หมาป่าญี่ปุ่น
หากพูดถึงสัตว์ท้องที่ญี่ปุ่นดังๆ ส่วนมากคนมักจะนึกถึงจิ้งจอก ไม่ก็ หมีสีน้ำตาล แต่ก่อนหน้านั้นนานมาแล้ว ญี่ปุ่นเคยมีสัตว์นักล่าอีกชนิดที่ร่วมสมัยกับมนุษย์ คือ หมาป่าญี่ปุ่น ซึ่งสูญพันธ์ไปราวร้อยกว่าปี
หมาป่าญี่ปุ่น (日本狼) เป็นหมาป่าที่เคยอาศัยอยู่ในเกาะฮอนชู (本州) ชิโคคุ (四国) และคิวชู (九州) ของญี่ปุ่น เป็นสายพันธุ์ย่อยของหมาป่าสีเทา (Gray Wolf) มีชื่อสายพันธุ์ย่อยคือ แคนิส ลูปัส โฮโดฟิแลกซ์ (Canis Lupus Hodophilax) จากการค้นพบทางโบราณคดีและการตรวจสอบ DNA คาดว่าหมาป่าญี่ปุ่นเดินทางมาจากไซบีเรียและอาศัยอยู่ในญี่ปุ่นมาตั้งแต่เมื่อ 10,000 – 250 ปีก่อนคริสตกาล
จากบันทึกของคอนราด เจคอบ เทมมิงค์ (Coenraad Jacob Temminck) นักสัตววิทยาที่เคยสังเกตการณ์หมาป่าญี่ปุ่นระบุว่า หมาป่าญี่ปุ่นมีขนาดนเล็ก ขาสั้น และมีขนนุ่มสั้น ความสูงของซากที่ถูกสตั๊ฟไว้อยู่ที่ 56-58 เซ็นติเมตร
วันที่หายไป
หมาป่าญี่ปุ่นหายไปจากญี่ปุ่นในช่วงปฏิรูปเมจิ (明治維新) ด้วยสาเหตุคือการถูกมนุษย์ล่า
เนื่องจากเหยื่อของหมาป่านั้นรวมถึงม้า (ทั้งม้าป่าและม้าที่ชาวบ้านเลี้ยง) จึงมีการล่าหมาป่าเพื่อป้องกันปศุสัตว์ อย่างไรก็ตาม ในปีพ.ศ.2279 มีการแพร่ระบาดของพิษสุนัขบ้าซึ่งคาดว่ามาจากจีนหรือเกาหลีและติดเชื้อมาถึงญี่ปุ่น โดยเชื้อพิษสุนัขบ้านั้นได้แพร่ระบาดมาถึงประชากรหมาป่าด้วย ทำให้หมาป่าเป็นอันตรายต่อทั้งปศุสัตว์และคนจนต้องมีการจัดการล่าหมาป่าอย่างเป็นกิจลักษณะขึ้น
นอกจากพิษสุนัขบ้าแล้วคาดว่าพื้นที่ป่าที่หายไปทำให้ถิ่นที่อยู่ของหมาป่าลดลงจนนำไปสู่ความขัดแย้งกับชาวบ้านได้พื้นที่ได้เช่นกัน จนในช่วงปฏิรูปเมจิได้มีการประกาศให้การล่าหมาป่าเป็นนโยบายของรัฐจนหมาป่าญี่ปุ่นหายไปในที่สุด ทั้งนี้เคยมีบันทึกว่าสวนสัตว์อุเอโนะ (上野動物園) เคยมีหมาป่าในครอบครองแต่ไม่มีรูปถ่ายเป็นหลักฐานค่ะ คาดว่าหมาป่าตัวนั้นมีชีวิตอยู่จนถึงกลางปีพ.ศ. 2435
หมาป่าญี่ปุ่นที่เชื่อว่าเป็นตัวสุดท้ายถูกพบและล่าในเดือนมกราคมปีพ.ศ. 2448 ที่หมู่บ้านฮิงาชิโยชิโนะ (東吉野村) จังหวัดนารา (奈良県)
เป็นหมาป่าเพศผู้ที่ยังไม่โตเต็มที่ โดยซากของมันถูกขายให้ชายชาวต่างชาติชื่อแอนเดอร์สันในราคา 8.5 เยนซึ่งถูกกว่าราคาทั่วไปในตลาดที่มักขายได้หลายสิบเยน ณ เวลานั้น ซากหมาป่าถูกสตั๊ฟไว้ก่อนถูกนำกลับไปยังประเทศอังกฤษพร้อมซากสัตว์อื่นที่แอนเดอร์สันซื้อมา ปัจจุบันหมาป่าตัวดังกล่าวถูกจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรรมชาติลอนดอน (London Natural Museum)
หมาป่าที่สาบสูญ ?
