หากเรามองย้อนกลับไป เราเองก็คงเคยเรียนวิชาประวัติศาสตร์ไทยกันมาจะแทบทุกคน
เราเคยตั้งข้อสงสัยหรือไม่ว่า ทำไมเราจึงต้องเรียนมันบ่อยๆ ทำไมสิ่งที่เราเรียนมามันก็ดูซ้ำๆกันไปหมด
จากสิ่งที่ผมเอง ก็เคยสงสัยเหมือนกัน และวันนึงที่ผมได้เรียนจนคิดได้ในมุมมองอีกมุมมองหนึ่ง (ความคิดเห็นส่วนตัวนะครับ ไม่ได้ฝักใฝ่ฝ่ายใด)
๑.ใคร เป็นผู้บังคับ หรือ ยัดเยียดให้เราเรียนวิชานี้ซ้ำๆ
๒.เราเรียนวิชานี้ซ้ำๆแล้วเราได้อะไรจากมัน
๓.สิ่งที่เรารับรู้นั้น เป็นสิ่งที่ถูกต้องจริงๆหรือไม่
๔.สิ่งที่เรารับรู้มานั้น เหมาะสมที่จะถ่ายทอดสู่รุ่นต่อไปหรือไม่
แน่นอนล่ะครับ การเรียนวิชานี้มันยากมากที่จะหาความจริงได้ เนื่องจากเราเองก็ไม่ได้อยู่ในช่วงเวลานั้น และเราเองก็ไม่สามารถเชื่อใจได้ว่า ผู้ที่บันทึกเหตุการณ์ต่างๆนั้น จะบันทึกเรื่องราวที่ตนรับรู้มาจริงๆ หรือ สิ่งที่เขารับรู้นั้นมันถูกแล้วจริงๆ
หากเรามองย้อนมาดูที่ตัวเรา เวลาเราได้ข่าวว่าประเทศเพื่อนบ้าน มาทำเรื่องไม่ดี หรือทำให้คนไทยเราเองเสียประโยชน์ เราก็จะมองเขาว่าไม่ดีมากๆ และเราเองก็จะตีความข่าวออกไปอีกมุมหรือป่าว ทั้งๆที่ข่าวนั้นอาจจะไม่ได้ร้ายแรงอะไรมาก แต่เราเองกลับรู้สึกว่ามันร้ายแรง และฮึกเหิม ต่อว่าไปยังประเทศของเขา (เป็นอย่างนี้กันหรือไม่ครับ?)
และหากเราลองมองย้อนใหม่ หากเราไม่ได้เรียนวิชานี้ และเราไม่ได้รับรู้เหตุกาณ์ในประวัติศาสตร์ เราจะมองข่าวนี้ในมุมไหนกัน เผลอๆเราอาจจะเห็นใจเขาขึ้นมาก็เป็นได้ หรือไม่เราก็อาจจะมองข่าวนี้ในมุมมองที่เป็นไปตามความจริง
ผมจึงคิดว่า การที่เราเองได้เรียนรู้วิชาประวัติศาสตร์ไทยของเราเองเป็นเวลานานๆ และซ้ำๆ มันก็เหมือนกับเราได้มาเกาะๆนึง ชื่อว่าเกาะรักชาติ (ยกภาพให้เห็นก็เหมือนเกาะต่างๆในหนังเรื่อง inside out ) ซึ่งเกาะพวกนี้ก็คงจะมีผลในการดำเนินชีวิตของเราเองทั้งในปัจจุบันและอนาคต
ดังนั้นการที่เราได้เรียนรู้อดีตจริงเป็นสิ่งสำคัญที่ส่งผลต่ออนาคต แต่จะดีกว่าไหม หากเรามาคลี่บทความที่เราศึกษา และมองหาความจริงว่า เราได้ความจริงจากมันตรงไหน มีหลักฐานอะไรช่วยสนับสนุนมันไหม และเราลองมาคลี่ประวัติศาสตร์ของคนอื่นที่เขียนถึงเราดูบ้างไหม
จากเท่าที่เห็น(ผมยังไม่ได้โตมากอาจจะเห็นมาไม่เยอะนะครับ)ส่วนมาก ประวัติศาสตร์ของเราที่เรียนๆกันมา ก็เป็นของบุคคลที่ชนะสงคราม หรือชนะอะไรต่างๆนานา และเขาก็เขียนเพื่อเชิดชูเขาเอง เช่น บางทีเขาอาจจะไม่สมควรรับตำแหน่งนี้ แต่พอเขาชนะและได้รับตำแหน่ง เขาก็เลยให้คนมาบันทึกเขาเพื่อให้เขามาสถานะที่เหมาะสมแก่การรับตำแหน่ง (คุณว่าเป็นแบบนี้ได้ไหมล่ะครับ?)
ทั้งหมดที่ผมกล่าวมานี้เป็นเพียงส่วนนึงในข้อสงสัยของผม ซึ่งมันเองก็ไม่ได้จะเรียกร้องอะไรมากมาย แค่อยากให้เราหันมามองอีกมุมนึงก็เท่านั้นเอง
บางคนอาจจะสนใจในมุมที่ว่า ตอนนั้นมันมีศิลปะอะไร ตอนนั้นเขากินอยู่ยังไง ตอนนั้นอะไรๆมันพัฒนาขึ้นบ้าง และผมเองก็สนใจว่า ตอนนั้นเหตุการณ์จริงๆมันเป็นอย่างไร และหากเราเข้าใจแบบผิดๆต่อไป เราเองจะเป็นเครื่องมือของรัฐหรือไม่?
