เที่ยวเพชรบุรี ย้อนรอยงานพระนครคีรี 2559#1 เดินดูปูนปั้นช่างเมืองเพชรบุรี ถนนคนเดิน ราชดำเนินยามเย็น
https://pantip.com/topic/37347821

เที่ยวเพชรบุรี ย้อนรอยงานพระนครคีรี 2559#2 วัดมหาธาตุ ปรางค์ 5 ยอดโดดเด่น เห็นแต่ไกล ปูนปั้นล้อเลียน
https://pantip.com/topic/37347873

เที่ยวเพชรบุรี ย้อนรอยงานพระนครคีรี 2559#3 วัดไผ่ล้อม ลายปูนปั้นเต็มผนังองค์ประกอบต่อเนื่องแห่งเดียวในประเทศไทย
https://pantip.com/topic/37347906

เที่ยวเพชรบุรี ย้อนรอยงานพระนครคีรี 2559#4 วัดกำแพงแลง ปราสาทเขมรที่อยู่ใต้สุดของประเทศไทย
https://pantip.com/topic/37354440

งานพระนครคีรี ครั้งที่ ๓๐#5 วัดใหญ่สุวรรณารามพระตำหนักพระเจ้าเสือ,พระพุทธรูป 6 นิ้ว,ฉัตรพระประธานร.๕, เลข๕กลับด้าน
https://pantip.com/topic/37354455

เที่ยวเพชรบุรี ย้อนรอยงานพระนครคีรี 2559#6 หัดถ่ายพลุพระนครคีรี ที่วัดวิหารโบสถ์ และจุดพิกัดอื่นๆ
https://pantip.com/topic/37354473

เที่ยวเพชรบุรี ย้อนรอยงานพระนครคีรี 2559#7 วัดพระนอน(ใหญ่เป็นอันดับที่ 4 ในไทย) พระยืน, พระนั่ง, พระยิ้ม
https://pantip.com/topic/37363145/comment1


ทริปนี้อยากลองหัดถ่ายรูปพลุ เห็นมีงานพระนครคีรี ซึ่งจัดเป็นครั้งที่ ๓๐ แล้ว ครั้งนี้จัด ๑๒-๒๑ กพ ๒๕๕๙ ผมเลยติดต่อน้องเตียง (หรือ แงซายในTKT) ซึ่งรู้จักกันตั้งแต่ผมทำอยู่ trekkingthai

งานพระนครคีรี น้องบอกว่าจัดประมาณอาทิตย์ที่ 2 ของเดือน กพ ของทุกปี 10 วัน 10 คืน

เดินทางจากอุบลนั่ง บขส ตั้งแต่ 2 ทุ่ม ไปถึง กทม แต่เช้ามืด รอร้าน tkt เปิดแล้วฝากกระเป๋า จากนั้นก็เดินไปนั่งรถตู้คิวใต้ต่างด่วนอนุสาวรีย์ มีอยู่หลายคิว ผมนั่งคิวหนุมาน เป็นคิว กทม-ปราณบุรี ค่ารถ 120 บาท บอกลง แยกเขาบันไดอิฐ(หน้า รพ.เพชรรัชต์) เพราะช่วงเช้าว่างผมว่าจะถ่ายรูปวัดเก็บข้อมูลไปเรื่อยๆ และน้องเตียงก็แนะนำวัดมาให้

นั่งรถประมาณ 1.50 ชั่วโมงก็ถึงที่แล้ว เพราะซิ่งจริงๆ มีคนอยู่แค่ 4 คนเอง 555 เพราะวันธรรมดา

ลงรถมาเดินไปหน่อยแวะซื้อข้าวเม่าทอดซะหน่อยชอบกิน แล้วถามทางต่อ วัดแรกที่จะไปคือวัดมหาธาตุ ก็เดินตรงอย่างเดียวเลย

ถ้าเดินจากแยก โรงพยาบาลเพชรรัตน์ ไปวัดมหาธาตุ ระยะทางประมาณ 1.3 กม  หรือจะจ้างมอเตอร์ไซค์ก็ได้นะครับ แต่การเดินมักจะมีสิ่งดีๆ ระหว่างทาง...

เดินเลยร้านขายข้าวเม่าทอดมาหน่อย จะมีป้ายยินดีตอนรับเมืองเพชรบุรี

มีป้ายงานพระนครคีรี ตลอดทาง

เส้นที่ผมเดินเป็นเส้นทางหลังพระนครคีรี หรือเขาวัง

แต่ระหว่างทางก็แวะกินข้าวก่อนโดยเดินต่อจากร้านขายข้าวเม่ามาไม่ไกล
มีทั้งร้านข้างทาง และเป็นโรงอาหารที่สะอาดก็มี ผมเลือกกินร้านข้างทาง ตรงข้ามโรงเรียนพรหมานุสรณ์ ซึ่งติดกับเขาวังเห็นอยู่โดดเด่นหลังโรงเรียน แล้วก็ถามทางต่อ (ทั้งๆที่รู้ว่าก็แค่ตรงไปแบบเดิน) แต่ได้ข้อมูลใหม่ว่าตอนนี้มีจัดแสดงรูปปั่นฝีมือช่างเมืองเพชร ระหว่างทางไปวัดมหาธาตุ แต่ต้องแยกไปอีกทาง

กินเสร็จก็เดินไปเรือยๆ ถึงสีแยก ถ้าตรงไปก็ไปวัดมหาธาตุ ถ้าเลี้ยวขาวไปดูปูนปั้น มีชื่อโครงการว่า "โครงการถนนคนเดิน ราชดำเนินยามเย็น" ซึ่งมีตลอดทาง

สามารถเที่ยวพระรามราชนิเวศน์ หรือ พระราชวังบ้านปืน ต่อได้โดยระยะทางจากแยกไปอีกประมาณ 1.7 กม ถ้ามีรถมาสะดวกเลยครับ ผมได้แค่เดินไปถ่ายรูปงานปูนปั้นซะหน่อย แล้วค่อยไปวัดมหาธาตุต่อ

งานปูนปั่นจะอยู่บนเส้นทาง ถนนราชดำเนิน ระหว่างช่องระบายน้ำ ทำเป็นรูปต่างๆในวรรณคดี ส่วนมากจะเรื่องรามเกียรติ์

เผื่อใครยังไม่เคยอ่านเรื่องรามเกียรติ์ ลองดูการ์ตูนชุดนี้ก่อนได้ เข้าใจง่าย



จะมีชื่อผู้ปั้นและชื่อผลงาน


และยังมีรายละเอียด ของผลงาน

----------------------------------------
ความเป็นมาของช่างปูนปั้นเมืองเพชรบุรี

ตั้งแต่สมัยทวารวดี ในอดีตกาลเป็นศูนย์กลางพุทธศาสนา และเป็นเมืองหน้าด่านที่สำคัญในกลุ่มหัวเมืองฝ่ายตะวันตก เจ้าเมืองผู้ปกครองเพชรบุรีล้วนเป็นผู้ที่สืบเชื้อพระวงศ์ เมื่อเข้าสู่ยุครัตนโกสินทร์ จังหวัดเพชรบุรีได้เปลี่ยนเป็นเมืองแห่งการท่องเที่ยว

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดปรานเมืองเพชรบุรีตั้งแต่ครั้งยังทรงผนวชอยู่ เมื่อเสด็จขึ้นครองราชย์จึงโปรดให้สร้างพระราชวัง วัด และพระเจดีย์ใหญ่ขึ้นบนเขาเตี้ยๆ ใกล้กับตัวเมือง และพระราชทานนามว่า “พระนครคีรี” ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้สร้างพระราชวังขึ้นอีกแห่งหนึ่งในตัวเมืองเพชรบุรี คือ “พระรามราชนิเวศน์” หรือที่เรียกกันว่า “วังบ้านปืน” และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ได้โปรดให้สร้างพระราชวัง “พระราชนิเวศน์มฤคทายวัน” ขึ้นที่ชายหาดชะอำในเวลาต่อมา เพื่อใช้เป็นที่ประทับรักษาพระองค์ ด้วยทรงเชื่อว่า อากาศชายทะเลและน้ำทะเลอาจบรรเทาอาการเจ็บป่วยได้ จังหวัดเพชรบุรีจึงถูกเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “เมืองสามวัง” นับแต่นั้นมาปัจจุบันจังหวัดเพชรบุรีแบ่งการปกครองออกเป็น 8 อำเภอ คือ อำเภอเมืองเพชรบุรี อำเภอเขาย้อย อำเภอหนองหญ้าปล้อง อำเภอชะอำ อำเภอท่ายาง อำเภอบ้านลาด อำเภอบ้านแหลม และอำเภอแก่งกระจาน

นั่นคือประวัติคร่าวๆ ของเมืองเพชร นอกจากนี้ยังมีความโดดเด่นเรื่องปูนปั้น เนื่องจากที่นี่เป็นแหล่งรวมช่างฝีมือจำนวนมาก

ว่ากันว่า ศิลปะปูนปั้น เป็นเทคนิคเฉพาะตัวของช่างไทยสมัยโบราณ ซึ่งมีทั้งการปั้นสดๆ หรือเรียกว่า ปั้นขึ้นรูปด้วยมือโดยตรง และการอัดปูนลงแม่พิมพ์เป็นรูปลาย แล้วตกแต่งผิวของปูนปั้น เพื่อความสวยงาม

