. ท่านพระสัปปทาสเถระเป็นบุตรปุโรหิตของพระเจ้าสุทโธทนะในนครกบิลพัสดุ์ ได้ความศรัทธาในคราวสมาคมพระญาติ
ของพระศาสดาจึงบวช ท่านพระกัปปทาสเถระมีทุกข์ทางใจที่น่าเห็นใจมาก กล่าวคือ
ตั้งแต่วันบวชจนถึงก่อนวันที่บรรลุพระอรหัต หาความสงบจิตไม่ได้เลยแม้ลัดนิ้วมือเดียวตลอด ๒๕ ปี
ประพฤติพรหมจรรย์ เกิดสลดใจ ภายหลังจึงนำศัสตรามา เจริญโยนิโสมนสิการก็ได้บรรลุพระอรหัต
สัปปทาสเถรคาถา
นับตั้งแต่เราบวชมาแล้วได้ ๒๕ ปี ยังไม่เคยได้รับความสงบใจ แม้ชั่ว
เวลาลัดนิ้วมือเลย เราไม่ได้เอกัคคตาจิต ถูกกามราคะครอบงำแล้ว
ประคองแขนทั้งสองร้องไห้คร่ำครวญเข้าไปสู่ที่อยู่ด้วยคิดว่า จักนำศาตรา
มา ชีวิตของเราจะมีประโยชน์อะไรเล่า ก็คนอย่างเราจะลาสิกขาเสีย
อย่างไรได้ ...
แต่เมื่อใคร่ครวญถึงศีลของตนตั้งแต่อุปสมบท ได้เห็นศีลหมดมลทิน ดังดวงจันทร์ปราศจากมลทิน
และดังดวงแก้วมณีที่ขัดดี ปีติเกิดแผ่ซ่านทั่วทั้งสรีระ ข่มปีติได้เเล้วเจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วย
ปฏิสัมภิทาทั้งหลาย
บัดนี้ ตนเป็นผู้ไม่ควรนำศัสตรามา ด้วยคิดว่า
‘จักตัดก้านคอด้วยมีดโกนนี้, แต่ตัดกิเลสเสียสิ้นด้วยมีดโกน คือญาณ
ภายหลัง มีภิกษุนำเรื่องนี้มาทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า
พระเจ้าข้า พระอรหัตมรรคเกิดขึ้นได้โดยขณะเพียงเท่านั้น หรือหนอแล?
พระศาสดาตรัสว่า "อย่างนั้น ภิกษุทั้งหลาย เมื่อภิกษุผู้ปรารภความเพียร ยกเท้าขึ้นวางบนพื้น เมื่อเท้ายังไม่ทันถึงพื้นเลย
พระอรหัตมรรคก็ได้เกิดขึ้น. แท้จริง ความเป็นอยู่แม้เพียงชั่วขณะของท่านผู้ปรารภความเพียร ประเสริฐกว่าความเป็นอยู่
๑๐๐ ปี ของบุคคลผู้เกียจคร้าน" ดังนี้แล้ว
เมื่อจะทรงสืบอนุสนธิแสดงธรรม จึงตรัสพระคาถานี้ว่า :-
โย จ วสฺสสตํ ชีเว กุสีโต หินวีริโย
เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย วีริยํ อารภโต ทฬฺหํ.
ก็ผู้ใดเกียจคร้าน มีความเพียรอันทราม พึงเป็นอยู่
๑๐๐ ปี, ความเป็นอยู่วันเดียวของท่านผู้ปรารภความ
เพียรมั่น ประเสริฐกว่าชีวิตของผู้นั้น.
เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๖ บรรทัดที่ ๖๕๖๗ - ๖๕๗๘. หน้าที่ ๒๘๑.
