อะไรทำให้เกิด "ฉันทะ" ครับ

http://www.thepathofpurity.com/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%A0-%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AD%E0%B8%A0-%E0%B8%98-%E0%B8%A1%E0%B8%A1-%E0%B8%95%E0%B8%96%E0%B8%AA-%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%AB%E0%B8%B0/%E0%B8%9B%E0%B8%A3-%E0%B8%88%E0%B9%80%E0%B8%89%E0%B8%97%E0%B8%97-%E0%B9%92/

ไล่รายการลงไป อยู่ที่หน้า 13 ปกิณณกเจตสิก (ความหมายคือเกิดประกอบกับกุศลก็ได้ อกุศลก็ได้)   ดูเหตุใกล้ให้เกิด มีอารมณ์ เป็นเหตุใกล้ คือมีอารมณ์หก (จากรูป, เสียง, กลิ่น, รส, สัมผัส, ธรรมารมณ์ (กระทบทางใจ))

คนเราคงหนีไม่พ้นอารมณ์หกที่ว่าไม่ว่าเป็นไปแล้วกับอกุศล หรือกุศล ถ้าถามว่าอะไรทำให้เกิดฉันทะ เอาเฉพาะที่เป็นเหตุใกล้ให้เกิดก็เพราะจิต เจตสิกมีเหตุใกล้ให้เกิดเพราะจิต (อันนี้ก็ว่ากันตามปรมัตถธรรม จิต เจตสิก รูป นิพพาน) ถ้าตอบตามแนวพระสูตรก็แล้วแต่ท่านจะสังเคราะห์จากเรื่องอะไร ตอบว่าฉันทะ (สิ่งปรุงแต่งสังขารขันธ์) เกิดจากไหน ท่านก็อาจจะตอบว่าตัณหาก็ได้ อวิชชาก็ได้ เป็นต้น ตอบว่าเพราะตัณหาเป็นสมุทัยก็ได้ เกิดความอยาก ติดข้อง (ก็ไม่พ้นอารมณ์หกอีก) สังขารขันธ์ทั้งหลายก็ตามมา

ฉันทะ เกิดได้กับกุศล อกุศล อยากให้ฉันทะในทางกุศลเกิดก็สิกขา 3 (ทาน, ศีล, ภาวนา ศีล,สมาธิ, ปัญญา) หรือถ้าใส่ใจในความแยบคาย (โยนิโสมนสิการ) ฉันทะก็เป็นไปในทางกุศล (อันนี้จะเห็นชัดว่าต่างจากโลภะ) แต่ถ้าเกิดกับอกุศล ตัวอย่างเยอะ อยากกิน อยากดื่ม อยากเที่ยว อยาก....สารพัดในอารมณ์หกที่ "ไม่" ใส่ใจในความแยบความ (อโยนิโสมนสิการ) อันนี้ก็ฉันทะเหมือนกันแต่ในทางอกุศล

ที่ว่าเราไม่มีฉันทะแต่แรกก็คงยาก เป็นเจตสิกที่เกิดประกอบกับจิต ก็เพียรให้เกิดในทางกุศล หรือทางอันเป็นไปเพื่อละอกุศลแล้วกันครับ

http://suchart.rmutl.ac.th/Misc/Yoniso.php แปลโยนิโสมนสิการ (แบบหนึ่ง)