เครื่องบินลำหนึ่งกำลังมุ่งหน้าจากเชียงใหม่สู่กรุงเทพฯ เครื่องบินลำนี้มีเครื่องยนต์สี่เครื่อง
จู่ๆ ผู้โดยสารได้ยินเสียงครืดๆๆ แล้วเครื่องยนต์ทางขวาเครื่องหนึ่งก็หยุดทำงาน ผู้โดยสารตกใจกันถ้วนหน้า
กัปตัน “ท่านผู้โดยสารครับ เรามีปัญหาเล็กน้อย แต่ไม่ต้องตกใจนะครับ มันไม่เป็นไรมาก เพียงแต่เราจะถึงกรุงเทพฯ ช้ากว่ากำหนดสิบห้านาที”
บินต่อไปสักพัก ก็ได้ยินเสียง ครืดๆๆ อีกครั้ง คราวนี้เครื่องยนต์เครื่องที่สองดับลง
กัปตัน “ท่านผู้โดยสารทั้งหลายไม่ต้องตกใจนะครับ เรายังบินได้ตามปรกติ เพียงแต่เราจะไปถึง กรุงเทพฯ ช้าลงสักหนึ่งชั่วโมง
คือ เราจะไปถึงกรุงเทพฯ ประมาณห้าโมงเย็นแทนที่จะเป็นสี่โมงเย็น”
ตกลงขณะนี้เหลือเพียงสองเครื่องยนต์เท่านั้น บินต่อไปสักพัก ครืดๆๆ แล้วเครื่องยนต์ที่สามก็หยุดลง
กัปตัน “ท่านผู้โดยสารไม่ต้องตกใจนะครับ ยังไม่มีปัญหาอะไรเกินกำลัง เพียงแต่ว่าการเดินทางของเราจะช้าลงอีกสักหนึ่งชั่วโมงเท่านั้น
เราจะถึงกรุงเทพฯ ราวๆ หกโมงเย็นแน่นอนครับ”
ตอนนี้เหลือเพียงเครื่องยนต์เดียวที่ยังทำงานอยู่
ผู้โดยสารคนหนึ่งพูดกับเพื่อนว่า “หวังว่าเครื่องที่สี่คงไม่เป็นอะไรนะ เพราะถ้าเครื่องที่สี่มันเกิดเป็นอะไรขึ้นมาล่ะก้อ...อ กว่าเราจะถึงกรุงเทพฯ มันคงจะดึกมาก...ก”
หลังจากท่านอาจารย์เล่าเรื่องนี้จบ และรอจนเสียงหัวเราะของผู้ฟังจางหาย ท่านกล่าวต่อว่า
ธรรมะขั้นสูงนั้น ครูบาอาจารย์เรียกว่านอกเหตุเหนือผล หากระหว่างการปฏิบัติ พวกเราต้องมีเหตุมีผลพอสมควร
เราจะเห็นว่าเหตุการณ์เครื่องยนต์เสียเหมือนกันทุกครั้ง แต่ครั้งที่สี่มีผลต่างจากสามครั้งแรก เพราะมันเป็นชุดสุดท้าย
ถึงแม้ว่าคนเราจะไม่โง่เหมือนคนในนิทาน เราก็มักจะชอบสรุปว่า ผลกระทบจากเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งแบบเดียวกัน ย่อมเหมือนกันทุกๆ ครั้ง
ตัวอย่างในนิทานเป็นเรื่องที่เข้าใจได้ง่าย เพราะเห็นได้ชัด หากเรื่องราวต่างๆ ในชีวิตประจำวันที่เปรียบเสมือนเครื่องยนต์เสีย เรามักจะเห็นไม่ได้ชัดเจนเช่นนั้น
เช่น การทะเลาะเบาะแว้งกัน เป็นต้น เราจะจับได้ยากว่า การทะเลาะครั้งที่เท่าไหร่จะเป็นครั้งสุดท้าย
ท่านอาจารย์สรุปว่า ใครจะรู้ล่วงหน้าได้ว่า ฟางเส้นไหนจะเป็นฟางเส้นสุดท้าย
--
ที่มา: 'เรื่องท่านเล่า' หนังสือรวมนิทานที่พระอาจารย์ชยสาโรเมตตาเล่าไว้ เรียบเรียงโดย ศรีวรา อิสสระ
https://th-th.facebook.com/jayasaro.panyaprateep.org 
นอกเหตุใต้ผล
จู่ๆ ผู้โดยสารได้ยินเสียงครืดๆๆ แล้วเครื่องยนต์ทางขวาเครื่องหนึ่งก็หยุดทำงาน ผู้โดยสารตกใจกันถ้วนหน้า
กัปตัน “ท่านผู้โดยสารครับ เรามีปัญหาเล็กน้อย แต่ไม่ต้องตกใจนะครับ มันไม่เป็นไรมาก เพียงแต่เราจะถึงกรุงเทพฯ ช้ากว่ากำหนดสิบห้านาที”
บินต่อไปสักพัก ก็ได้ยินเสียง ครืดๆๆ อีกครั้ง คราวนี้เครื่องยนต์เครื่องที่สองดับลง
กัปตัน “ท่านผู้โดยสารทั้งหลายไม่ต้องตกใจนะครับ เรายังบินได้ตามปรกติ เพียงแต่เราจะไปถึง กรุงเทพฯ ช้าลงสักหนึ่งชั่วโมง
คือ เราจะไปถึงกรุงเทพฯ ประมาณห้าโมงเย็นแทนที่จะเป็นสี่โมงเย็น”
ตกลงขณะนี้เหลือเพียงสองเครื่องยนต์เท่านั้น บินต่อไปสักพัก ครืดๆๆ แล้วเครื่องยนต์ที่สามก็หยุดลง
กัปตัน “ท่านผู้โดยสารไม่ต้องตกใจนะครับ ยังไม่มีปัญหาอะไรเกินกำลัง เพียงแต่ว่าการเดินทางของเราจะช้าลงอีกสักหนึ่งชั่วโมงเท่านั้น
เราจะถึงกรุงเทพฯ ราวๆ หกโมงเย็นแน่นอนครับ”
ตอนนี้เหลือเพียงเครื่องยนต์เดียวที่ยังทำงานอยู่
ผู้โดยสารคนหนึ่งพูดกับเพื่อนว่า “หวังว่าเครื่องที่สี่คงไม่เป็นอะไรนะ เพราะถ้าเครื่องที่สี่มันเกิดเป็นอะไรขึ้นมาล่ะก้อ...อ กว่าเราจะถึงกรุงเทพฯ มันคงจะดึกมาก...ก”
หลังจากท่านอาจารย์เล่าเรื่องนี้จบ และรอจนเสียงหัวเราะของผู้ฟังจางหาย ท่านกล่าวต่อว่า
ธรรมะขั้นสูงนั้น ครูบาอาจารย์เรียกว่านอกเหตุเหนือผล หากระหว่างการปฏิบัติ พวกเราต้องมีเหตุมีผลพอสมควร
เราจะเห็นว่าเหตุการณ์เครื่องยนต์เสียเหมือนกันทุกครั้ง แต่ครั้งที่สี่มีผลต่างจากสามครั้งแรก เพราะมันเป็นชุดสุดท้าย
ถึงแม้ว่าคนเราจะไม่โง่เหมือนคนในนิทาน เราก็มักจะชอบสรุปว่า ผลกระทบจากเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึ่งแบบเดียวกัน ย่อมเหมือนกันทุกๆ ครั้ง
ตัวอย่างในนิทานเป็นเรื่องที่เข้าใจได้ง่าย เพราะเห็นได้ชัด หากเรื่องราวต่างๆ ในชีวิตประจำวันที่เปรียบเสมือนเครื่องยนต์เสีย เรามักจะเห็นไม่ได้ชัดเจนเช่นนั้น
เช่น การทะเลาะเบาะแว้งกัน เป็นต้น เราจะจับได้ยากว่า การทะเลาะครั้งที่เท่าไหร่จะเป็นครั้งสุดท้าย
ท่านอาจารย์สรุปว่า ใครจะรู้ล่วงหน้าได้ว่า ฟางเส้นไหนจะเป็นฟางเส้นสุดท้าย
--
ที่มา: 'เรื่องท่านเล่า' หนังสือรวมนิทานที่พระอาจารย์ชยสาโรเมตตาเล่าไว้ เรียบเรียงโดย ศรีวรา อิสสระ
https://th-th.facebook.com/jayasaro.panyaprateep.org