นอกจากนี้ยังมีการลงรักปิดทอง มีทั้งลงรักประดับกระจก หรือลงสีเขียนระบายลวดลายปูนปั้นที่ประดับโบราณสถาน ซึ่งเทคนิคแต่ละยุคสมัยไม่เหมือนกัน ด้วยเทคนิคนี่เองที่เป็นสิ่งบ่งชี้ยุคสมัย

งานปูนปั้นของเมืองเพชร นิยมทำร่วมกับงานลงรักและประดับกระจก เพื่อให้ดูแข็งแรง ทนทานไม่หดตัวง่าย มีลวดลายแพรวพราว ช่วยเสริมให้งานประกอบปูนปั้นเด่นยิ่งขึ้น อาทิ งานปูนปั้นหน้าบันพระวิหารหลวง พระปรางค์ และงานปูนปั้นโดยทั่วไปของศาลาวัดมหาธาตุวรวิหาร

ช่างฝีมือทำงานปูนปั้นเมืองเพชร มีทั้งกลุ่มช่างวัดเกาะ กลุ่มช่างวัดมหาธาตุ โดยแต่ละกลุ่มมีเอกลักษณ์ที่ละเอียดและซับซ้อน นิยมปั้นตกแต่งอาคารพุทธสถาน ปราสาทราชวัง ซึ่งปัจจุบันลายปูนปั้นที่ประดับตามโบราณสถานค่อนข้างชำรุด เนื่องสภาพอากาศชื้น ทำให้ลายปูนปั้นหักพัง หลุดร่วง

ถ้าจะพูดงานปูนปั้นเมืองเพชร ในสมัยกรุงศรีอยุธยา หาดูได้ที่วัดใหญ่สุวรรณาราม วัดสระบัว วัดไผ่ล้อม วัดเขาบันไดอิฐ ส่วนงานปูนปั้นในสมัยรัตนโกสินทร์ เป็นงานที่พัฒนามาจากสมัยกรุงศรีอยุธยา ใส่ลวดลายตามความคิดสร้างสรรค์ของช่างลงไป อาทิ หน้าบันพระวิหารหลวง วัดมหาธาตุวรวิหาร รวมถึงปูนปั้นที่เป็นภาพล้อบุคคลด้านการเมืองที่แฝงถึงการเสียดสี และแง่คิดต่างๆ

ข้อมูลจาก
http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/672236

---------------------------------------------------
“ประติมากรรมปูนปั้น สกุลช่างเมืองเพชร”

“ปูนปั้น-ปั้นปูน” งานสกุลช่างเมืองเพชร ที่มีมาแต่โบราณและยังคงอยู่ในปัจจุบัน มีการสืบทอดสืบสานไปยังรุ่นลูกรุ่นหลานและเผยแพร่ไปยังสถานศึกษาหรือผู้สนใจทั่วไป ได้แก่ 1.งานปูนปั้น 2.งานลายรดน้ำ 3.งานลงรักปิดทองประดับกระจก 4.งานจิตรกรรม 5.งานช่างทอง 6.งานแทงหยวก 7.งานตอกกระดาษ 8.งานจำหลักหนังใหญ่ 9.งานแกะสลักไม้ 10.งานปั้นหัวโขน หัวละคร 11.งานปั้นหัวสัตว์

งานปูนปั้นตามรูปแบบของจังหวัดเพชรบุรี นิยมทำร่วมกับงานลงรักปิดทองและประดับกระจก เมื่อดูแล้วจะแข็งแรง ทนทานไม่หดตัวง่าย แพรวพราวมีลายเด่น ช่วยเสริมให้งานประกอบปูนปั้นเด่นยิ่งขึ้น เช่น ฐานพระ งานปูนปั้นที่มีความโดเด่นสวยงามในเมืองเพชรมีหลายแห่ง ประดับอยู่ตามอาคารและสิ่งปลูกสร้างมีมากตามวัดทั่วไป อาทิ งานปูนปั้นหน้าบันพระวิหารหลวง พระปรางค์ และงานปูนปั้นโดยทั่วไปของศาลาวัดมหาธาตุวรวิหาร ผลงานของช่างเมืองเพชรหลายท่าน ส่วนงานปูนปั้นฝีมือช่างสมัยอยุธยามีปรากฏอยู่หลายแห่ง เช่น วัดไผ่ล้อม วัดสระบัว วัดเกาะ วัดใหญ่สุวรรณารามวรวิหาร วัดบันไดอิฐ เป็นต้น

