แรงบันดาลใจในการบอกเล่าเรื่องราว
เราเคยรู้สึกผูกพันกับคุณครู อาจารย์ ทั้งในระดับ ประถม มัธยม อุดมศึกษาไหมครับ เรารู้สึกไหมครับว่าท่านเป็นคนเก่ง เป็นผู้รู้ และให้ความรักความห่วงใยไม่ต่างอะไรจากบุพการีที่บ้าน แต่จะมีสักกี่คนที่รู้สึกอยากอยู่ในสถานภาพเดียวกับท่านเหล่านั้น ด้วยเหตุผลร้อยแปด ร้อยเก้า ร้อยสิบ ร้อยสิบเอ็ด หรือก็ชักแม่น้ำทั้งห้าสายสิบสายมาเป็นข้ออ้างว่า คงเก่งไม่สู้ท่านบ้าง คงไม่สามารถสู้รบปรบมือกับลูกศิษย์ลูกหาที่เฮี้ยวมากขึ้น ตั้งแต่เจ็นเอ็กซ์ เจ็นวาย เจ็นแซด หรือเจ็นเอเอ เจ็นเอบี (ถ้าจะมี) ขณะที่หลายคนรู้สึกว่าอาชีพนี้ไม่ใช่อาชีพทำเงินติดสิบลำดับแรก ไม่มีอะไรที่บ่งบอกว่าจะสานต่อหรือต่อยอดธุรกิจให้เกิดการทำเงินขึ้นได้เลย
ค่านิยมดังกล่าวนี้ได้เปลี่ยนแปลงไปจากอดีตค่อนข้างมากที่คนเก่งประเภทสอบได้ชื่อขึ้นติดบอร์ด (ซึ่งผมเกิดไม่ทันนะครับ) จะต้องมีคนเลือกเรียนในสายที่จบออกมาเป็นครู หรืออย่างน้อยคนที่ได้เกียรตินิยมเหรียญทองของรุ่น จะต้องกลับมาเป็นอาจารย์ประจำ น่าเสียดายที่ค่านิยมนี้เริ่มเปลี่ยนแปลงไป ผมเองเป็นคนหนึ่งที่เรียนธรรมดามากๆ เมื่อเทียบกับหลายๆคนในรุ่น แต่เผอิญจับพลัดจับผลูได้ไปเรียนยังบ้านนอกคอกนา เอ้ย ไม่ใช่สิ เมืองนอกเมืองนากับเขาบ้าง เรียนจบกลับมาทำงานเงินเดือนก็ไม่มากนัก ครั้นจะหาช่องทางอาชีพอื่นๆ ก็ดูจะไม่ค่อยถนัด เมื่อมานั่งพิจารณาซ้ายขวาดูแล้ว ก็เห็นว่า ความเป็นคนชอบอ่าน ชอบสอน และเอ็นดูทุกๆคนที่อาวุโสน้อยกว่า น่าจะเป็นคุณลักษณะพอที่จะผ่านเกณฑ์ไปสอนหนังสือหนังหากับเขาได้
อย่างไรก็ตาม ครั้นจะตัดสินใจหันหลังให้กับงานประจำ ก็เกรงว่าจะไม่มั่นคง เกิดสอนๆไป แล้วรู้ว่ามือไม่ถึงขึ้นมา ทางเดินชีวิตอาจจะตีบตันกว่าที่คาด เลยลองตัดสินใจเริ่มต้นด้วยอาชีพอีกหนึ่งอาชีพที่ใครๆ เขาเรียกกันว่า "อาจารย์พิเศษ" ครับ ปกติเวลาพูดถึงอาชีพอาจารย์พิเศษ ชื่อก็บอกอยู่โต้งๆ แล้วว่า อาจารย์พิเศษ ความหมายแบบที่คนทั่วไปนิยามก้ต้องเป็นบุคคลพิเศษที่ได้รับเชิญมาสอนหรือมาบรรยายให้กับสถานศึกษา แต่ผมเองกลับนิยามคำว่าอาจารย์พิเศษ ในแบบของผมว่า เป็นคนธรรมดาๆ คนหนึ่ง ที่พยายามจะสร้างความพิเศษให้เกิดขึ้นด้วยการเป็นอาจารย์ แค่นิยามเบื้องต้น ถ้าบุคลากรทางการศึกษามาอ่านก็คงจะตัดคะแนนหรือปล่อยผมตกไปอย่างแน่นอนครับ
แต่ผมก็รับรู้เป็นอย่างดีว่า อาจารย์พิเศษ มันไม่ได้ง่ายเหมือนกับ...พิเศษ แบบอื่นๆ เช่น ก๋วยเตี๋ยวพิเศษ ที่คุณแค่เพิ่ม เส้น ถั่วงอก และลูกชิ้นลงไปอีกสักหน่อย แล้วก็สร้างมูลค่าเพิ่มอีก 5 บาท 10 บาท แล้วครับ ดังนั้น ถ้าอยากเป็นอาจารย์พิเศษ ผมทราบดีว่าผมจะต้องออกแรงและทุ่มเทเป็นอย่างมาก เพื่อให้หลุดกรอบความธรรมดาๆ ที่ผมมีอยู่อย่างเปี่ยมล้น ผมเริ่มมองย้อนกลับไปสมัยเรียน ดึงเอาทุกๆด้านของอาจารย์ที่ผมประทับใจตั้งแต่อนุบาลจนถึงบัณฑิตศึกษา
ผมยังจำครูอนุบาลของผมได้ ยังมีโอกาสกลับไปเยี่ยมเยียนท่านเมื่อ 15 ปีผ่านไปพร้อมถามท่านถึงสาเหตุที่ให้ผมพาสชั้น
ผมยังโทรศัพท์หาคุณครูประถม 2 ของผมทุกปีเพราะความผูกพันกับท่านผู้ซึ่งอายุ 70 ปลายๆ มาเป็นปีที่ 23 แล้ว
ผมยังประทับใจกับคุณครูมัธยมที่สอนภาษาไทยเก่งมากๆจนรายการโทรทัศน์ไปสัมภาษณ์เทคนิคการสอนของท่าน
ผมยังจดจำอาจารย์ระดับปริญญาตรีที่เป็นบรรณาธิการหนังสือวิชาการเล่มแรกของผม ท่านหนึ่งเป็นถึงลูกชายอดีตองคมนตรี ขณะที่อีกท่านน่าจะเป็นคนเดียวของตระกูลดังที่เลือกอยู่ในวงนอกของธุรกิจค้าปลีก โรงแรม และศูนย์การค้ามาเป็นอาจารย์ รวมไปถึงอาจารย์อีกท่านที่เขียนคำนิยมในหนังสือของผมซึ่งเป็นปรมาจารย์ในศาสตร์ดังกล่าวชนิดหาตัวจับยากครับ
และแรงบันดาลใจที่สำคัญมากๆ มาจากชายชราวัย 70 กว่าๆ ที่มีตำแหน่งเป็น senior lecturer ในมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งตอนผมเรียนปริญญาโท ท่านเดินทางโดยรถไฟมาสอนผมและเพื่อนร่วมชั้นที่อีกมหาวิทยาลัยหนึ่งสัปดาห์ละ 3 ชั่วโมง ท่านมักจะมาก่อนเวลา พร้อมกระเป๋าใบใหญ่ ท่านมีสำเนียงภาษาอังกฤษที่อาจจะฟังยาก แต่นั่น เทียบไม่ได้เลยกับความตั้งใจของท่าในการถ่ายทอดความรู้แต่ละครั้ง ท่านตอบทุกคำถามอย่างช้าๆ และอดทน และท่านก็เป็นคนที่เขียนในกระดาษคำตอบของผมว่า "You got both full and fudge answers" พร้อมคำอธิบายอย่างละเอียดละออ และที่ผมจำได้แม่นคือในวันสุดท้ายของคอร์สในฐานะอาจารย์พิเศษ(เพราะท่านเกษียณแล้ว) ทุกคนในห้องลุกขึ้นปรบมืออย่างกึกก้องและยาวนานเพื่อเป็นการขอบคุณอาจารย์ท่านนั้นครับ
สารภาพจริงๆว่า ผมเองก็อยากจะมีโมเมนท์แบบนั้นสักครั้งในชีวิต ดังนั้น ถ้าไม่ลอง ก็ไม่รู้ และอาจจะไม่เห็น moment of truth เช่นนี้ ดังนั้น ผมก็พยายามเก็บเอามุมดีๆ ของอาจารย์ทุกท่านที่ผมประทับใจ เพื่อกรองออกมาเป็นอาจารย์พิเศษในแบบของผม และเมื่อตัดสินใจได้เช่นนี้ ผมก็เลยเริ่มต้นอีกหน้าของชีวิตของผมด้วยการหาช่องทางสำหรับประสบการณ์ใหม่ๆ ในการเป็นอาจารย์พิเศษครับ
ในวันครู วันที่ 16 มกราคมที่กำลังจะมาถึง ผมหวังว่า บทความหรือเรื่องที่จะเล่าต่อไปจะทำให้ท่านได้เข้าใจ และได้เห็นอีกแง่มุมของอาจารย์พิเศษ ที่อาจจะเปลี่ยนนิยามในความคิดของท่านไปได้เกือบทั้งหมดครับ
