ธรรมชาติจักวาลเดิม เป็นธรรมชาติสว่าง+ความว่าง ในธรรมชาติทั้งปวงมีจิต จิตเป็นสิ่งที่เปลี่ยนสภาพอยู่ตลอดเวลา หมุนวนสู่การเกิด-ดับอยู่ตลอดเวลา จิตเป็นธรรมชาติที่ไม่อาจถูกทำลายได้ เป็นแต่เพียงพลังงานที่เปลี่ยนสภาพไปด้วยอวิชชาความไม่รู้ สู่การเกิด-ดับอย่างยาวนาน วนหมุนเรียกว่าวัฏฏะสงสาร จิตเป็นผู้สร้างทุกสรรพสิ่ง ด้วยอวิชชาความไม่รู้จริง จิตจึงปรุงแต่งจิตในจิตเป็นสังขาร เมื่อสังขารมีขึ้น วิญญาณ(รู้)จึงปรากฏขึ้น เมื่อวิญญาณ(รู้)ปรากฏขึ้น ก็จะมีผู้ถูกรู้ปรากฏมาพร้อม รวมเรียกว่านาม-รูป ที่ใดมีรูปที่นั้นต้องมีนาม ที่ใดมีนามที่นั้นต้องมีรูป เมื่อนาม-รูปปรากฏขึ้น การกระทบกันระหว่างนาม-รูปจึงปรากฏขึ้น ผัสสะจึงปรากฏ เมื่อผัสสะปรากฏเวทนาก็ปรากฏ เมื่อเวทนาปรากฏตัณหาก็ปรากฏ เมื่อตัณหาปรากฏ อุปทานก็ปรากฏ เมื่ออุปทานปรากฏภพก็ปรากฏ เมื่อภพปรากฏชาติก็ปรากฏ เมื่อชาติปรากฏ การเกิด แก่ เจ็บ ตาย ก็ปรากฏ.....เป็นอย่างนี้อย่างยาวนานเพราะจิตมีอวิชชาโดยแท้ สิ่งที่กล่าวมานี้ สรุปแล้วย่อแล้วได้ใจความอย่างนี้ จะเชื่อหรือไม่เชื่อ ก็แล้วแต่กรรมเถิด