[CR] ถ่ายฝนดาวตกเจมินิดส์ (Geminids)ครั้งแรกที่วัดภูพร้าว 14 ธค 2568 ความงามจากฝากฟ้าที่ควรหาที่ดูซักครั้งในชีวิต

ในเมืองไทย มีจุดดูดาวหลายจุด ในใจผม วัดภูพร้าวเป็นจุดดูดาว ที่มีแบบ(ฉากหน้า) ที่สุดที่สุดแห่งหนึ่งในเมืองไทยเลย

ในเมืองไทยมีฝนดาวตกอยู่หลายช่วง แต่ช่วงช่วงเดือนธันวาคม (13-14-15) ของแต่ละปี จะเป็นช่วงที่มีฝนดาวตกที่ตกเยอะที่สุด นั้นก็คือ ฝนดาวตกเจมินิดส์ (Geminids)

ฝนดาวตกในปี 2568  ในเมืองไทย

25 ธันวาคม 2567 โดย: วรเชษฐ์ บุญปลอด

ดาวตกเกิดจากสะเก็ดดาว ซึ่งเป็นชิ้นส่วนของดาวหางและดาวเคราะห์น้อย เคลื่อนเข้าสู่บรรยากาศโลก หากสังเกตจากสถานที่ซึ่งท้องฟ้ามืดสนิท ไม่มีเมฆหมอก แสงจันทร์ และแสงไฟฟ้ารบกวน โดยทั่วไปสามารถมองเห็นดาวตกบนท้องฟ้าได้เฉลี่ยราว 6 ดวงต่อชั่วโมง ดาวตกที่สว่างมากเรียกว่าลูกไฟ (fireball) หากระเบิดเรียกว่าดาวตกชนิดระเบิด (bolide) ซึ่งบางครั้งก่อให้เกิดเสียงดัง

[img]https://thaiastro.nectec.or.th/skyevnt/uploads/2023/media-5082-65891e0498b30.jpg[/img]

ดาวตกปรากฏในภาพถ่ายที่เปิดหน้ากล้องนาน 20 วินาที (จาก NASA/Bill Dunford)

เส้นทางที่สะเก็ดดาวจำนวนมากเคลื่อนที่เป็นสายไปในแนวเดียวกันในอวกาศเรียกว่าธารสะเก็ดดาว (meteoroid stream) แรงโน้มถ่วงของวัตถุต่าง ๆ ในระบบสุริยะ โดยเฉพาะอย่างยิ่งดาวเคราะห์ ส่งผลรบกวนต่อธารสะเก็ดดาว เมื่อโลกเดินทางฝ่าเข้าไปในธารสะเก็ดดาว ซึ่งเกิดขึ้นหลายช่วงของปี จะทำให้เห็นดาวตกหลายดวงดูเหมือนพุ่งออกมาจากบริเวณเดียวกันบนท้องฟ้า ซึ่งเป็นมุมมองในเชิงทัศนมิติ ลักษณะเดียวกับที่เราเห็นรางรถไฟบรรจบกันที่ขอบฟ้า เรียกปรากฏการณ์ที่เห็นดาวตกดูเหมือนพุ่งมาจากจุดเดียวกันนี้ว่าฝนดาวตก (meteor shower)

[img]https://thaiastro.nectec.or.th/skyevnt/uploads/2021/media-4177-61c1a073da227.jpg[/img]

ฝนดาวตกคนคู่เมื่อ ค.ศ. 2007 (จาก Berkó Ernő / Wikimedia Commons)

ในรอบปีมีฝนดาวตกหลายกลุ่ม แต่ละกลุ่มมีลักษณะและจำนวนความถี่แตกต่างกันตามแต่องค์ประกอบและความเร็วของสะเก็ดดาว ฝนดาวตกบางกลุ่มอาจมีเพียงไม่กี่ดวงต่อชั่วโมง แต่ก็ยังเรียกว่าฝนดาวตก ดาวตกจากฝนดาวตกสามารถปรากฏในบริเวณใดก็ได้ทั่วท้องฟ้า แต่เมื่อลากเส้นย้อนไปตามแนวของดาวตก จะไปบรรจบกันที่จุดหนึ่ง เราเรียกจุดนั้นว่าจุดกระจาย (radiant) ชื่อฝนดาวตกมักตั้งตามกลุ่มดาวหรือดาวฤกษ์ที่อยู่บริเวณใกล้จุดกระจาย

ดาวตกจากฝนดาวตกจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อจุดกระจายขึ้นมาอยู่เหนือขอบฟ้าแล้ว ฝนดาวตกแต่ละกลุ่มจึงมีช่วงเวลาที่เห็นได้แตกต่างกัน แสงจันทร์และแสงจากตัวเมืองเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการสังเกตดาวตก จึงควรหาสถานที่ซึ่งท้องฟ้ามืด ยิ่งฟ้ามืดก็จะยิ่งมีโอกาสเห็นดาวตกได้มากขึ้น อัตราตกของฝนดาวตกมักสูงสุดในช่วงที่จุดกระจายอยู่สูงบนท้องฟ้า จึงควรเลือกเวลาสังเกตให้ใกล้เคียงกับช่วงที่ตำแหน่งของจุดกระจายอยู่สูงสุด ซึ่งสามารถหาได้จากการหมุนแผนที่ฟ้า หรือซอฟต์แวร์จำลองท้องฟ้า หลีกเลี่ยงช่วงเวลาที่มีแสงจันทร์รบกวน และสังเกตก่อนที่ท้องฟ้าจะสว่างในเวลาเช้ามืด