นักเดินเขาชาวญี่ปุ่นคนหนึ่งออกตามหาหมาป่าญี่ปุ่นที่เชื่อกันว่าสูญพันธุ์แล้วตั้งแต่ 100 ปีก่อน เขามีทั้งรูปภาพและเสียงหอนของ "สิ่งมีชีวิตสี่ขา" ชนิดนี้ แต่มันคือสัตว์ที่เขาเฝ้าแสวงหาหรือไม่
ฮิโรชิ ยางิ กำลังขับรถผ่านอุทยานแห่งชาติชิชิบุ ทามะ ไค เมื่อครั้งที่เขาเผชิญหน้ากับเจ้าสิ่งมีชีวิตตัวนั้น มันโผล่ออกมาจากทางลำธารฝั่งซ้ายมือของเขา ก่อนจะหยุดยืนห่างจากหน้ารถออกไปเพียง 2 เมตร
ดูเหมือนมันไม่ตื่นกลัวมนุษย์เลย มันไม่มีท่าทีหวาดหวั่นสักนิดเวลาที่ฮิโรชิค่อย ๆ เขยิบเข้าไปใกล้ แล้วระดมกดชัตเตอร์เพื่อบันทึกภาพของมันไว้ อาจเป็นเพราะสิ่งมีชีวิตตัวนี้รู้ดีว่ามันเป็นสุดยอดนักล่าเจ้าถิ่น หรือไม่ก็เป็นเพราะมันคุ้นเคยกับคน
"นี่มันก็ตั้ง 23 ปี มาแล้วครับ ตอนนั้นผมยังไม่ค่อยมีความรู้ด้านนี้มากนัก" ฮิโรชิกล่าว "แต่ผมคิดว่ามันต้องเป็นหมาป่าแน่ ๆ เลย"
นักปีนเขามากประสบการณ์อย่างฮิโรชิใช้เวลาหลายร้อยชั่วโมงตระเวนไปทั่วเขตชิชิบุในแถบภาคกลางของประเทศญี่ปุ่น แต่เหตุการณ์นั้นนับเป็นครั้งแรกที่เขาได้ประจัญหน้าเข้ากับสิ่งมีชีวิตที่ตัวเองได้เฝ้าตามหามานาน
"ผมลองให้ขนมเซ็มเบ (ข้าวกรอบ) มันด้วยนะ ลองเอามือยื่นให้มันดูน่ะครับ" ฮิโรชิเล่า "ผมถนัดขวาใช่มั้ย ก็เลยใช้มือซ้ายป้อนมันแทน เผื่อถ้ามันงับขึ้นมาผมจะได้ไม่ลำบากมาก"
"ทีนี้มันอยู่ตรงหน้าผมเลยครับ ผมก็เอาขนมยื่นไปใต้ปากมัน แต่มันไม่ยอมกิน ยืนเฉย ๆ ซะงั้น" ฮิโรชิเล่าเหตุการณ์ที่เขาไม่เคยลืม
"ผมเลยลองพยายามดมกลิ่นมันดูว่าเหม็นสาบเหมือนสัตว์ป่าหรือเปล่า แต่ปรากฏว่าไม่เหม็นเลยครับ มันไม่มีกลิ่น อย่างกับเด็กแรกเกิดแน่ะ มันไม่มีความกลัวอันตรายอะไรเลย"
อย่างไรก็ดี หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ระบุว่าหมาป่านั้นหายสาบสูญไปจากประเทศญี่ปุ่นเป็นเวลานานอย่างน้อย 100 ปีมาแล้ว ซากสุดท้ายของพวกมันถูกนักสัตววิทยาซื้อไปเมื่อปี 2448 ก่อนจะส่งต่อหนังของหมาป่าตัวนี้ให้พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติ (Natural History Museum) ในกรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ
นอกจากนี้ กระดูก ขน และมูลของพวกมันเท่าที่ค้นพบก็ล้วนมีอายุก่อนปี 2448 ทั้งสิ้น ข้อมูลนี้ยิ่งทำให้การเผชิญหน้าระหว่างฮิโรชิและสิ่งมีชีวิตที่เขาเชื่อว่าเป็นหมาป่าญี่ปุ่น ดูห่างไกลจากความเป็นจริงมากขึ้นทุกที
หมาป่าญี่ปุ่น พวกมันยังไม่สูญพันธ์?
