เมืองนครราชสีมาสร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
มีการสร้างวัดขึ้นในกำแพงเมือง 6 วัด
สามวัดสร้างโดยขุนนาง คือ วัดกลางเมือง (วัดพระนารายณ์มหาราช) , วัดสระแก้ว และ วัดบึง - วัดจึงดูสวยงามพิถีพิถันตามแบบขุนนางสร้าง
สามวัดสร้างโดยคหบดีและชาวบ้าน คือ วัดพายัพ , วัดอิสาน และ ,วัดบูรพา - วัดจึงดูสวยงามแบบชาวบ้านสร้าง
*วัดบูรพ์*
บูรพ์ มาจากคำว่า บูรพา เพราะวัดนี้ตั้งอยู่ทางตะวันออกในกำแพงเมืองนครราชสีมา
สร้างขึ้น พ.ศ.2222 ได้รับวิสุงคามสีมา พ.ศ.2254
ได้รับการบูรณะหลังสุดเมื่อปี 2507 ดูจากฐานพระประธานในพระอุโบสถ และซุ้มประตู
อุโบสถ
ถูกบูรณะขึ้นมาใหม่ แทนที่ทรุดโทรมไป ขนาดหกห้อง
บนซุ้มกำแพงแก้วเป็นลวดลายเทพพนม
หน้าบันรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ - เทพประจำทิศตะวันออก
ประตูเข้าพระอุโบสถ 3 ประตู
4
เสมาคู่นั่งแท่น
เสมาหินทรายแดงเรียบ ส่วนล่างคอดแล้วบานออก ยกมุม ตรงกลางสกัดเป็นสันแถบยาว มีลายประจำยาม อยู่ตรงกลางเป็นรูปคล้ายทับทรวง
5
เสมาคู่ มีข้อสันนิษฐานถึงนัยยะที่ซ่อนอยู่ก็คือ
มีการผูกพัทธสีมาที่ต่างวาระ ต่างนิกายในที่เดียวกัน
ฝ่ายที่มาทีหลัง เมื่อต้องการใช้พื้นที่ในเขตสังฆกรรมแห่งนั้น
ไม่มีความเชื่อมั่นในความบริสุทธิ์ในเขตสีมาอันก่อน
จึงได้ทำการสวดผูกพัทธสีมาขึ้นมาใหม่อีกครั้ง
หรือ
อีกความหมายหนึ่งก็คือวัดในสมัยโบราณนั้นมีด้วยกัน 2 ฝ่ายคือฝ่ายอรัญวาสีและฝ่ายคามวาสี
เมื่อพระเจ้าแผ่นดินทรงสร้างพระอุโบสถหลังใหม่ขึ้น(วัดหลวง) เพื่อไม่ให้ถูกตั้งข้อสังเกตว่าเป็นการเลือกปฏิบัติ
ก็จะอาราธนาพระสงฆ์ทั้ง 2 ฝ่าย ให้มาร่วมผูกพัทธสีมาพร้อมๆกัน
วัดหลวงจึงมักเห็นมีสีมา 2 ใบแต่นั้นมา
นั่งแท่น คือมีการสร้างฐานหรือแท่นสูงสำหรับปักเสมาอันเป็นสมัยนิยมในสมัยศรีอยุธยาตอนปลาย
พระประธานปางมารวิชัย
พระรัศมีเป็นเปลวสูง พระศกเป็นก้นหอยแบบหนามขนุน มีไรพระศก
พระขนงโก่งยกขอบสูง พระนาสิกโด่ง
ชายจีวรทำเป็นแถบยาวจรดพระนาภี
พระปางห้ามสมุทร
พระพุทธรูปนาคปรกศิลปะขอม ... จะเป็นพระปางสมาธิ หลับพระเนตร
สมุดไทยหรือสมุดข่อย สมุดไทยวัดบูรพ์ ... เพื่อนเราเรียกว่าสมุดข่อยโบราณ
เป็นโบราณวัตถุหรือศิลปวัตถุที่ได้รับขึ้นทะเบียนโบราณวัตถุหรือศิลปวัตถุ
ฝีมือช่างยุครัตนโกสินทร์ตั้งแต่ พ.ศ. 2339 เรื่อยมา
มีภาพเขียน ประกอบเรื่องราว พระธรรมวินัย พระสูตร ทศชาติชาดก เขียนเป็นอักษรขอม,บาลี,ไทย
ประตูด้านหลัง 2 ประตู
หน้าบันรูปครุฑยุดนาค
เจดีย์หลังอุโบสถ
ฐานเขียงสามชั้น ฐานบัว
รับองค์ระฆัง
บัลลังก์ ก้านฉัตร บัวกลุ่ม ปลี ฉัตร ลูกแก้ว
ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของวัด มีกุฎิเก่าเรือนไม้ก็ยังคงทรุดโทรมลงตามกาลเวลา
หน้ากุฏิมีบึง
ใกล้บึงมีศาลาการเปรียญเดิม ได้รื้อออกไปจากการชำรุดทรุดโทรม
เหลือเพียงภาพเขียนพระพุทธประวัติ บนแผ่นสังกะสีที่เขียนโดยเจ้าอาวาสในสมัยนั้น
ได้ถูกนำมาติด ณ.ศาลาการเปรียญหลังใหม่ ตอนนี้ก็เป็นศาลาการเปรียญเก่าอีกแล้ว
ในศาลาการเปรียญมีหนังสือผูกเป็นจำนวนมาก เพราะวัดนี้ในอดีตเป็นวัดที่เปรียบเสมือนโรงเรียนมาช้านาน
มีธรรมาสน์ทรงปราสาทที่ใช้ในงานบุญใหญ่ อยู่สองหลัง เดิมเคยตั้งประชันกันในศาลาการเปรียญคนละมุม เพื่อพระเทศน์ประชันกัน
พระท่านว่าชาวบ้านชอบฟังเทศน์แบบนั้นมาช้านาน แต่ปัจจุบันในเมืองไม่มีแล้ว ยังคงมีบ้างตามชนบท
หล้งนี้เป็นโบราณวัตถุ ลวดลายทำด้วยไม้ทั้งหมด
หลายครั้งเมื่อไปเห็นจิตรกรรมฝาผนัง จะไม่รู้เรื่องเลย ว่าเขาเล่าอะไรจึงพยายามค้นหามาอ่าน
และก็คิดว่าคนที่เป็นแบบเราที่อยากรู้ จึงพยายามเขียนบรรยายภาพไว้เสมอ
ถ้าท่านผู้รู้พบว่าผิดกรุณาแย้งด้วยนะคะ
นี่คือภาพที่เขียนบนแผ่นสังกะสี เกี่ยวกับพระพุทธประวัติ นรก พระมาลัย
ภาพเริ่มจาก
1
แผ่นบน ... เทวดาเชิญพระโพธิสัตว์มาจุติ
แผ่นกลาง ... เจ้าเมือง และ ข้าราชบริพาร
แผ่นล่าง ... งานพิธี กษัตริย์และทหารฟังเทศน์
2
แผ่นบน ... เจ้าชายสิทธัตถะทรงประสูติ,พระอัญญาโกณฑัญญะได้ให้ทำนาย
แผ่นกลาง ... นรกภูมิ
แผ่นล่าง ... นรกภูมิ
3
แผ่นบน ... พระเจ้าสุทโธทนะในพิธีแรกนา เจ้าชายสิทธัตถะทรงกำหนดลมหายใจเข้าได้ปฐมฌานเมื่อพระชนม์ได้ 7 พรรษา , เจ้าชายสิทธัตถะทรงเห็นเทวทูตทั้ง 4 มานิมิตรให้เห็นคน แก่ คนเจ็บ คนตาย ทำให้สลดสังเวช และพระภิกษุให้เห็นความสงบ
แผ่นกลาง ... นรกภูมิ การรับโทษ มีทั้งโดยย่าง กงจักรบนหัว นกกาจิกกินเนื้อ
แผ่นล่าง ... นรกภูมิ ?
4
แผ่นบน ... เจ้าชายสิทธัตถะทรงออกผนวช เหล่าเทวดายกขาม้ากัณฑกะเหาะข้ามมารที่มาขัดขวางไม่ให้ออกบวช , ทรงตัดพระเมาลีด้วยพระขรรค์
แผ่นกลาง ... พระมาลัยโปรดสัตว์ในนรกภูมิ
แผ่นล่าง ... อ่านไม่ออก แต่เป็นพระถือตาลปัตร น่าจะเป็นพระมาลัย
5
แผ่นบน ... นางวิสาขาถวายข้าวมธุปายาส พระองค์ทรงลอยถาดเสี่ยงทาย
แผ่นล่าง?
6
แผ่นบน ... พราหมณ์มาขอเป็นศิษย์ ทรงตรัสรู้
แผ่นล่างกลาง ?
แผ่นล่างมีคนร้องไห้ แบกโลง ออกนอกเมือง ...
7
แผ่นบน ... ทรงทอดพระเนตรต้นโพธิ์หลังเสวยวิมุติสุข ทรงขับธิดาพญามาร องคุลิมาล โปรดปัญจวัคคีย์
แผ่นกลาง ... ?
แผ่นล่าง ... เป็นภาพที่ต่อมาจากงานศพ พระภิกษุ ผี ศพ ?
นครราชสีมา ... วัดบูรพ์
สร้างขึ้น พ.ศ.2222 ได้รับวิสุงคามสีมา พ.ศ.2254
ได้รับการบูรณะหลังสุดเมื่อปี 2507 ดูจากฐานพระประธานในพระอุโบสถ และซุ้มประตู