บางปี ฝนดาวตกบางกลุ่มจะมีอัตราตกสูงเป็นพิเศษ เกิดขึ้นเมื่อโลกโคจรผ่านธารสะเก็ดดาวในส่วนที่มีสะเก็ดดาวอยู่หนาแน่น ปัจจุบัน วิธีการพยากรณ์ว่าจะมีฝนดาวตกที่มีอัตราตกสูงมากเมื่อใด กระทำโดยสร้างแบบจำลองทำนายการเคลื่อนที่ของสะเก็ดดาว แล้วคำนวณว่าโลกจะมีเส้นทางผ่านธารสะเก็ดดาวนั้นเมื่อใด

    - คอลัมน์ "คืนที่มีมากที่สุด" เครื่องหมายทับ (/) ใช้คั่นคืนวันแรกกับเช้ามืดของอีกวันหนึ่ง เช่น 3/4 หมายถึงคืนวันที่ 3 ถึงเช้ามืดวันที่ 4
    - ข้อมูลฝนดาวตกโดยทั่วไปบอกอัตราตกสูงสุดที่จุดจอมฟ้า (Zenithal Hourly Rate : ZHR) ซึ่งหมายถึงอัตราตกเมื่อจุดกระจายอยู่ที่จุดเหนือศีรษะ และท้องฟ้ามืดจนเห็นดาวจางที่สุดด้วยโชติมาตร 6.5 ในการสังเกตการณ์จริง มุมเงยของจุดกระจายและอัตราตกสูงสุดที่จุดจอมฟ้ามีการเปลี่ยนแปลงตามเวลา ตัวเลขอัตราตกสูงสุดในตารางนี้ได้คำนวณสำหรับประเทศไทยโดยเฉพาะ โดยคำนึงถึงมุมเงยของจุดกระจายและผลจากแสงจันทร์รบกวนซึ่งทำให้ท้องฟ้าไม่มืดสนิท ในวงเล็บคือชั่วโมงที่คาดว่าตกสูงสุด หรือช่วงเวลาที่มีโอกาสเห็นดาวตกจำนวนมากที่สุดหากไม่มีเมฆบัง
    - นอกจากเมฆ มลพิษทางแสงเป็นอุปสรรคสำคัญในการเห็นดาวตก การสังเกตดาวตกในเมืองใหญ่จะมีจำนวนดาวตกลดลงจากตัวเลขในตารางนี้หลายเท่า
    - การคาดหมายอัตราตกของฝนดาวตกอาศัยข้อมูลตัวเลขจากปรากฏการณ์ในอดีต ควรใช้เป็นแนวทางคร่าว ๆ เท่านั้น เพราะมีโอกาสคลาดเคลื่อนได้
    - ฝนดาวตกควอดแดรนต์มีจุดกระจายอยู่บริเวณใกล้ส่วนหางของกลุ่มดาวหมีใหญ่หรือจระเข้ ส่วนฝนดาวตกกลุ่มอื่นมีจุดกระจายอยู่ในกลุ่มดาวชื่อเดียวกัน
    - ใช้ข้อมูลฝนดาวตกจาก International Meteor Organization (IMO) และ Meteor Shower Flux Estimator โดย Peter Jenniskens

ฝนดาวตกคนคู่ (Geminids : GEM)

       ฝนดาวตกคนคู่เป็นฝนดาวตกที่โดดเด่นที่สุดรอบปี ตกถี่ที่สุดในช่วงวันที่ 13-14 ธันวาคม ของทุกปี ตำแหน่งของจุดกระจายอยู่ใกล้ดาวคาสเตอร์ในกลุ่มดาวคนคู่ ปีนี้คาดว่าช่วงที่มีอัตราตกสูงสุดจะเกิดขึ้นในคืนวันเสาร์ที่ 13 ธันวาคม 2568 สังเกตได้ตั้งแต่เวลา 20:00 น. เป็นต้นไป ช่วงแรกจะมีอัตราต่ำมาก จากนั้นค่อย ๆ สูงขึ้น สูงสุดประมาณ 85 ดวงต่อชั่วโมง ดวงจันทร์เสี้ยวจะขึ้นเหนือขอบฟ้าในเวลาประมาณ 02:00 น. ซึ่งอาจมองเห็นดาวตกได้น้อยลงเนื่องจากแสงจันทร์ทำให้ท้องฟ้าสว่างขึ้น

ข้อมูลดีๆจาก

ฝนดาวตกในปี 2569  ในเมืองไทย

58-9-12-13 หยุดเวลาที่วัดภูพร้าว ดูต้นไม้เรืองแสง และล่าช้างเผือก

timelapse ทางช้างเผือก วัดภูพร้าว (วัดต้นไม้เรืองแสง)อุบล ใช้เวลา 5 ชั่วโมงกับฟ้าที่เป็นใจคุ้มค่าจริงๆ