ในช่วงเวลาที่ข่าวสารและเหตุการณ์รุนแรงถาโถม หลายคนอาจสังเกตว่าตนเองเกิดความรู้สึก “ผิด”
ทั้งที่ไม่ได้เป็นผู้กระทำและไม่ได้เกี่ยวข้องโดยตรงกับเหตุการณ์เหล่านั้น
ความรู้สึกแบบนี้มีชื่อเรียกว่า Survivor’s Guilt หรือ “ความรู้สึกผิดของผู้รอดพ้น”
ภาวะนี้ไม่ได้เกิดเฉพาะกับผู้รอดชีวิตจากอุบัติเหตุหรือภัยพิบัติเท่านั้น
แต่ยังเกิดขึ้นได้กับคนทั่วไปที่รับรู้ข่าวโศกนาฏกรรม เห็นความสูญเสียของผู้อื่น
หรือรับรู้ความทุกข์ของคนจำนวนมากจากสื่อและโซเชียลมีเดีย
วันนี้พี่หมอฝั่งธน..จะมาให้ความรู้ 
เมื่อความเห็นใจกลายเป็นความรู้สึกผิด: เข้าใจภาวะ “Survivor’s Guilt” ภาวะที่หลายคนไม่รู้ว่าตัวเองกำลังเผชิญ
Survivor’s Guilt คืออะไร 
Survivor’s Guilt คือภาวะทางอารมณ์ที่บุคคลรู้สึกผิดหรือไม่สมควรมีความสุข
ในขณะที่ผู้อื่นกำลังเผชิญความทุกข์ ความสูญเสีย หรือโศกนาฏกรรม
ตัวอย่างความคิดที่พบบ่อย ได้แก่
“เราสบายดี แต่คนอื่นๆกำลังเจอความลำบาก”
“เรายังใช้ชีวิตได้ เขายังต้องทุกข์อยู่”
“เรารู้สึกมีความสุขไม่ได้ เพราะคนอื่นกำลังเจ็บปวด”
ภาวะนี้ ไม่ใช่ความอ่อนแอของจิตใจ แต่เป็นปฏิกิริยาทางอารมณ์ตามธรรมชาติของมนุษย์ที่มีความเห็นอกเห็นใจสูง
อย่างไรก็ตาม หากปล่อยให้ความรู้สึกนี้ค้างคาโดยไม่จัดการ
อาจนำไปสู่ภาวะเครียดเรื้อรัง วิตกกังวล หรือซึมเศร้าได้ในระยะยาว
นอกจากนี้ภาวะนี้บางครั้งยังถูกจัดอยู่ในกลุ่มอาการที่เกี่ยวข้องกับ
Trauma Response และอาจเกิดร่วมกับ PTSD ได้ในบางราย
สาเหตุหลักของ Survivor’s Guilt ภาวะนี้มักเกิดจาก การเสพข่าวเหตุการณ์รุนแรงหรือภัยพิบัติอย่างต่อเนื่อง
การเปรียบเทียบชีวิตตนเองกับผู้ที่เผชิญความสูญเสีย
ความรู้สึกว่าตนเอง “ควรจะช่วยได้มากกว่านี้”
ความเห็นอกเห็นใจที่มากเกินจนกลายเป็นการรับภาระทางอารมณ์ของผู้อื่นมาแบกรับไว้เอง
อาการที่พบได้ในผู้ที่มี Survivor’s Guilt อาการด้านอารมณ์ รู้สึกผิด แม้ไม่ใช่ความผิดของตัวเอง
โทษตัวเองว่าช่วยผู้อื่นได้ไม่ดีพอ เศร้า วิตกกังวล หรือรู้สึกว่าตนไม่มีคุณค่า ช่วยอะไรใครไม่ได้เลย
เล่นซ้ำภาพเหตุการณ์ในหัว (Intrusive thoughts)
อาการด้านร่างกาย เครียด วิตกกังวล นอนไม่หลับ
ใจสั่น เบื่ออาหาร ปวดศีรษะ เหนื่อยล้า และหมดแรงง่าย
อาการด้านพฤติกรรม แยกตัว ไม่อยากเข้าสังคม หลีกเลี่ยงสถานที่หรือความทรงจำที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์
ทำงานหรือช่วยเหลือผู้อื่นมากเกินไปเพื่อชดเชยความรู้สึกผิด
ทำไม Survivor’s Guilt จึงเกิดขึ้น?