วัสดุและอุปกรณ์ในการสร้างสรรค์งานปูนปั้น ได้แก่ ปูนขาว ปูนซีเมนต์ ทราย น้ำตาลโตนดหรือน้ำตาลอ้อย ถ้วยเบญจรงค์ เครื่องตำปูน เครื่องบดปูน กาวหนัง คีม พู่กัน เกรียงเล็ก เกรียงใหญ่ แปรง ถุงมือ ปลากระดี่

ขั้นตอนสร้างสรรค์งานปูนปั้น

1. การเตรียมปูน การหมักปูน ปูนขาวแช่น้ำสารส้มหมักทิ้งไว้ในถังหมักปูนระยะเวลาประมาณ 1 เดือน เพื่อลดความเค็มของปูน

การร่อนปูนนำปูนที่หมักไว้ตามระยะเวลา 1 เดือน จนได้ที่แล้วนำมาร่อนบนตะแกรงไม้ ขณะที่ปูนยังปียกอยู่โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเศษปูนก้อนใหญ่ หรือสิ่งที่ปนเปื้อนมากับปูนขาวออกจะทำให้ปูนที่ได้มีเนื้อละเอียดมากยิ่งขึ้น แล้วหมักในน้ำจืดอีกประมาณ 1 สัปดาห์ เพื่อลดความเค็มของปูน

การตากปูนนำปูนที่ได้จากการหมักครั้งที่สองมาตากให้แห้ง วิธีการตากปูนต้องทำให้เป็นก้อนๆพอประมาณ ไม่ใหญ่จนเกินไป เพื่อที่ปูนจะได้แห้งเร็ว ใช้เวลาประมาณ 1 สัปดาห์ เมื่อปูนแห้งดีแล้วนำมาเก็บไว้ในถังสำหรับเก็บปูนก้อน

การบดปูนนำปูนก้อนมาใส่เครื่องบด โดยมีส่วนผสมปูน 1 กระป๋อง (ประมาณ 3 ลิตร) กาวหนัง 2 แก้ว กระดาษฟางที่ผ่านการตำมาแล้ว 1 แก้ว ต่อการบด 1 ครั้ง โดยใช้เวลาการบดประมาณ 10 นาที เมื่อบดได้ที่แล้วนำออกจากเครื่องบดปูน

ตำปูน(ปูนตำหรือปูนเพชร) ช่างปูนปั้นเมืองเพชรมีวิถีผสมการผสมปูนที่มีลักษณะพิเศษ โดยมีส่วนผสมสำคัญ จำนวน 5 อย่าง ได้แก่ ปูนขาว 2 ส่วน ทรายละเอียด 1 ส่วน น้ำตาลโตนดหรือน้ำตาลทราย (เดิมใช้น้ำอ้อย) กางหนัง (เดิมใช้เปลือกประดู่เคี่ยวกับหนังวัว ปัจจุบันจะใช้ส่วนผสมกาว 17 แผ่น น้ำตาล 7 กิโลกรัม นำมาเคี่ยวให้เข้ากัน) กระดาษฟาง (เดิมใช้ฟางข้าวที่แห้งแล้ว ปัจจุบันใช้กระดาษฟางแช่น้ำ นำมาตำให้ละเอียด โดยผสมทรายลงไปเล็กน้อย)

นำปูนที่ผ่านการบดแล้วมาตำโดยใช้เวลาตำปูนเวลาประมาณ 1 ชั่วโมง เพื่อให้ปูนมีความเหนียวนุ่ม ในขณะที่ตำ ช่างปูนปั้นจะต้องคอยสังเกตเองว่า ปูนที่ตำได้ที่ตามต้องการหรือยัง เมื่อตำปูนได้ที่แล้วนำไปใส่ถุงพลาสติก มัดปากถุงให้แน่น เพื่อรักษาความชื่นไว้พร้อมที่จะนำไปผลิตชิ้นงานต่อไป ปูนที่ตำเก็บไว้แล้วจะคงสภาพอ่อนอยู่อย่างนั้น แต่จะต้องไม่ให้อากาศเข้าไปในถุงได้ เมื่อช่างจะใช้ก็นำไปใช้ได้ทันที ส่วนใหญ่จะใส่ถุงพลาสติกแช่ไว้ในน้ำ เวลาจะใช้คอยนำออกไปใช้เพื่อมิให้ปูนแข็งตัว

2. การขึ้นโครงแบบงานปูนปั้นมี 2 ลักษณะ คือ 1. ภาพนูนลอย ช่างปั้นจะต้องขึ้นโครงแบบก่อนการปั้น 2. ภาพติดผนัง ภาพนูนต่ำ ช่างปั้นต้องออกแบบเขียนลายในกระดาษ เพื่อดูรูปแบบและเค้าโครงก่อน

3. การโกลนปูน การปั้นปูนด้วยปูนต