http://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=26&A=6567&Z=6578&pagebreak=0
ศึกษาอรรถกถานี้ ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=352
๑๑. เรื่องพระสัปปทาสเถระ
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=18&p=11
อย่างไรก็ตาม ความเพียรที่สั่งสมมา ก็ไม่ว่างเปล่าจากผล เมื่อปัญญาถึงพร้อมเมื่อใด ก็บรรลุเมื่อนั้น
พระอรหันตเถรีองค์หนึ่ง ในอดีตนั้นได้เคยบวชในพระศาสนาของพระพุทธเจ้าถึง ๕ พระองค์
ท่านเป็นผู้เชี่ยวชาญแตกฉาน แสดงธรรมได้คล่องแคล่ว แต่ก็ยังคงเป็นปุถุชน สะสมปัญญาไว้มากมาย
จนเมื่อได้บวชในพระศาสนาของพระพุทธเจ้าพระองค์นี้ ก็เชี่ยวชาญแตกฉาน และได้บรรลุพระอรหัต
สุกกาเถริยาปทานที่ ๕ ว่าด้วยบุพจริยาของพระสุกกาเถรี
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=33&A=6422&Z=6482
ชีวิตของผู้ปรารภความเพียรวันเดียวประเสริฐ
ของพระศาสดาจึงบวช ท่านพระกัปปทาสเถระมีทุกข์ทางใจที่น่าเห็นใจมาก กล่าวคือ
ตั้งแต่วันบวชจนถึงก่อนวันที่บรรลุพระอรหัต หาความสงบจิตไม่ได้เลยแม้ลัดนิ้วมือเดียวตลอด ๒๕ ปี
ประพฤติพรหมจรรย์ เกิดสลดใจ ภายหลังจึงนำศัสตรามา เจริญโยนิโสมนสิการก็ได้บรรลุพระอรหัต
สัปปทาสเถรคาถา
นับตั้งแต่เราบวชมาแล้วได้ ๒๕ ปี ยังไม่เคยได้รับความสงบใจ แม้ชั่ว
เวลาลัดนิ้วมือเลย เราไม่ได้เอกัคคตาจิต ถูกกามราคะครอบงำแล้ว
ประคองแขนทั้งสองร้องไห้คร่ำครวญเข้าไปสู่ที่อยู่ด้วยคิดว่า จักนำศาตรา
มา ชีวิตของเราจะมีประโยชน์อะไรเล่า ก็คนอย่างเราจะลาสิกขาเสีย
อย่างไรได้ ...
แต่เมื่อใคร่ครวญถึงศีลของตนตั้งแต่อุปสมบท ได้เห็นศีลหมดมลทิน ดังดวงจันทร์ปราศจากมลทิน
และดังดวงแก้วมณีที่ขัดดี ปีติเกิดแผ่ซ่านทั่วทั้งสรีระ ข่มปีติได้เเล้วเจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วย
ปฏิสัมภิทาทั้งหลาย
บัดนี้ ตนเป็นผู้ไม่ควรนำศัสตรามา ด้วยคิดว่า
‘จักตัดก้านคอด้วยมีดโกนนี้, แต่ตัดกิเลสเสียสิ้นด้วยมีดโกน คือญาณ
ภายหลัง มีภิกษุนำเรื่องนี้มาทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า
พระเจ้าข้า พระอรหัตมรรคเกิดขึ้นได้โดยขณะเพียงเท่านั้น หรือหนอแล?
พระศาสดาตรัสว่า "อย่างนั้น ภิกษุทั้งหลาย เมื่อภิกษุผู้ปรารภความเพียร ยกเท้าขึ้นวางบนพื้น เมื่อเท้ายังไม่ทันถึงพื้นเลย
พระอรหัตมรรคก็ได้เกิดขึ้น. แท้จริง ความเป็นอยู่แม้เพียงชั่วขณะของท่านผู้ปรารภความเพียร ประเสริฐกว่าความเป็นอยู่
๑๐๐ ปี ของบุคคลผู้เกียจคร้าน" ดังนี้แล้ว
เมื่อจะทรงสืบอนุสนธิแสดงธรรม จึงตรัสพระคาถานี้ว่า :-
โย จ วสฺสสตํ ชีเว กุสีโต หินวีริโย
เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย วีริยํ อารภโต ทฬฺหํ.
ก็ผู้ใดเกียจคร้าน มีความเพียรอันทราม พึงเป็นอยู่
๑๐๐ ปี, ความเป็นอยู่วันเดียวของท่านผู้ปรารภความ
เพียรมั่น ประเสริฐกว่าชีวิตของผู้นั้น.
เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๖ บรรทัดที่ ๖๕๖๗ - ๖๕๗๘. หน้าที่ ๒๘๑.
http://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=26&A=6567&Z=6578&pagebreak=0
ศึกษาอรรถกถานี้ ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=352
๑๑. เรื่องพระสัปปทาสเถระ
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=18&p=11
อย่างไรก็ตาม ความเพียรที่สั่งสมมา ก็ไม่ว่างเปล่าจากผล เมื่อปัญญาถึงพร้อมเมื่อใด ก็บรรลุเมื่อนั้น
พระอรหันตเถรีองค์หนึ่ง ในอดีตนั้นได้เคยบวชในพระศาสนาของพระพุทธเจ้าถึง ๕ พระองค์
ท่านเป็นผู้เชี่ยวชาญแตกฉาน แสดงธรรมได้คล่องแคล่ว แต่ก็ยังคงเป็นปุถุชน สะสมปัญญาไว้มากมาย
จนเมื่อได้บวชในพระศาสนาของพระพุทธเจ้าพระองค์นี้ ก็เชี่ยวชาญแตกฉาน และได้บรรลุพระอรหัต
สุกกาเถริยาปทานที่ ๕ ว่าด้วยบุพจริยาของพระสุกกาเถรี
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=33&A=6422&Z=6482