เอกสารนี้เป็นการวิเคราะห์แหล่งที่มาของหลักธรรมจากแนวคิด "สัพพูปธิปฏินิสสัคโค ตีขันธ์ 5 ในแตกก็พอ" โดยมีใจความสำคัญสรุปได้ดังนี้:
อุปธิ 2
เพลิงกิเลส (อุปาทาน) – เมื่อละความยึดมั่นถือมั่นว่ามีตัวมีตน (ความเกิดของอุปาทาน) ไม่มีตัวไม่มีตน (ความไม่มีตัวไม่มีตน) มีแต่สติที่สมบูรณ์บริสุทธิ์ตามระลึกรูปนามว่ามีอยู่ก็สักว่ามีอยู่ ไม่ใช่สตัตว์บุคคลตัวตนเราเขา
เพลิงขันธ์ (รูปนาม) – เมื่อเจริญสมาธิและปัญญามาได้มากพอเป็นขั้น ๆ ก็จะมีญาณทัสสนะเข้าไปเห็น นามดับรูปแตกไปเสียสิ้น เป็นลำดับ ๆ ไป ตามความแก่กล้าของสมาธิและปัญญา
นิพพาน 2
สะอุปาทิเสสะนิพพาน – นิพพานมีส่วนเหลือ คือ ดับอุปธิได้บางส่วน
อะนุปาทิเสสะนิพพาน – นิพพานไม่มีส่วนเหลือ คือ ดับอุปธิได้หมดสิ้น
การวิเคราะห์แหล่งที่มาของหลักธรรมในเอกสาร "สัพพูปธิปฏินิสสัคโค ตีขันธ์ 5 ในแตกก็พอ"
เอกสารนี้รวบรวมแนวคิดหลักที่เกี่ยวกับ "นิพพาน" โดยมีที่มาจากหมวดหมู่พระสูตรต่าง ๆ ในพระไตรปิฎก ดังนี้
1. แนวคิดเรื่องการสละคืนอุปธิ (สัพพูปธิปฏินิสสัคโค)
คำว่า "สัพพูปธิปฏินิสสัคโค" (การสละคืนอุปธิทั้งปวง) เป็นส่วนหนึ่งของบทนิยามของ "นิพพาน" ซึ่งปรากฏในพระสูตรและคัมภีร์หลายแห่ง โดยเฉพาะในลักษณะคำว่า "ความสงบแห่งสังขารทั้งปวง การสละคืนอุปธิทั้งปวง ความสิ้นไปแห่งตัณหา ความคลายกำหนัด ความดับ กิเลสเป็นที่ออกจากตัณหาเครื่องร้อยรัด คือ นิพพาน"
พระวินัยปิฎก: ไม่มีการกล่าวถึงโดยตรง แต่หลักการนี้เป็นพื้นฐานของคำสอน
พระสุตตันตปิฎก:
หมวดหมู่: ขุททกนิกาย (เล่มที่ 29)
คัมภีร์/ตอน: มหานิทเทส (อธิบายความหมายของคาถาต่าง ๆ) ใน มหาปารงฺคตสูตร มีการให้นิยามของคำว่า "ปร" (ฝั่ง/โลกอื่น) ว่าคือ "อมตะ นิพพาน" ซึ่งหมายถึง "ความสงบแห่งสังขารทั้งปวง ความสละคืนอุปธิทั้งปวง ความสิ้นตัณหา ความคลายกำหนัด ความดับ คือ นิพพาน"
2. นิพพาน 2 (สอุปาทิเสสะนิพพาน และ อนุปาทิเสสะนิพพาน)
การจำแนกนิพพานเป็น 2 ธาตุ เป็นคำสอนหลักที่ปรากฏชัดเจนในพระสูตร ดังนี้
พระวินัยปิฎก: ไม่มีการกล่าวถึงโดยตรง
พระสุตตันตปิฎก:
หมวดหมู่: สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค (เล่มที่ 25)
พระสูตร/ตอน: ธาตุสูตร (Dhātu Sutta)
