมีความงามที่ โดเด่นพร้อมทั้งลวดลายฉล ุที่สวยงามดูอ่อนช้อย ทั้งที่จั่วบ้าน บังลม ระเบียงตลอดจนไม้ช่องลมเหนือบานประตูและหน้าต่างล้วนเป็นศิลปะสวยงาม และหายาก สมควรอนุรักษ์ไว้เป็นอย่างยิ่ง

(ข้อมูลบางส่วนจาก http://www.phrae.go.th/tem/tip/nature_phrae/hagi24.html เข้าถึงข้อมูลเมื่อ 2 พฤศจิกายน 2563)

4) บ้านหลวงศรีนครานุกูล

ตั้งอยู่บนถนนเจริญเมือง จ.แพร่ สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 เป็นอาคารไม้สักทั้งหลัง มี 2 ชั้น หลังคาเป็นทรงปั้นหยา มีหน้ามุขอาคารยื่นออกมาตรงกลางทาสีชมพูสีครีมและสีน้ำตาล พื้นชั้นล่างปูด้วยหินอ่อนทั้งหมด ภายในมีการประดับตกแต่งด้วยเครื่องเรือนอย่างสวยงาม โดยกลางตัวบ้านจะเป็นส่วนฝรั่งเปิดโล่ง และด้วยที่หลวงศรีนครานุกูล เป็นคหบดีชาวจีนที่มีฐานะดี จึงสร้างบ้านตากอากาศไว้หลายที่ด้วยกัน เช่น บ้านโบราณกว๊านพะเยา ปัจจุบันเปิดให้คนเข้าชมเฉพาะด้านนอกเพราะด้านในยังคงเป็นที่พักอาศัยของเจ้าของบ้านอยู่

(จาก facebook fanpage: สถาปัตยกรรมสยามในอดีต เข้าถึงข้อมูลเมื่อ 2 พฤศจิกายน 2563)

5) โรงเรียนนารีรัตน์ จังหวัดแพร่

อาคารที่เห็นชื่อว่าอาคารน้ำเพชร เป็นอาคารไม้ 2 ชั้น ชั้นละ 6 ห้อง สร้างเมื่อ พ.ศ. 2460 ซ่อมแซมเมื่อ พ.ศ. 2541 ปัจจุบันเป็นอาคารเกียรติยศและเป็นที่ตั้งขององค์กรที่สนับสนุนการศึกษาของโรงเรียน

(ข้อมูลบางส่วนจาก Wikipedia https://th.wikipedia.org/wiki/โรงเรียนนารีรัตน์จังหวัดแพร่ เข้าถึงข้อมูลเมื่อ 2 พฤศจิกายน 2563)