การเรียนวิชาประวัติศาสตร์ไทย เป็นเครื่องมือของรัฐจริงหรือไม่?
เราเคยตั้งข้อสงสัยหรือไม่ว่า ทำไมเราจึงต้องเรียนมันบ่อยๆ ทำไมสิ่งที่เราเรียนมามันก็ดูซ้ำๆกันไปหมด
จากสิ่งที่ผมเอง ก็เคยสงสัยเหมือนกัน และวันนึงที่ผมได้เรียนจนคิดได้ในมุมมองอีกมุมมองหนึ่ง (ความคิดเห็นส่วนตัวนะครับ ไม่ได้ฝักใฝ่ฝ่ายใด)
๑.ใคร เป็นผู้บังคับ หรือ ยัดเยียดให้เราเรียนวิชานี้ซ้ำๆ
๒.เราเรียนวิชานี้ซ้ำๆแล้วเราได้อะไรจากมัน
๓.สิ่งที่เรารับรู้นั้น เป็นสิ่งที่ถูกต้องจริงๆหรือไม่
๔.สิ่งที่เรารับรู้มานั้น เหมาะสมที่จะถ่ายทอดสู่รุ่นต่อไปหรือไม่
แน่นอนล่ะครับ การเรียนวิชานี้มันยากมากที่จะหาความจริงได้ เนื่องจากเราเองก็ไม่ได้อยู่ในช่วงเวลานั้น และเราเองก็ไม่สามารถเชื่อใจได้ว่า ผู้ที่บันทึกเหตุการณ์ต่างๆนั้น จะบันทึกเรื่องราวที่ตนรับรู้มาจริงๆ หรือ สิ่งที่เขารับรู้นั้นมันถูกแล้วจริงๆ
หากเรามองย้อนมาดูที่ตัวเรา เวลาเราได้ข่าวว่าประเทศเพื่อนบ้าน มาทำเรื่องไม่ดี หรือทำให้คนไทยเราเองเสียประโยชน์ เราก็จะมองเขาว่าไม่ดีมากๆ และเราเองก็จะตีความข่าวออกไปอีกมุมหรือป่าว ทั้งๆที่ข่าวนั้นอาจจะไม่ได้ร้ายแรงอะไรมาก แต่เราเองกลับรู้สึกว่ามันร้ายแรง และฮึกเหิม ต่อว่าไปยังประเทศของเขา (เป็นอย่างนี้กันหรือไม่ครับ?)
และหากเราลองมองย้อนใหม่ หากเราไม่ได้เรียนวิชานี้ และเราไม่ได้รับรู้เหตุกาณ์ในประวัติศาสตร์ เราจะมองข่าวนี้ในมุมไหนกัน เผลอๆเราอาจจะเห็นใจเขาขึ้นมาก็เป็นได้ หรือไม่เราก็อาจจะมองข่าวนี้ในมุมมองที่เป็นไปตามความจริง
ผมจึงคิดว่า การที่เราเองได้เรียนรู้วิชาประวัติศาสตร์ไทยของเราเองเป็นเวลานานๆ และซ้ำๆ มันก็เหมือนกับเราได้มาเกาะๆนึง ชื่อว่าเกาะรักชาติ (ยกภาพให้เห็นก็เหมือนเกาะต่างๆในหนังเรื่อง inside out ) ซึ่งเกาะพวกนี้ก็คงจะมีผลในการดำเนินชีวิตของเราเองทั้งในปัจจุบันและอนาคต
ดังนั้นการที่เราได้เรียนรู้อดีตจริงเป็นสิ่งสำคัญที่ส่งผลต่ออนาคต แต่จะดีกว่าไหม หากเรามาคลี่บทความที่เราศึกษา และมองหาความจริงว่า เราได้ความจริงจากมันตรงไหน มีหลักฐานอะไรช่วยสนับสนุนมันไหม และเราลองมาคลี่ประวัติศาสตร์ของคนอื่นที่เขียนถึงเราดูบ้างไหม
จากเท่าที่เห็น(ผมยังไม่ได้โตมากอาจจะเห็นมาไม่เยอะนะครับ)ส่วนมาก ประวัติศาสตร์ของเราที่เรียนๆกันมา ก็เป็นของบุคคลที่ชนะสงคราม หรือชนะอะไรต่างๆนานา และเขาก็เขียนเพื่อเชิดชูเขาเอง เช่น บางทีเขาอาจจะไม่สมควรรับตำแหน่งนี้ แต่พอเขาชนะและได้รับตำแหน่ง เขาก็เลยให้คนมาบันทึกเขาเพื่อให้เขามาสถานะที่เหมาะสมแก่การรับตำแหน่ง (คุณว่าเป็นแบบนี้ได้ไหมล่ะครับ?)
ทั้งหมดที่ผมกล่าวมานี้เป็นเพียงส่วนนึงในข้อสงสัยของผม ซึ่งมันเองก็ไม่ได้จะเรียกร้องอะไรมากมาย แค่อยากให้เราหันมามองอีกมุมนึงก็เท่านั้นเอง
บางคนอาจจะสนใจในมุมที่ว่า ตอนนั้นมันมีศิลปะอะไร ตอนนั้นเขากินอยู่ยังไง ตอนนั้นอะไรๆมันพัฒนาขึ้นบ้าง และผมเองก็สนใจว่า ตอนนั้นเหตุการณ์จริงๆมันเป็นอย่างไร และหากเราเข้าใจแบบผิดๆต่อไป เราเองจะเป็นเครื่องมือของรัฐหรือไม่?