๛ ผู้ใดยินดีปฐวีธาตุ ผู้นั้นยินดีทุกข์ ผู้ใดยินดีทุกข์ ผู้นั้นย่อมไม่พ้นไปจากทุกข์ ๛

การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่าง เวทนา (ความรู้สึกที่เกิดขึ้นเมื่อผัสสะกระทบอายตนะ) และ ตัณหา (ความทะยานอยาก) เป็นแกนหลักของการทำความเข้าใจอริยสัจ 4 และหลักปฏิจจสมุปบาท 1. โดยอนุโลม (Anuloma - ลำดับกา

. ---- พัดลม และหรือ แอร์คอนดิชั่นเนอร์ ทำให้เรารู้สึกเย็นสบาย แต่เราคงจะไม่นับว่า พัดลมหรือแอร์ฯที่ทำให้เรารู้สึกเย็นสบาย นััััั้น ว่า เป็นตัวตนของเรา หรือ สิ่งที่ทำความเย็นสบายนั้นเป็นตัวตนอะไรสั

อรรถกถา ทีฆนิกาย มหาวรรค                 มหาปรินิพพานสูตร  http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=67&

ลาภ ยศ และสรรเสริญ เป็นสิ่งที่ผู้คนในโลกต่างใฝ่หา เพราะเห็นว่าสามารถนำความสุขมาสู่ชีวิตได้ ความสุขเช่นนี้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นจริง แต่เป็นเพียงสุขที่อาศัยปัจจัยภายนอก เรียกว่า กามสุขหรือสุขที่อิงอามิส เ

เพราะมีอวิชชา(ธาตุ) เป็นปัจจัยนั่นเทียว ย่อมปรุงแต่งซึ่งอภิสังขาร 3(กรรม) อันเป็นบุญบ้าง อันมิใช่บุญบ้าง อันเป็นอเนญชาบ้าง เป็นตัวก่อให้เกิดอัตตภาพ -> วิญญาณ(ธาตุ)อันให้วิบากแห่งความเป็นไปเพื่อปฏิส

สัมโมหวิโนทนี อรรถกถาพระวิภังคปกรณ์ แปล ๔.สัจจวิภังค หน้า๑๒๕ วรรณนานิเทศวาร นิเทศทุกขสัจจ์ บัดนี้ พระผู้มีพระภาคเพื่อจะทรงแสดงจำแนกทุกข์เป็นต้น ที่ทรงยกขึ้นแสดงไว้โดยสังเขป จึงทรงเริ่มนิเทศวารนี้ว่า