(แลกเปลี่ยนความรู้)ทำไมการเหยียบกันตายในพิธีฮัจย์ ถึงกลับมาอีกครั้ง

บอกก่อนว่าผมเป็นพุทธ แต่ศึกษาศาสนาอื่นในแง่สังคม เศรษฐกิจ การเมือง ครับ ซึ่งประเด็นที่อยากแลกเปลี่ยนความรู้คือ การจัดการในพิธีฮัจย์

เท่าที่ศึกษา แรกเริ่มเดิมที ทั้งเมกกะ และเมดิน่า เป็นเมืองที่มั่งคั่งระดับต้นๆของโลกอิสลามหลังประกาศศาสนา เป็นเป็นเมืองแสวงบุญ ดังนั้นเงินทองย่อมสะพัดและเศรษฐกิจจะดีมา และเมื่อจักรวรรดิออตโตมันล่มสลาย ทั้งเมกกะและเมดิน่า เป็นเมืองแรกๆ ที่ชนเผ่าอาหรับต่างๆหมายตาไว้ จนในที่สุด ราชวงศ์ซาอู๊ดและเหล่านักรบวาฮะบี ได้ตั้งอาณาจักรสำเร็จ โดยมีทั้งเมกกะและเมดิน่าอยู่ในอาณาจักร วึ่ง2เมืองนี้เป็นบ่อเงินบ่อทองของซาอุดิอารเบีย ก่อนการค้นพบน้ำมันเสียอีก

จากประวัติศาสตร์อาหรับก่อนอิสลาม เมกกะ ถือเป็นเมืองสำคัญในแถบคาบสมุทรอาระเบียมานานก่อนประกาศอิสลามเสียอีก และก่อนประกาศอิสลาม เมกกะหรือพูดให้ละเอียดลงไปอีกคือวิหารกาบะ เป็นสิ่งเดียวที่ยึดชนเผ่าอาหรับไว้ด้วยกัน ซึ่งแม้อาหรับต่างเผ่าจะต่างความเชื่อ ที่มีทั้งยูดาย คริสต์ นับถือเจว็ด หรือจารีตดั้งเดิมของอับราฮัมแบบครอบครัวศาสดามุฮัมหมัด ก็ต่างมาประกอบฮัจย์ด้วยกันทั้งสิ้น อ้างจากประวัติศาสดา เมื่อท่านมาวิหารกาบะที่เมกกะครั้งแรก เมกกะก้เป็นเมืองที่มั่งคั่งอยู่แล้ว และหลังจากประกาศอิสลาม ทั่วดินแดนอาหรับ ก็มีการทำลายเจว้ดรอบวิหารกาบะลง แต่ฮัจย์ก็ยังมีอยู่ วึ่งตรงนี้ผมก็ยังค้นไม่ได้เหมือนกันว่าฮัจย์ในยุคก่อนอิสลาม ที่แต่ละเผ่าแต่ละความเชื่อทำนั้นเหมือนหรือแตกต่างจากฮัจย์ของอิสลามยังไง

กลับเข้ามาถึงเรื่องฮัจย์ในปัจจุบันต่อ แต่ก่อนฮัจยืถือเป็นอะไรที่ยิ่งใหญ่ คือเป็นการพิสูจย์ศรัทธาและทุกการเดินทางก็อยู่ในกำมือของพระเจ้าเพราะ มีเพียง2ช่องทางที่จะไปคือ ทางเรือ และทางบก ซึ่งล้วนแต่อันตราย วึ่งสมัยก่อน การจะเป็นฮัจยีซักคนในบ้านเรานั้นยากแสนยาก แต่สมัยนี้ แค่มีเงิน มีโควต้า ก็ไปได้แล้ว

แต่ปัยหาใหม่ของฮัจย์ในโลกปัจจุบันไม่ใช่การเดินทาง แต่เป็นระหว่างปฏิบัติศาสนกิจ นั่นเพราะ เมื่อไปง่ายขึ้น คนก้เยอะขึ้น ระบบการจัดการก็คุมยาก ปัยหาเหยียบกันตาก๋เลยตามมา เอาง่ายๆพื้นที่มันมีจำกัด แต่คนมันเยอะ ดังนั้นจำนวนคนต่อ1หน่วยพื้นที่มันก็เยอะ ยังไม่พอ จำนวนคนยังเติมเข้ามาในพื้นที่เรื่อยๆอีก พูดง่ายอีกครั้งแค่ไปร่วมในพิธีก็แถบจะยืนชิดเป็นผัวเมียกันอยู่แล้ว ดังนั้นไม่แปลกหากมีคนหน้ามืดตาลาย เป็นล้ม และหากมีคนล้มลงไป แน่นอนว่าคนหลังก็ดันมา ทำให้คนที่ล้มก็เละคาฝ่าเท้าผู้แสวงบุญ

แต่ปัยหานี้ก็ไม่เกิดมานานหลายปีแล้ว แต่ปีนี้ก็เกิดขึ้นอีก วึ่งลึกๆเป็นไงไม่รู้ แต่มองแบบห่างๆผมมองว่าเป็นความผิดของผู้จัดงาน เพราะมีการก่อสร้างต่อเติม ส่วนของมัสยิด วึ่งแน่นอนว่าต้องปิดในส่วนก่อสร้าง แต่พอมีข่าวเครนทับคนตาย ทำให้รู้เลยว่า ในพื้นที่ก่อสร้างก็ยังเปิดให้คนไปใช้งานอยู่

และอีกส่วนที่ผมไม่สามารถหาข้อมูลภาษาไทยได้คือปริมาณคนไปฮัจย์ปีนี้เทียบกับปีก่อนๆ ว่ามากน้อยแค่ไหน คือถ้าปีนี้จำนวนไม่ลดลงอย่างมีนัยยะสำคัญแสดงว่า ในขณะที่มีการก่อสร้าง จำนวนคนก็ยังมากในขณะที่พื้นที่ใช้สอยน้อยลง ซึ่งก็หมายถึงว่าผู้จัดงานผิดอย่างแท้จริง