สิ่งมีชีวิตที่เีรียกว่า "อาจารย์พิเศษ"
เราเคยรู้สึกผูกพันกับคุณครู อาจารย์ ทั้งในระดับ ประถม มัธยม อุดมศึกษาไหมครับ เรารู้สึกไหมครับว่าท่านเป็นคนเก่ง เป็นผู้รู้ และให้ความรักความห่วงใยไม่ต่างอะไรจากบุพการีที่บ้าน แต่จะมีสักกี่คนที่รู้สึกอยากอยู่ในสถานภาพเดียวกับท่านเหล่านั้น ด้วยเหตุผลร้อยแปด ร้อยเก้า ร้อยสิบ ร้อยสิบเอ็ด หรือก็ชักแม่น้ำทั้งห้าสายสิบสายมาเป็นข้ออ้างว่า คงเก่งไม่สู้ท่านบ้าง คงไม่สามารถสู้รบปรบมือกับลูกศิษย์ลูกหาที่เฮี้ยวมากขึ้น ตั้งแต่เจ็นเอ็กซ์ เจ็นวาย เจ็นแซด หรือเจ็นเอเอ เจ็นเอบี (ถ้าจะมี) ขณะที่หลายคนรู้สึกว่าอาชีพนี้ไม่ใช่อาชีพทำเงินติดสิบลำดับแรก ไม่มีอะไรที่บ่งบอกว่าจะสานต่อหรือต่อยอดธุรกิจให้เกิดการทำเงินขึ้นได้เลย
ค่านิยมดังกล่าวนี้ได้เปลี่ยนแปลงไปจากอดีตค่อนข้างมากที่คนเก่งประเภทสอบได้ชื่อขึ้นติดบอร์ด (ซึ่งผมเกิดไม่ทันนะครับ) จะต้องมีคนเลือกเรียนในสายที่จบออกมาเป็นครู หรืออย่างน้อยคนที่ได้เกียรตินิยมเหรียญทองของรุ่น จะต้องกลับมาเป็นอาจารย์ประจำ น่าเสียดายที่ค่านิยมนี้เริ่มเปลี่ยนแปลงไป ผมเองเป็นคนหนึ่งที่เรียนธรรมดามากๆ เมื่อเทียบกับหลายๆคนในรุ่น แต่เผอิญจับพลัดจับผลูได้ไปเรียนยังบ้านนอกคอกนา เอ้ย ไม่ใช่สิ เมืองนอกเมืองนากับเขาบ้าง เรียนจบกลับมาทำงานเงินเดือนก็ไม่มากนัก ครั้นจะหาช่องทางอาชีพอื่นๆ ก็ดูจะไม่ค่อยถนัด เมื่อมานั่งพิจารณาซ้ายขวาดูแล้ว ก็เห็นว่า ความเป็นคนชอบอ่าน ชอบสอน และเอ็นดูทุกๆคนที่อาวุโสน้อยกว่า น่าจะเป็นคุณลักษณะพอที่จะผ่านเกณฑ์ไปสอนหนังสือหนังหากับเขาได้
อย่างไรก็ตาม ครั้นจะตัดสินใจหันหลังให้กับงานประจำ ก็เกรงว่าจะไม่มั่นคง เกิดสอนๆไป แล้วรู้ว่ามือไม่ถึงขึ้นมา ทางเดินชีวิตอาจจะตีบตันกว่าที่คาด เลยลองตัดสินใจเริ่มต้นด้วยอาชีพอีกหนึ่งอาชีพที่ใครๆ เขาเรียกกันว่า "อาจารย์พิเศษ" ครับ ปกติเวลาพูดถึงอาชีพอาจารย์พิเศษ ชื่อก็บอกอยู่โต้งๆ แล้วว่า อาจารย์พิเศษ ความหมายแบบที่คนทั่วไปนิยามก้ต้องเป็นบุคคลพิเศษที่ได้รับเชิญมาสอนหรือมาบรรยายให้กับสถานศึกษา แต่ผมเองกลับนิยามคำว่าอาจารย์พิเศษ ในแบบของผมว่า เป็นคนธรรมดาๆ คนหนึ่ง ที่พยายามจะสร้างความพิเศษให้เกิดขึ้นด้วยการเป็นอาจารย์ แค่นิยามเบื้องต้น ถ้าบุคลากรทางการศึกษามาอ่านก็คงจะตัดคะแนนหรือปล่อยผมตกไปอย่างแน่นอนครับ
