กิเลส คืออะไร? กิเลส คือ อาการของจิตที่แสดงออกมาแล้วทำให้จิตเศร้าหมอง (มืดหรือโง่) และเป็นทุกข์
อาการของ กิเลส นั้นสรุปได้ ๓ อย่าง คือ ๑. เอาเข้ามาหาตนเอง เช่น พอใจ อยากได้ รัก ชอบ เป็นต้น ๒. ผลักออกไปจากตนเอง เช่น โกรธ เกลียด กลัว ไม่พอใจ ไม่อยากได้ เบื่อ เป็นต้น ๓. ลังเล คือยังไม่ใช่ทั้งพอใจและไม่พอใจ แต่ก็ยังคงวนเวียนอยู่รอบๆอารมณ์ที่กำลังสัมผัสอยู่ ซึ่งกิเลสนี้บางทีก็เรียกว่า ตัณหา ถ้าเป็นกิเลสอ่อนๆก็เรียกว่า นิวรณ์
ตามหลักปฏิจจสมุปบาท เมื่ออวิชชาครอบงำจิต มันก็จะทำให้จิตเกิดการปรุงแต่งจนเกิดความรู้สึกว่ามีตนเองอ่อนๆขึ้นมาก่อนพร้อมอายตนะภายใน เมื่อมีผัสสะจึงจะเกิดเวทนาและตัณหา แล้วก็อุปาทาน ภพ ชาติ คือได้เกิดตัวตนขึ้นมาในจิตแล้วพร้อมความทุกข์
จะเห็นได้ว่า ถ้าเป็นกิเลสจะต้องมีความยึดถือว่ามีตนเองอยู่ด้วยเสมอ และความยึดถือก็จะทำให้จิตเป็นทุกข์ ซึ่งความยึดถือก็คือความยึดถือว่ามีตนเองที่เป็นชายหรือหญิง มีชื่อนั้นชื่อนี้ มีรูปร่างอย่างนั้นอย่างนี้ มีพ่อ มีแม่ชื่อนั้นชื่อนี้ มีสิ่งนั้นสิ่งนี้เป็นของตนเอง เป็นต้น ซึ่งสิ่งหล่านี้ก็ต้องเอามาจากความทรงจำจากสมอง ซึ่งสมองก็ต้องบันทึกจากการรับรู้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย มาตลอดทั้งชีวิต แล้วเด็กที่เพิ่งเกิดใหม่จะมีสิ่งเหล่านี้มาด้วยหรือ?
เด็กเกิดมาพร้อมกิเลสจริงหรือ?
อาการของ กิเลส นั้นสรุปได้ ๓ อย่าง คือ ๑. เอาเข้ามาหาตนเอง เช่น พอใจ อยากได้ รัก ชอบ เป็นต้น ๒. ผลักออกไปจากตนเอง เช่น โกรธ เกลียด กลัว ไม่พอใจ ไม่อยากได้ เบื่อ เป็นต้น ๓. ลังเล คือยังไม่ใช่ทั้งพอใจและไม่พอใจ แต่ก็ยังคงวนเวียนอยู่รอบๆอารมณ์ที่กำลังสัมผัสอยู่ ซึ่งกิเลสนี้บางทีก็เรียกว่า ตัณหา ถ้าเป็นกิเลสอ่อนๆก็เรียกว่า นิวรณ์
ตามหลักปฏิจจสมุปบาท เมื่ออวิชชาครอบงำจิต มันก็จะทำให้จิตเกิดการปรุงแต่งจนเกิดความรู้สึกว่ามีตนเองอ่อนๆขึ้นมาก่อนพร้อมอายตนะภายใน เมื่อมีผัสสะจึงจะเกิดเวทนาและตัณหา แล้วก็อุปาทาน ภพ ชาติ คือได้เกิดตัวตนขึ้นมาในจิตแล้วพร้อมความทุกข์
จะเห็นได้ว่า ถ้าเป็นกิเลสจะต้องมีความยึดถือว่ามีตนเองอยู่ด้วยเสมอ และความยึดถือก็จะทำให้จิตเป็นทุกข์ ซึ่งความยึดถือก็คือความยึดถือว่ามีตนเองที่เป็นชายหรือหญิง มีชื่อนั้นชื่อนี้ มีรูปร่างอย่างนั้นอย่างนี้ มีพ่อ มีแม่ชื่อนั้นชื่อนี้ มีสิ่งนั้นสิ่งนี้เป็นของตนเอง เป็นต้น ซึ่งสิ่งหล่านี้ก็ต้องเอามาจากความทรงจำจากสมอง ซึ่งสมองก็ต้องบันทึกจากการรับรู้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย มาตลอดทั้งชีวิต แล้วเด็กที่เพิ่งเกิดใหม่จะมีสิ่งเหล่านี้มาด้วยหรือ?