หลักจิตวิทยาสากลอธิบายว่า ภาวะนี้เกิดจาก 3 ปัจจัยสำคัญ
1) ความเห็นใจผู้อื่น (Empathy)
ยิ่งเป็นคนที่อ่อนไหวต่อความรู้สึกผู้อื่น ยิ่งมีโอกาสเกิด Survivor’s Guilt
2) การโทษตัวเอง (Self-blame)
สมองมักหาคำตอบว่าทำไมเหตุการณ์จึงเกิดขึ้น จนนำไปสู่การโทษตนเอง
3) ความเคยชินทางอารมณ์ที่เกิดหลังเหตุการณ์รุนแรง
เป็นกลไกปกป้องตนเองของสมองในภาวะ Trauma
วิธีดูแลตัวเองเมื่อเกิด Survivor’s Guilt 1. ยอมรับความรู้สึกของตัวเองโดยไม่ตำหนิ
คุณมีสิทธิ์รู้สึกเศร้า เห็นใจ และก็มีสิทธิ์ใช้ชีวิตต่อไปเช่นกัน ความรู้สึกผิดไม่ได้แปลว่าคุณเป็นคนไม่ดี
แต่สะท้อนว่าคุณเป็นคนที่มีหัวใจอ่อนโยน
2. ช่วยเท่าที่ทำไหว ไม่ฝืนใจตัวเอง
หากอยากช่วย ลองเลือกวิธีที่เหมาะกับกำลังของตนเอง เช่น บริจาค แชร์ข้อมูลที่เป็นประโยชน์
หรือให้กำลังใจในแบบที่ไม่ทำให้ตัวเองหมดพลัง
3. จำกัดการเสพข่าว เมื่อเริ่มรู้สึกหนัก
ไม่จำเป็นต้องติดตามข่าวตลอดเวลา หากรู้สึกเครียดหรือหดหู่ ให้เว้นระยะพักสายตาและพักใจบ้าง
สุขภาพใจสำคัญไม่แพ้สุขภาพกาย
4. พูดคุยกับคนที่ไว้ใจได้
การได้พูดระบายกับคนที่เข้าใจ ไม่ตัดสิน และรับฟังอย่างจริงใจ ช่วยลดภาระทางอารมณ์ได้มากกว่าที่คิด
5. ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญเมื่อเริ่มไม่ไหว
หากอาการสะสม จนรู้สึกเศร้า วิตกกังวล หรือรู้สึกผิดจนกระทบการใช้ชีวิตประจำวัน
อย่าลังเลที่จะขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต
เมื่อไหร่ควรพบแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต? หากอาการต่อไปนี้อยู่เกิน 2–4 สัปดาห์ ควรพบจิตแพทย์หรือจิตวิทยาคลินิก
รู้สึกผิดรุนแรงจนกระทบชีวิตประจำวัน นอนไม่หลับติดต่อกัน
มีอาการซึมเศร้า หรือวิตกกังวลมากขึ้น แยกตัว ไม่อยากพบใคร มีความคิดทำร้ายตัวเอง
การขอความช่วยเหลือไม่ใช่ความอ่อนแอ แต่คือการดูแลหัวใจของตัวเองอย่างถูกวิธี
Survivor’s Guilt ไม่ใช่อารมณ์ที่ผิดปกติ แต่คือปฏิกิริยาตามธรรมชาติของคนที่มีความเห็นใจผู้อื่น
การเห็นอกเห็นใจผู้อื่นเป็นสิ่งสวยงาม แต่การดูแลใจตัวเองก็สำคัญไม่แพ้กัน
คุณไม่จำเป็นต้องแบกรับความทุกข์ของทั้งโลกไว้คนเดียว
หากรู้สึกว่าใจเริ่มรับไม่ไหว สามารถปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตได้ที่
สายด่วนสุขภาพจิต 1323 ตลอด 24 ชั่วโมง
หรือเข้ารับคำปรึกษาที่ โรงพยาบาลธนบุรี เพื่อรับการดูแลอย่างเหมาะสมและปลอดภัย
ความรู้เพิ่มเติม
ผู้เขียน
วันที่ 28.11.2025
https://www.thonburihospital.com/survivors-guilt/
เมื่อความเห็นใจกลายเป็นความรู้สึกผิด: เข้าใจภาวะ “Survivor’s Guilt” ภาวะที่หลายคนไม่รู้ว่าตัวเองกำลังเผชิญ
คุณไม่จำเป็นต้องแบกรับความทุกข์ของทั้งโลกไว้คนเดียว