เนื้อหาหลัก: พระสูตรนี้กล่าวถึง นิพพานธาตุ 2 ประการ คือ
สอุปาทิเสสนิพพานธาตุ: นิพพานของพระอรหันต์ผู้ยังมีชีวิตอยู่ (ดับกิเลสหมดสิ้นแล้ว แต่ยังมีเบญจขันธ์เหลือให้เสวยอารมณ์ สุขและทุกข์อยู่)
อนุปาทิเสสนิพพานธาตุ: นิพพานของพระอรหันต์ผู้สิ้นชีวิตแล้ว (ดับกิเลสหมดสิ้นแล้ว และขันธ์ 5 ดับสนิท ไม่มีการสืบต่ออีกต่อไป)
พระอภิธรรมปิฎก: หลักการนี้ถูกนำไปอธิบายและจำแนกต่อในชั้นคัมภีร์อภิธรรม
3. อุปธิ 2 (เพลิงกิเลส และ เพลิงขันธ์) และ "ตีขันธ์ 5"
แนวคิดนี้เป็นการอธิบาย "อุปธิ" (สิ่งที่กลั้วกิเลส, สิ่งนุงนัง) และ "อุปาทิ" (เบญจขันธ์, กิเลส) ซึ่งมีความหมายใกล้เคียงกัน และมีความสัมพันธ์กับนิพพาน 2 อย่าง
อุปธิ โดยทั่วไปหมายถึง กิเลส ขันธ์ 5 และอภิสังขาร
"เพลิงกิเลส (อุปาทาน)" สอดคล้องกับ อุปธิ/อุปาทิ ในความหมายของ กิเลส ที่เป็นเหตุให้ยึดมั่น
"เพลิงขันธ์ (รูปนาม)" สอดคล้องกับ อุปธิ/อุปาทิ ในความหมายของ เบญจขันธ์ (รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) ซึ่งเป็นที่ตั้งแห่งความทุกข์และการยึดมั่น
"ตีขันธ์ 5 ในแตกก็พอ" สื่อถึงการดับขันธ์ 5 ไม่ให้เกิดขึ้นอีก ซึ่งเป็นลักษณะของ อนุปาทิเสสนิพพานธาตุ (นิพพานไม่มีส่วนเหลือ) ที่ขันธ์ 5 แตกดับไปพร้อมกับการสิ้นชีวิต
แหล่งที่มาของคำว่า "อุปธิ" และ "ขันธ์ 5" ในพระไตรปิฎก:
พระสุตตันตปิฎก:
หมวดหมู่: สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค (เล่มที่ 17)
พระสูตร/ตอน: มีพระสูตรจำนวนมากที่กล่าวถึง ขันธ์ 5 (เช่น ขันธสูตร, ภารสูตร) และ อุปาทานขันธ์ 5 โดยเน้นว่าขันธ์ 5 เป็นภาระและเป็นทุกข์
พระอภิธรรมปิฎก:
หมวดหมู่: วิภังคปกรณ์ (เล่มที่ 35)
คัมภีร์/ตอน: มีการจำแนกและอธิบายรายละเอียดของขันธ์ 5, อุปาทานขันธ์ 5 และองค์ธรรมที่เกี่ยวข้องอย่างละเอียด
หมายเหตุ: คำว่า "เพลิงกิเลส" และ "เพลิงขันธ์" ในเอกสารที่คุณอัปโหลดมานั้นเป็นคำอธิบายประกอบ (AI generated) ที่อาจมาจากอรรถกถา หรือคำสอนของครูบาอาจารย์ เพื่ออธิบายให้เห็นภาพความร้อนรนของกิเลสและขันธ์ โดยมีรากฐานจากหลักการ "อุปธิ" และ "ขันธ์ 5" ในพระไตรปิฎก
Thai Hashtags
#พระไตรปิฎก #นิพพาน2 #สอุปาทิเสส #อนุปาทิเสส #สัพพูปธิปฏินิสสัคโค #ขันธ์5 #อุปธิ #ธาตุสูตร #ธรรมะ
สัพพูปธิปฏินิสสัคโค ตีขันธ์ 5 ในแตกก็พอ (แนวคิดเบื้องต้น) (สร้างกับ เอไอ)
อุปธิ 2
เพลิงกิเลส (อุปาทาน) – เมื่อละความยึดมั่นถือมั่นว่ามีตัวมีตน (ความเกิดของอุปาทาน) ไม่มีตัวไม่มีตน (ความไม่มีตัวไม่มีตน) มีแต่สติที่สมบูรณ์บริสุทธิ์ตามระลึกรูปนามว่ามีอยู่ก็สักว่ามีอยู่ ไม่ใช่สตัตว์บุคคลตัวตนเราเขา
เพลิงขันธ์ (รูปนาม) – เมื่อเจริญสมาธิและปัญญามาได้มากพอเป็นขั้น ๆ ก็จะมีญาณทัสสนะเข้าไปเห็น นามดับรูปแตกไปเสียสิ้น เป็นลำดับ ๆ ไป ตามความแก่กล้าของสมาธิและปัญญา
นิพพาน 2
สะอุปาทิเสสะนิพพาน – นิพพานมีส่วนเหลือ คือ ดับอุปธิได้บางส่วน
อะนุปาทิเสสะนิพพาน – นิพพานไม่มีส่วนเหลือ คือ ดับอุปธิได้หมดสิ้น
การวิเคราะห์แหล่งที่มาของหลักธรรมในเอกสาร "สัพพูปธิปฏินิสสัคโค ตีขันธ์ 5 ในแตกก็พอ"
เอกสารนี้รวบรวมแนวคิดหลักที่เกี่ยวกับ "นิพพาน" โดยมีที่มาจากหมวดหมู่พระสูตรต่าง ๆ ในพระไตรปิฎก ดังนี้
1. แนวคิดเรื่องการสละคืนอุปธิ (สัพพูปธิปฏินิสสัคโค)
คำว่า "สัพพูปธิปฏินิสสัคโค" (การสละคืนอุปธิทั้งปวง) เป็นส่วนหนึ่งของบทนิยามของ "นิพพาน" ซึ่งปรากฏในพระสูตรและคัมภีร์หลายแห่ง โดยเฉพาะในลักษณะคำว่า "ความสงบแห่งสังขารทั้งปวง การสละคืนอุปธิทั้งปวง ความสิ้นไปแห่งตัณหา ความคลายกำหนัด ความดับ กิเลสเป็นที่ออกจากตัณหาเครื่องร้อยรัด คือ นิพพาน"
พระวินัยปิฎก: ไม่มีการกล่าวถึงโดยตรง แต่หลักการนี้เป็นพื้นฐานของคำสอน
พระสุตตันตปิฎก:
หมวดหมู่: ขุททกนิกาย (เล่มที่ 29)
คัมภีร์/ตอน: มหานิทเทส (อธิบายความหมายของคาถาต่าง ๆ) ใน มหาปารงฺคตสูตร มีการให้นิยามของคำว่า "ปร" (ฝั่ง/โลกอื่น) ว่าคือ "อมตะ นิพพาน" ซึ่งหมายถึง "ความสงบแห่งสังขารทั้งปวง ความสละคืนอุปธิทั้งปวง ความสิ้นตัณหา ความคลายกำหนัด ความดับ คือ นิพพาน"
2. นิพพาน 2 (สอุปาทิเสสะนิพพาน และ อนุปาทิเสสะนิพพาน)
การจำแนกนิพพานเป็น 2 ธาตุ เป็นคำสอนหลักที่ปรากฏชัดเจนในพระสูตร ดังนี้
พระวินัยปิฎก: ไม่มีการกล่าวถึงโดยตรง
พระสุตตันตปิฎก:
หมวดหมู่: สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค (เล่มที่ 25)
พระสูตร/ตอน: ธาตุสูตร (Dhātu Sutta)
เนื้อหาหลัก: พระสูตรนี้กล่าวถึง นิพพานธาตุ 2 ประการ คือ
สอุปาทิเสสนิพพานธาตุ: นิพพานของพระอรหันต์ผู้ยังมีชีวิตอยู่ (ดับกิเลสหมดสิ้นแล้ว แต่ยังมีเบญจขันธ์เหลือให้เสวยอารมณ์ สุขและทุกข์อยู่)
อนุปาทิเสสนิพพานธาตุ: นิพพานของพระอรหันต์ผู้สิ้นชีวิตแล้ว (ดับกิเลสหมดสิ้นแล้ว และขันธ์ 5 ดับสนิท ไม่มีการสืบต่ออีกต่อไป)
พระอภิธรรมปิฎก: หลักการนี้ถูกนำไปอธิบายและจำแนกต่อในชั้นคัมภีร์อภิธรรม
3. อุปธิ 2 (เพลิงกิเลส และ เพลิงขันธ์) และ "ตีขันธ์ 5"
แนวคิดนี้เป็นการอธิบาย "อุปธิ" (สิ่งที่กลั้วกิเลส, สิ่งนุงนัง) และ "อุปาทิ" (เบญจขันธ์, กิเลส) ซึ่งมีความหมายใกล้เคียงกัน และมีความสัมพันธ์กับนิพพาน 2 อย่าง
อุปธิ โดยทั่วไปหมายถึง กิเลส ขันธ์ 5 และอภิสังขาร
"เพลิงกิเลส (อุปาทาน)" สอดคล้องกับ อุปธิ/อุปาทิ ในความหมายของ กิเลส ที่เป็นเหตุให้ยึดมั่น
"เพลิงขันธ์ (รูปนาม)" สอดคล้องกับ อุปธิ/อุปาทิ ในความหมายของ เบญจขันธ์ (รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) ซึ่งเป็นที่ตั้งแห่งความทุกข์และการยึดมั่น
"ตีขันธ์ 5 ในแตกก็พอ" สื่อถึงการดับขันธ์ 5 ไม่ให้เกิดขึ้นอีก ซึ่งเป็นลักษณะของ อนุปาทิเสสนิพพานธาตุ (นิพพานไม่มีส่วนเหลือ) ที่ขันธ์ 5 แตกดับไปพร้อมกับการสิ้นชีวิต
แหล่งที่มาของคำว่า "อุปธิ" และ "ขันธ์ 5" ในพระไตรปิฎก:
พระสุตตันตปิฎก:
หมวดหมู่: สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค (เล่มที่ 17)
พระสูตร/ตอน: มีพระสูตรจำนวนมากที่กล่าวถึง ขันธ์ 5 (เช่น ขันธสูตร, ภารสูตร) และ อุปาทานขันธ์ 5 โดยเน้นว่าขันธ์ 5 เป็นภาระและเป็นทุกข์
พระอภิธรรมปิฎก:
หมวดหมู่: วิภังคปกรณ์ (เล่มที่ 35)
คัมภีร์/ตอน: มีการจำแนกและอธิบายรายละเอียดของขันธ์ 5, อุปาทานขันธ์ 5 และองค์ธรรมที่เกี่ยวข้องอย่างละเอียด
หมายเหตุ: คำว่า "เพลิงกิเลส" และ "เพลิงขันธ์" ในเอกสารที่คุณอัปโหลดมานั้นเป็นคำอธิบายประกอบ (AI generated) ที่อาจมาจากอรรถกถา หรือคำสอนของครูบาอาจารย์ เพื่ออธิบายให้เห็นภาพความร้อนรนของกิเลสและขันธ์ โดยมีรากฐานจากหลักการ "อุปธิ" และ "ขันธ์ 5" ในพระไตรปิฎก
Thai Hashtags
#พระไตรปิฎก #นิพพาน2 #สอุปาทิเสส #อนุปาทิเสส #สัพพูปธิปฏินิสสัคโค #ขันธ์5 #อุปธิ #ธาตุสูตร #ธรรมะ