หากพูดถึงสัตว์ท้องที่ญี่ปุ่นดังๆ ส่วนมากคนมักจะนึกถึงจิ้งจอก ไม่ก็ หมีสีน้ำตาล แต่ก่อนหน้านั้นนานมาแล้ว ญี่ปุ่นเคยมีสัตว์นักล่าอีกชนิดที่ร่วมสมัยกับมนุษย์ คือ หมาป่าญี่ปุ่น ซึ่งสูญพันธ์ไปราวร้อยกว่าปี
หมาป่าญี่ปุ่น (日本狼) เป็นหมาป่าที่เคยอาศัยอยู่ในเกาะฮอนชู (本州) ชิโคคุ (四国) และคิวชู (九州) ของญี่ปุ่น เป็นสายพันธุ์ย่อยของหมาป่าสีเทา (Gray Wolf) มีชื่อสายพันธุ์ย่อยคือ แคนิส ลูปัส โฮโดฟิแลกซ์ (Canis Lupus Hodophilax) จากการค้นพบทางโบราณคดีและการตรวจสอบ DNA คาดว่าหมาป่าญี่ปุ่นเดินทางมาจากไซบีเรียและอาศัยอยู่ในญี่ปุ่นมาตั้งแต่เมื่อ 10,000 – 250 ปีก่อนคริสตกาล
จากบันทึกของคอนราด เจคอบ เทมมิงค์ (Coenraad Jacob Temminck) นักสัตววิทยาที่เคยสังเกตการณ์หมาป่าญี่ปุ่นระบุว่า หมาป่าญี่ปุ่นมีขนาดนเล็ก ขาสั้น และมีขนนุ่มสั้น ความสูงของซากที่ถูกสตั๊ฟไว้อยู่ที่ 56-58 เซ็นติเมตร
วันที่หายไป
หมาป่าญี่ปุ่นหายไปจากญี่ปุ่นในช่วงปฏิรูปเมจิ (明治維新) ด้วยสาเหตุคือการถูกมนุษย์ล่า
เนื่องจากเหยื่อของหมาป่านั้นรวมถึงม้า (ทั้งม้าป่าและม้าที่ชาวบ้านเลี้ยง) จึงมีการล่าหมาป่าเพื่อป้องกันปศุสัตว์ อย่างไรก็ตาม ในปีพ.ศ.2279 มีการแพร่ระบาดของพิษสุนัขบ้าซึ่งคาดว่ามาจากจีนหรือเกาหลีและติดเชื้อมาถึงญี่ปุ่น โดยเชื้อพิษสุนัขบ้านั้นได้แพร่ระบาดมาถึงประชากรหมาป่าด้วย ทำให้หมาป่าเป็นอันตรายต่อทั้งปศุสัตว์และคนจนต้องมีการจัดการล่าหมาป่าอย่างเป็นกิจลักษณะขึ้น
นอกจากพิษสุนัขบ้าแล้วคาดว่าพื้นที่ป่าที่หายไปทำให้ถิ่นที่อยู่ของหมาป่าลดลงจนนำไปสู่ความขัดแย้งกับชาวบ้านได้พื้นที่ได้เช่นกัน จนในช่วงปฏิรูปเมจิได้มีการประกาศให้การล่าหมาป่าเป็นนโยบายของรัฐจนหมาป่าญี่ปุ่นหายไปในที่สุด ทั้งนี้เคยมีบันทึกว่าสวนสัตว์อุเอโนะ (上野動物園) เคยมีหมาป่าในครอบครองแต่ไม่มีรูปถ่ายเป็นหลักฐานค่ะ คาดว่าหมาป่าตัวนั้นมีชีวิตอยู่จนถึงกลางปีพ.ศ. 2435
หมาป่าญี่ปุ่นที่เชื่อว่าเป็นตัวสุดท้ายถูกพบและล่าในเดือนมกราคมปีพ.ศ. 2448 ที่หมู่บ้านฮิงาชิโยชิโนะ (東吉野村) จังหวัดนารา (奈良県)
เป็นหมาป่าเพศผู้ที่ยังไม่โตเต็มที่ โดยซากของมันถูกขายให้ชายชาวต่างชาติชื่อแอนเดอร์สันในราคา 8.5 เยนซึ่งถูกกว่าราคาทั่วไปในตลาดที่มักขายได้หลายสิบเยน ณ เวลานั้น ซากหมาป่าถูกสตั๊ฟไว้ก่อนถูกนำกลับไปยังประเทศอังกฤษพร้อมซากสัตว์อื่นที่แอนเดอร์สันซื้อมา ปัจจุบันหมาป่าตัวดังกล่าวถูกจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรรมชาติลอนดอน (London Natural Museum)
หมาป่าที่สาบสูญ ?
