ตระกูลตะพัง มีต้นตระกูลคือ ขุนตะพังพินิจการ หรือที่รู้จักกันในนาม กำนันอูย ตะพัง ซึ่งเป็นกำนันคนแรกของตำบลตระพังตรุ อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี
จากการสืบค้นข้อมูลทางประวัติศาสตร์ที่ปรากฏในปัจจุบัน พบว่า บิดาของขุนตะพังพินิจการ คือ พระยาพินิจการ ขุนนางฝ่ายพลเรือนในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น มีภูมิลำเนาเดิมอยู่ที่พระนคร และเมื่อสืบย้อนขึ้นไป พบว่าต้นตระกูลเคยเป็น ขุนนางใหญ่ในสมัยกรุงศรีอยุธยา แสดงให้เห็นถึงความเกี่ยวข้องกับราชการแผ่นดินมาแต่โบราณ
ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) ได้มีพระบรมราชโองการให้พระยาพินิจการส่งบุตรชายออกไปช่วยดูแลราชการหัวเมืองชายแดน ซึ่งในขณะนั้นคือ ตำบลตระพังตรุ พื้นที่สำคัญที่ตั้งอยู่ติดกับชายแดนพม่า ในเขตตะนาวศรีและมอญ
คำว่า “ตะพัง” หมายถึง บ่อน้ำ เนื่องจากพื้นที่บริเวณนี้มีแหล่งน้ำธรรมชาติอยู่เป็นจำนวนมากมาแต่โบราณ โดยมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ระบุว่า ในสมัยกรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระนเรศวรมหาราช เคยเสด็จมาพำนักพักพิง ณ บริเวณนี้ ด้วยเหตุที่มีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การหล่อเลี้ยงช้างม้าและกองทัพ
ต่อมาในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๕) พระองค์ได้เสด็จประพาสตรวจเยี่ยมหัวเมืองชายแดน และทรงเรียก นายอูย ซึ่งขณะนั้นเป็นหัวหน้าคณะดูแลพื้นที่ เข้าเฝ้าเพื่อสนทนา เมื่อทรงทราบถึงประวัติ ความเป็นมา และความสำคัญของตำบลตระพังตรุ ประกอบกับความสามารถและความจงรักภักดี จึงทรงพอพระราชหฤทัย และโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้นายอูยดำรงตำแหน่ง กำนัน พร้อมพระราชทานบรรดาศักดิ์นามว่า
“ขุนตะพังพินิจการ” ซึ่งมีความหมายว่า ผู้พินิจดูแลกิจการเกี่ยวกับบ่อน้ำ
ภายหลังเมื่อ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต และขึ้นรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖) พระองค์มีพระราชประสงค์จะเสด็จตามรอยพระราชบิดา จึงเสด็จพร้อมคณะ เสือป่า เพื่อตรวจเยี่ยมราชการหัวเมืองชายแดนอีกครั้ง และได้ทรงเรียก ขุนตะพังพินิจการ เข้าเฝ้า เมื่อทรงทราบถึงประวัติและบทบาทในการดูแลพื้นที่ จึงทรงพอพระราชหฤทัย และได้พระราชทาน นามสกุลว่า “ตะพัง”
นับแต่นั้นเป็นต้นมา ลูกหลานของขุนตะพังพินิจการจึงใช้นามสกุล ตะพัง สืบทอดต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน
ประวัติตระกูล ตะพัง
จากการสืบค้นข้อมูลทางประวัติศาสตร์ที่ปรากฏในปัจจุบัน พบว่า บิดาของขุนตะพังพินิจการ คือ พระยาพินิจการ ขุนนางฝ่ายพลเรือนในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น มีภูมิลำเนาเดิมอยู่ที่พระนคร และเมื่อสืบย้อนขึ้นไป พบว่าต้นตระกูลเคยเป็น ขุนนางใหญ่ในสมัยกรุงศรีอยุธยา แสดงให้เห็นถึงความเกี่ยวข้องกับราชการแผ่นดินมาแต่โบราณ
ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) ได้มีพระบรมราชโองการให้พระยาพินิจการส่งบุตรชายออกไปช่วยดูแลราชการหัวเมืองชายแดน ซึ่งในขณะนั้นคือ ตำบลตระพังตรุ พื้นที่สำคัญที่ตั้งอยู่ติดกับชายแดนพม่า ในเขตตะนาวศรีและมอญ
คำว่า “ตะพัง” หมายถึง บ่อน้ำ เนื่องจากพื้นที่บริเวณนี้มีแหล่งน้ำธรรมชาติอยู่เป็นจำนวนมากมาแต่โบราณ โดยมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์ระบุว่า ในสมัยกรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระนเรศวรมหาราช เคยเสด็จมาพำนักพักพิง ณ บริเวณนี้ ด้วยเหตุที่มีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การหล่อเลี้ยงช้างม้าและกองทัพ
ต่อมาในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๕) พระองค์ได้เสด็จประพาสตรวจเยี่ยมหัวเมืองชายแดน และทรงเรียก นายอูย ซึ่งขณะนั้นเป็นหัวหน้าคณะดูแลพื้นที่ เข้าเฝ้าเพื่อสนทนา เมื่อทรงทราบถึงประวัติ ความเป็นมา และความสำคัญของตำบลตระพังตรุ ประกอบกับความสามารถและความจงรักภักดี จึงทรงพอพระราชหฤทัย และโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้นายอูยดำรงตำแหน่ง กำนัน พร้อมพระราชทานบรรดาศักดิ์นามว่า
“ขุนตะพังพินิจการ” ซึ่งมีความหมายว่า ผู้พินิจดูแลกิจการเกี่ยวกับบ่อน้ำ
ภายหลังเมื่อ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต และขึ้นรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๖) พระองค์มีพระราชประสงค์จะเสด็จตามรอยพระราชบิดา จึงเสด็จพร้อมคณะ เสือป่า เพื่อตรวจเยี่ยมราชการหัวเมืองชายแดนอีกครั้ง และได้ทรงเรียก ขุนตะพังพินิจการ เข้าเฝ้า เมื่อทรงทราบถึงประวัติและบทบาทในการดูแลพื้นที่ จึงทรงพอพระราชหฤทัย และได้พระราชทาน นามสกุลว่า “ตะพัง”
นับแต่นั้นเป็นต้นมา ลูกหลานของขุนตะพังพินิจการจึงใช้นามสกุล ตะพัง สืบทอดต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน