พระนิพพานมีความสงบ เป็นลักษณะ (สันติลักขะณัง)

   พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อุทาน เล่ม ๑ ภาค ๓   หน้าที่ 711

๑.  ปฐมนิพพานสูตร 

  ว่าด้วยอายตนะ  คือ  นิพพาน

 

[๑๕๘]    ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย    อายตนะนั้นมีอยู่   ดิน

น้ำ  ไฟ  ลม   อากาสานัญจายตนะ  วิญญาณัญจายตนะ

อากิญจัญญายตนะ     โลกนี้      โลกหน้า     พระจันทร์

และพระอาทิตย์ทั้งสอง       ย่อมไม่มีในอายตนะนั้น

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราย่อมไม่กล่าวซึ่งอายตนะนั้น

ว่า   เป็นการมา   เป็นการไป    เป็นการตั้งอยู่   เป็นการ

จุติ     เป็นการอุปบัติ     อายตนะนั้นหาที่ตั้งอาศัยมิได้

มิได้เป็นไป  หาอารมณ์มิได้  นี้แลเป็นที่สุดแห่งทุกข์.

      จบปฐมนิพพานสูตรที่  ๑

 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อุทาน เล่ม ๑ ภาค ๓   หน้าที่ 719

๒.  ทุติยนิพพานสูตร   

ว่าด้วยฐานะที่เห็นได้ยาก    คือ  นิพพาน

[๑๕๙]    ฐานะที่บุคคลเห็นได้ยาก    ชื่อว่านิพพาน   ไม่มี

ตัณหา  นิพพานนั้นเป็นธรรมจริงแท้  ไม่เห็นได้โดยง่ายเลย

ตัณหาอันบุคคลแทงตลอดแล้ว  กิเลสเครื่องกังวลย่อมไม่มี

แก่บุคคลผู้รู้  ผู้เห็นอยู่

จบทุติยนิพพานสูตรที่  ๒

นิพพาน ไม่ใช่สถานที่ นิพพาน เป็นสภาพธรรมที่ไม่เกิดดับ แต่มีจริง นิพพานนั้นถึงแม้ว่าจะมีจริง เป็นปรมัตถธรรม แต่ก็ไม่ใช่สิ่งที่ใครๆ จะรู้แจ้งลักษณะของนิพพานได้ง่ายๆ เพราะว่าการที่จะรู้แจ้งลักษณะของนิพพานได้นั้น จะต้องรู้ด้วยปัญญาขั้นสูงอันเกิดจากการเจริญปัญญาที่รู้ลักษณะของสภาพธรรมซึ่งกำลังปรากฏอยู่ทุกๆ ขณะอย่างทั่วถึง และแจ้งชัดจริงๆ ก่อน พระอริยบุคคลทุกระดับขั้นเท่านั้นที่ประจักษ์แจ้งนิพพานได้ และพระอริยบุคคลเหล่านั้นรู้ได้ด้วยตนเองว่า ท่านได้ประจักษ์แจ้งนิพพานแล้ว

การเป็นพระอริยบุคคลขั้นต่างๆ เป็นได้ด้วยปัญญา และต้องเป็นปัญญาของแต่ละบุคคล 
จริงๆ ด้วยความเข้าใจที่ถูกต้องในหนทางที่เป็นไปเพื่อความบริสุทธิ์แห่งจิต คือ อริยมรรคมีองค์ ๘ มีสัมมาทิฏฐิ เป็นต้น ถ้าไม่มีปัญญาเลย ก็ไม่สามารถถึงความเป็นพระอริยบุคคล ได้ 

จากหนังสือ ปรมัตถธรรมสังเขป นิพพานปรมัตถ์ ปรมัตถธรรม อีกประเภทหนึ่ง คือ นิพพานปรมัตถ์ พระผู้มีพระภาค ตรัส เรียกว่า นิพพาน เพราะ ออกจาก ตัณหา คือ วา นะ  

นิพพานปรมัตถ์ เป็น สภาพธรรม ที่ ดับทุกข์ จิต เจตสิก รูป เป็นทุกข์ เพราะไม่ เที่ยง เกิดขึ้น แล้วดับไป การที่จะดับทุกข์ได้นั้น จะต้องดับ ตัณหา เพราะตัณหาเป็นสมุทัย เป็นเหตุให้เกิดทุกข์  เป็นสมุทัย ให้เกิดขันธ์ ซึ่ง ได้แก่ จิต เจตสิก รูป การที่จะ ดับ ตัณหา ได้นั้น  ก็ด้วยการ อบรมเจริญปัญญา จนรู้แจ้งชัดในลักษณะ เกิด ดับของ จิต เจตสิก รูป แล้ว ละคลายความยินดี ยึดมั่น เห็นผิด ใน จิต เจตสิก รูป ได้ด้วยการรู้แจ้ง นิพพาน ซึ่งเป็นสภาพ ธรรม ที่ ดับตัณหา ดับทุกข์ ดับขันธ์ นิพพาน จึงเป็นสภาพธรรม ที่มีจริง เป็นปรมัตถธรรม เป็น สภาพธรรม ที่รู้แจ้งได้