ผมมักจะพูดถึงเสมอว่า ในการปฏิบัติธรรมในพระพุทธศาสนา หรือที่เรียกว่า "มรรคมีองค์แปด" จำเป็นต้องไล่เรียงไปตั้งแต่องค์ที่ 1 ถึง 8 ตามลำดับ จะข้ามองค์ใดไม่ได้ เพราะมรรคแต่ละองค์เกื้อหนุนกันและกัน หรือจะบอกว่ามีผลต่อเนื่องไปสู่มรรคองค์ถัดไปก็ได้
ประเด็นคือ ผมเชื่อว่าคนส่วนใหญ่จำไม่ได้ว่ามรรคมีองค์แปดมีอะไรบ้าง เพราะชื่อเรียกเป็นภาษาบาลี หากเป็นชาวบ้านสมัยพุทธกาลก็คงไม่มีปัญหา เพราะเป็นคำทั่วไปที่รู้จักกันดี
ผมมีเทคนิคส่วนตัวนะครับ อยากจะบอกว่าทุกวันนี้ เวลาที่จะแสดงความเห็นก็ยังใช้วิธีนี้อยู่ ก็จะขอลองเอามาแนะนำกัน อาจจะยาวหน่อย แต่ที่ยาวเพราะผมทำให้มันอ่านง่ายๆ นะครับ เนื้อหาจริงๆ มีไม่มาก
เริ่มต้นผมจะเอามรรคมีองค์แปดมาให้ดูก่อนนะครับ ใครที่ปกติยังจำไม่ได้ก็ขอให้ดูผ่านๆ ไปก่อนนะครับ อย่าเพิ่งจำ
สัมมาทิฏฐิ
สัมมาสังกัปปะ
สัมมาวาจา
สัมมากัมมันตะ
สัมมาอาชีวะ
สัมมาวายามะ
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
จากทั้งหมด 8 องค์ ถ้าให้คัดออกมาเฉพาะที่เราน่าจะพอเดาความหมายได้ เพราะเป็นคำที่ใช้กันในชีวิตประจำวัน น่าจะมีดังนี้นะครับ
สัมมาวาจา (วาจา = คำพูด)
สัมมาอาชีวะ (อาชีวะ = อาชีพ)
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
ที่น่าจะจำยากหน่อย มี 3 องค์ ได้แก่
สัมมาสังกัปปะ
สัมมากัมมันตะ
สัมมาวายามะ
มาถึงการเรียงลำดับแล้วนะครับ มาดูว่าผมมีเทคนิคอย่างไร
สำหรับ "สัมมาทิฏฐิ" ถือเป็นพี่ใหญ่ เป็นองค์แรก ทุกคนน่าจะได้ยินประจำ ไม่ต้องจำ รวมถึง "สัมมาสติ" กับ "สัมมาสมาธิ" เป็น 2 องค์สุดท้ายที่น่าจะจำกันได้เช่นกัน
สัมมาทิฏฐิ
???
???
???
???
???
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
มาถึงองค์อื่นๆ ขอให้จำเป็นภาษาไทยก่อน เริ่มจาก "คิดดี พูดดี ทำดี" เป็นประโยคที่เราได้ยินเป็นประจำ
แล้วอะไรมาก่อน-หลัง? ให้เริ่มจากบนสุดของร่างกายนะครับ สมอง (คิดดี) ปาก (พูดดี) มือ (ทำดี)
เมื่อเราคิดดี พูดดี ทำดีแล้ว นำสิ่งเหล่านี้มาใช้ประกอบอาชีพ
สุดท้าย เพียรทำสิ่งข้างต้นนี้ให้สม่ำเสมอ หรือให้มาก (ทำสิ่งที่เป็นกุศล ละสิ่งที่เป็นอกุศล)
ลองมาสรุปเป็นภาษาไทยนะครับ
สัมมาทิฏฐิ
(คิดดี)
(พูดดี)
(ทำดี)
(ประกอบอาชีพชอบ)
(เพียรทำสิ่งเป็นกุศล สิ่งที่เป็นอกุศล)
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
ตอนนี้ มีบางคำที่เราพอจะหาคำมาแทนได้ คือ "พูดดี" (วาจา) กับ "ประกอบอาชีพชอบ" (อาชีวะ)
สัมมาทิฏฐิ
(คิดดี)
สัมมาวาจา
(ทำดี)
สัมมาอาชีวะ
(เพียรทำสิ่งเป็นกุศล สิ่งที่เป็นอกุศล)
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
คำว่า "ทำดี" เรานึกถึงอะไร? นึกถึง "กรรม" หรือการกระทำนะครับ ซึ่ง "สัมมากัมมันตะ" มีคำว่า "กัม" ออกเสียงเหมือน "กรรม"
สำหรับคำว่า "เพียร" จะคล้ายคำว่า "พยายาม" มีคำว่า "ยาม" ผมจะนึกถึง "สัมมาวายามะ"
ตอนนี้ก็เหลือแต่องค์สุดท้ายองค์เดียว คือ สัมมาสังกัปปะ ก็น่าจะเป็น "คิดดี" นั่นเอง
สัมมาทิฏฐิ
สัมมาสังกัปปะ
สัมมาวาจา
สัมมากัมมันตะ
สัมมาอาชีวะ
สัมมาวายามะ
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
ครบแล้วนะครับ ใครที่ยังจำไม่ได้ก็ลองนำเทคนิคนี้ไปใช้กันดู
ถามว่าจำเป็นต้องจำได้หรือไม่? ก็ต้องบอกว่า จำเป็นนะครับ โดยเฉพาะช่วงแรกๆ (รวมถึงหากต้องการสอนหรือแนะนำคนอื่นต่อ) แต่ถ้าเน้นที่การปฏิบัติและปฏิบัติมาจนถึงการเจริญสติ (สัมมาสติ) ก็คงไม่จำเป็นแล้ว
เคล็ด(ไม่)ลับ การจดจำ "มรรคมีองค์แปด" ตามลำดับ
ประเด็นคือ ผมเชื่อว่าคนส่วนใหญ่จำไม่ได้ว่ามรรคมีองค์แปดมีอะไรบ้าง เพราะชื่อเรียกเป็นภาษาบาลี หากเป็นชาวบ้านสมัยพุทธกาลก็คงไม่มีปัญหา เพราะเป็นคำทั่วไปที่รู้จักกันดี
ผมมีเทคนิคส่วนตัวนะครับ อยากจะบอกว่าทุกวันนี้ เวลาที่จะแสดงความเห็นก็ยังใช้วิธีนี้อยู่ ก็จะขอลองเอามาแนะนำกัน อาจจะยาวหน่อย แต่ที่ยาวเพราะผมทำให้มันอ่านง่ายๆ นะครับ เนื้อหาจริงๆ มีไม่มาก
เริ่มต้นผมจะเอามรรคมีองค์แปดมาให้ดูก่อนนะครับ ใครที่ปกติยังจำไม่ได้ก็ขอให้ดูผ่านๆ ไปก่อนนะครับ อย่าเพิ่งจำ
สัมมาทิฏฐิ
สัมมาสังกัปปะ
สัมมาวาจา
สัมมากัมมันตะ
สัมมาอาชีวะ
สัมมาวายามะ
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
จากทั้งหมด 8 องค์ ถ้าให้คัดออกมาเฉพาะที่เราน่าจะพอเดาความหมายได้ เพราะเป็นคำที่ใช้กันในชีวิตประจำวัน น่าจะมีดังนี้นะครับ
สัมมาวาจา (วาจา = คำพูด)
สัมมาอาชีวะ (อาชีวะ = อาชีพ)
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
ที่น่าจะจำยากหน่อย มี 3 องค์ ได้แก่
สัมมาสังกัปปะ
สัมมากัมมันตะ
สัมมาวายามะ
มาถึงการเรียงลำดับแล้วนะครับ มาดูว่าผมมีเทคนิคอย่างไร
สำหรับ "สัมมาทิฏฐิ" ถือเป็นพี่ใหญ่ เป็นองค์แรก ทุกคนน่าจะได้ยินประจำ ไม่ต้องจำ รวมถึง "สัมมาสติ" กับ "สัมมาสมาธิ" เป็น 2 องค์สุดท้ายที่น่าจะจำกันได้เช่นกัน
สัมมาทิฏฐิ
???
???
???
???
???
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
มาถึงองค์อื่นๆ ขอให้จำเป็นภาษาไทยก่อน เริ่มจาก "คิดดี พูดดี ทำดี" เป็นประโยคที่เราได้ยินเป็นประจำ
แล้วอะไรมาก่อน-หลัง? ให้เริ่มจากบนสุดของร่างกายนะครับ สมอง (คิดดี) ปาก (พูดดี) มือ (ทำดี)
เมื่อเราคิดดี พูดดี ทำดีแล้ว นำสิ่งเหล่านี้มาใช้ประกอบอาชีพ
สุดท้าย เพียรทำสิ่งข้างต้นนี้ให้สม่ำเสมอ หรือให้มาก (ทำสิ่งที่เป็นกุศล ละสิ่งที่เป็นอกุศล)
ลองมาสรุปเป็นภาษาไทยนะครับ
สัมมาทิฏฐิ
(คิดดี)
(พูดดี)
(ทำดี)
(ประกอบอาชีพชอบ)
(เพียรทำสิ่งเป็นกุศล สิ่งที่เป็นอกุศล)
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
ตอนนี้ มีบางคำที่เราพอจะหาคำมาแทนได้ คือ "พูดดี" (วาจา) กับ "ประกอบอาชีพชอบ" (อาชีวะ)
สัมมาทิฏฐิ
(คิดดี)
สัมมาวาจา
(ทำดี)
สัมมาอาชีวะ
(เพียรทำสิ่งเป็นกุศล สิ่งที่เป็นอกุศล)
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
คำว่า "ทำดี" เรานึกถึงอะไร? นึกถึง "กรรม" หรือการกระทำนะครับ ซึ่ง "สัมมากัมมันตะ" มีคำว่า "กัม" ออกเสียงเหมือน "กรรม"
สำหรับคำว่า "เพียร" จะคล้ายคำว่า "พยายาม" มีคำว่า "ยาม" ผมจะนึกถึง "สัมมาวายามะ"
ตอนนี้ก็เหลือแต่องค์สุดท้ายองค์เดียว คือ สัมมาสังกัปปะ ก็น่าจะเป็น "คิดดี" นั่นเอง
สัมมาทิฏฐิ
สัมมาสังกัปปะ
สัมมาวาจา
สัมมากัมมันตะ
สัมมาอาชีวะ
สัมมาวายามะ
สัมมาสติ
สัมมาสมาธิ
ครบแล้วนะครับ ใครที่ยังจำไม่ได้ก็ลองนำเทคนิคนี้ไปใช้กันดู
ถามว่าจำเป็นต้องจำได้หรือไม่? ก็ต้องบอกว่า จำเป็นนะครับ โดยเฉพาะช่วงแรกๆ (รวมถึงหากต้องการสอนหรือแนะนำคนอื่นต่อ) แต่ถ้าเน้นที่การปฏิบัติและปฏิบัติมาจนถึงการเจริญสติ (สัมมาสติ) ก็คงไม่จำเป็นแล้ว