แต่ผมก็รับรู้เป็นอย่างดีว่า อาจารย์พิเศษ มันไม่ได้ง่ายเหมือนกับ...พิเศษ แบบอื่นๆ เช่น ก๋วยเตี๋ยวพิเศษ ที่คุณแค่เพิ่ม เส้น ถั่วงอก และลูกชิ้นลงไปอีกสักหน่อย แล้วก็สร้างมูลค่าเพิ่มอีก 5 บาท 10 บาท แล้วครับ ดังนั้น ถ้าอยากเป็นอาจารย์พิเศษ ผมทราบดีว่าผมจะต้องออกแรงและทุ่มเทเป็นอย่างมาก เพื่อให้หลุดกรอบความธรรมดาๆ ที่ผมมีอยู่อย่างเปี่ยมล้น ผมเริ่มมองย้อนกลับไปสมัยเรียน ดึงเอาทุกๆด้านของอาจารย์ที่ผมประทับใจตั้งแต่อนุบาลจนถึงบัณฑิตศึกษา
ผมยังจำครูอนุบาลของผมได้ ยังมีโอกาสกลับไปเยี่ยมเยียนท่านเมื่อ 15 ปีผ่านไปพร้อมถามท่านถึงสาเหตุที่ให้ผมพาสชั้น
ผมยังโทรศัพท์หาคุณครูประถม 2 ของผมทุกปีเพราะความผูกพันกับท่านผู้ซึ่งอายุ 70 ปลายๆ มาเป็นปีที่ 23 แล้ว
ผมยังประทับใจกับคุณครูมัธยมที่สอนภาษาไทยเก่งมากๆจนรายการโทรทัศน์ไปสัมภาษณ์เทคนิคการสอนของท่าน
ผมยังจดจำอาจารย์ระดับปริญญาตรีที่เป็นบรรณาธิการหนังสือวิชาการเล่มแรกของผม ท่านหนึ่งเป็นถึงลูกชายอดีตองคมนตรี ขณะที่อีกท่านน่าจะเป็นคนเดียวของตระกูลดังที่เลือกอยู่ในวงนอกของธุรกิจค้าปลีก โรงแรม และศูนย์การค้ามาเป็นอาจารย์ รวมไปถึงอาจารย์อีกท่านที่เขียนคำนิยมในหนังสือของผมซึ่งเป็นปรมาจารย์ในศาสตร์ดังกล่าวชนิดหาตัวจับยากครับ
และแรงบันดาลใจที่สำคัญมากๆ มาจากชายชราวัย 70 กว่าๆ ที่มีตำแหน่งเป็น senior lecturer ในมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งตอนผมเรียนปริญญาโท ท่านเดินทางโดยรถไฟมาสอนผมและเพื่อนร่วมชั้นที่อีกมหาวิทยาลัยหนึ่งสัปดาห์ละ 3 ชั่วโมง ท่านมักจะมาก่อนเวลา พร้อมกระเป๋าใบใหญ่ ท่านมีสำเนียงภาษาอังกฤษที่อาจจะฟังยาก แต่นั่น เทียบไม่ได้เลยกับความตั้งใจของท่าในการถ่ายทอดความรู้แต่ละครั้ง ท่านตอบทุกคำถามอย่างช้าๆ และอดทน และท่านก็เป็นคนที่เขียนในกระดาษคำตอบของผมว่า "You got both full and fudge answers" พร้อมคำอธิบายอย่างละเอียดละออ และที่ผมจำได้แม่นคือในวันสุดท้ายของคอร์สในฐานะอาจารย์พิเศษ(เพราะท่านเกษียณแล้ว) ทุกคนในห้องลุกขึ้นปรบมืออย่างกึกก้องและยาวนานเพื่อเป็นการขอบคุณอาจารย์ท่านนั้นครับ
สารภาพจริงๆว่า ผมเองก็อยากจะมีโมเมนท์แบบนั้นสักครั้งในชีวิต ดังนั้น ถ้าไม่ลอง ก็ไม่รู้ และอาจจะไม่เห็น moment of truth เช่นนี้ ดังนั้น ผมก็พยายามเก็บเอามุมดีๆ ของอาจารย์ทุกท่านที่ผมประทับใจ เพื่อกรองออกมาเป็นอาจารย์พิเศษในแบบของผม และเมื่อตัดสินใจได้เช่นนี้ ผมก็เลยเริ่มต้นอีกหน้าของชีวิตของผมด้วยการหาช่องทางสำหรับประสบการณ์ใหม่ๆ ในการเป็นอาจารย์พิเศษครับ
ในวันครู วันที่ 16 มกราคมที่กำลังจะมาถึง ผมหวังว่า บทความหรือเรื่องที่จะเล่าต่อไปจะทำให้ท่านได้เข้าใจ และได้เห็นอีกแง่มุมของอาจารย์พิเศษ ที่อาจจะเปลี่ยนนิยามในความคิดของท่านไปได้เกือบทั้งหมดครับ