นักเดินเขาชาวญี่ปุ่นคนหนึ่งออกตามหาหมาป่าญี่ปุ่นที่เชื่อกันว่าสูญพันธุ์แล้วตั้งแต่ 100 ปีก่อน เขามีทั้งรูปภาพและเสียงหอนของ "สิ่งมีชีวิตสี่ขา" ชนิดนี้ แต่มันคือสัตว์ที่เขาเฝ้าแสวงหาหรือไม่
ฮิโรชิ ยางิ กำลังขับรถผ่านอุทยานแห่งชาติชิชิบุ ทามะ ไค เมื่อครั้งที่เขาเผชิญหน้ากับเจ้าสิ่งมีชีวิตตัวนั้น มันโผล่ออกมาจากทางลำธารฝั่งซ้ายมือของเขา ก่อนจะหยุดยืนห่างจากหน้ารถออกไปเพียง 2 เมตร
ดูเหมือนมันไม่ตื่นกลัวมนุษย์เลย มันไม่มีท่าทีหวาดหวั่นสักนิดเวลาที่ฮิโรชิค่อย ๆ เขยิบเข้าไปใกล้ แล้วระดมกดชัตเตอร์เพื่อบันทึกภาพของมันไว้ อาจเป็นเพราะสิ่งมีชีวิตตัวนี้รู้ดีว่ามันเป็นสุดยอดนักล่าเจ้าถิ่น หรือไม่ก็เป็นเพราะมันคุ้นเคยกับคน
"นี่มันก็ตั้ง 23 ปี มาแล้วครับ ตอนนั้นผมยังไม่ค่อยมีความรู้ด้านนี้มากนัก" ฮิโรชิกล่าว "แต่ผมคิดว่ามันต้องเป็นหมาป่าแน่ ๆ เลย"
นักปีนเขามากประสบการณ์อย่างฮิโรชิใช้เวลาหลายร้อยชั่วโมงตระเวนไปทั่วเขตชิชิบุในแถบภาคกลางของประเทศญี่ปุ่น แต่เหตุการณ์นั้นนับเป็นครั้งแรกที่เขาได้ประจัญหน้าเข้ากับสิ่งมีชีวิตที่ตัวเองได้เฝ้าตามหามานาน
"ผมลองให้ขนมเซ็มเบ (ข้าวกรอบ) มันด้วยนะ ลองเอามือยื่นให้มันดูน่ะครับ" ฮิโรชิเล่า "ผมถนัดขวาใช่มั้ย ก็เลยใช้มือซ้ายป้อนมันแทน เผื่อถ้ามันงับขึ้นมาผมจะได้ไม่ลำบากมาก"
"ทีนี้มันอยู่ตรงหน้าผมเลยครับ ผมก็เอาขนมยื่นไปใต้ปากมัน แต่มันไม่ยอมกิน ยืนเฉย ๆ ซะงั้น" ฮิโรชิเล่าเหตุการณ์ที่เขาไม่เคยลืม
"ผมเลยลองพยายามดมกลิ่นมันดูว่าเหม็นสาบเหมือนสัตว์ป่าหรือเปล่า แต่ปรากฏว่าไม่เหม็นเลยครับ มันไม่มีกลิ่น อย่างกับเด็กแรกเกิดแน่ะ มันไม่มีความกลัวอันตรายอะไรเลย"
อย่างไรก็ดี หลักฐานทางวิทยาศาสตร์ระบุว่าหมาป่านั้นหายสาบสูญไปจากประเทศญี่ปุ่นเป็นเวลานานอย่างน้อย 100 ปีมาแล้ว ซากสุดท้ายของพวกมันถูกนักสัตววิทยาซื้อไปเมื่อปี 2448 ก่อนจะส่งต่อหนังของหมาป่าตัวนี้ให้พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติ (Natural History Museum) ในกรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ
นอกจากนี้ กระดูก ขน และมูลของพวกมันเท่าที่ค้นพบก็ล้วนมีอายุก่อนปี 2448 ทั้งสิ้น ข้อมูลนี้ยิ่งทำให้การเผชิญหน้าระหว่างฮิโรชิและสิ่งมีชีวิตที่เขาเชื่อว่าเป็นหมาป่าญี่ปุ่น ดูห่างไกลจากความเป็นจริงมากขึ้นทุกที