ขันธ์ ๕

ขันธ์ ๕ = นามรูป

รูป = สิ่งที่มี แล้วสิ้นไป รับอารมณ์ไม่ได้ มหาภูตรูป ๔ ดิน น้ำ ไฟ ลม , ทางอภิธรรม แบ่งรูปเป็น ๒๘ , รูปหยาบ สุขุมรูป ( รูปละเอียด )

เวทนา = สุข ทุกข์ ไม่สุขไม่ทุกข์ , ทางอภิธรรมเพิ่ม โสมนัส โทมนัส , รวมเป็น เวทนา ๕

สัญญา = ธาตุที่กำหนดได้ หมายรู้ ในอารมณ์ , ดำ ขาว สุข ทุกข์ เย็น ร้อน อ่อน แข็ง

สังขาร = ธาตุที่ปรุงแต่ง สภาวะธรรมต่างๆ ทั้งทาง รูปธรรม นามธรรม อันมีผัสสะ เป็นต้น

วิญญาณ = ธาตุที่รู้อารมณ์


วิญญาณ = จิต เกิดดับ พร้อมกับ เจตสิก , รู้อารมณ์เดียวกับ เจตสิก

เวทนา สัญญา สังขาร = เจตสิก เกิดดับ พร้อมกับ จิต , รู้อารมณ์เดียวกับ จิต ทางอภิธรรมแบ่งออกเป็น ๕๒ ชนิด


ปรมัตธรรม =  รูป จิต เจตสิก  นิพพาน อันเป็น สภาวะธรรม ที่มีอยู่จริง

บัญญัติ = สมมุติสัจจะ สำหรับเรียก ปรมัตธรรม ทั้ง ๔