"The Rise and Fall of Terra (LUNA)" การล่มสลายของ Luna

Terra (LUNA) คือโปรเจกต์ Blockchain ที่มีความทะเยอทะยานในการสร้างระบบการเงินกระจายศูนย์ (DeFi) โดยมีผลิตภัณฑ์เรือธงคือ TerraUSD (UST) ซึ่งเป็น Algorithmic Stablecoin ที่ถูกออกแบบมาให้มีมูลค่าตรึงไว้ที่ $1 เสมอ จุดเด่นที่ดึงดูดเม็ดเงินมหาศาลคือ Anchor Protocol ที่ให้ผลตอบแทนจากการฝาก UST สูงถึงเกือบ 20% ต่อปี
การล่มสลายเกิดขึ้นในเดือนพฤษภาคม 2022 เมื่อ UST ไม่สามารถรักษามูลค่า $1 ไว้ได้ (De-peg) ทำให้กลไกที่ค้ำยันระบบเกิดการทำงานผิดพลาดอย่างรุนแรง นำไปสู่สถานการณ์ที่เรียกว่า "Death Spiral" (วงจรมรณะ) ซึ่งทำให้มูลค่าของทั้งเหรียญ UST และ LUNA ดิ่งสู่ศูนย์ภายในเวลาไม่กี่วัน สร้างความเสียหายให้นักลงทุนทั่วโลกกว่า 4 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ

Phase 1: The Ascent (ประวัติและการเติบโต)

ก่อตั้งและวิสัยทัศน์: ก่อตั้งโดย Terraform Labs นำโดย Do Kwon และ Daniel Shin ในปี 2018 ด้วยเป้าหมายที่จะสร้าง Stablecoin ที่กระจายศูนย์อย่างแท้จริง โดยไม่ต้องมีสินทรัพย์จริงมาค้ำประกันแบบดั้งเดิม
กลไกหลัก (The Algorithm): หัวใจของระบบคือความสัมพันธ์ระหว่าง LUNA และ UST
การสร้าง (Mint) UST: คุณสามารถเผา (Burn) เหรียญ LUNA มูลค่า $1 เพื่อสร้างเหรียญ UST ได้ 1 เหรียญ
การแลกคืน (Redeem) UST: คุณสามารถนำ UST 1 เหรียญไปแลกเป็นเหรียญ LUNA มูลค่า $1 ได้เสมอ
กลไก Arbitrage นี้ถูกออกแบบมาเพื่อรักษามูลค่า UST ให้ใกล้เคียง $1 ตลอดเวลา หาก UST ราคา > $1 คนจะเผา LUNA เพื่อสร้าง UST ไปขายทำกำไร หาก UST ราคา < $1 คนจะซื้อ UST ในตลาดไปแลกเป็น LUNA มูลค่า $1 เพื่อทำกำไร
ปัจจัยเร่งการเติบโต (The Catalyst): Anchor Protocol คือตัวเปลี่ยนเกมที่แท้จริง แพลตฟอร์มนี้เสนอผลตอบแทนจากการฝาก (Stake) UST ที่สูงถึง 19.5% APY ซึ่งสูงกว่าผลตอบแทนในโลก DeFi และการเงินดั้งเดิมอย่างมหาศาล สิ่งนี้สร้างแรงจูงใจมหาศาลให้คนซื้อ LUNA มาเผาเพื่อสร้าง UST แล้วนำไปฝากใน Anchor ทำให้ระบบนิเวศของ Terra เติบโตอย่างก้าวกระโดด

Phase 2: The Collapse (การล่มสลาย - Root Cause Analysis)

การล่มสลายไม่ได้เกิดจากปัจจัยเดียว แต่เป็นผลพวงจากหลายองค์ประกอบที่ทำงานพร้อมกัน ดังนี้

โมเดลผลตอบแทนที่ไม่ยั่งยืน (Unsustainable Yield): ผลตอบแทนเกือบ 20% จาก Anchor ไม่ได้มาจากกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่แท้จริง แต่เป็นเหมือนงบประมาณทางการตลาดที่ต้องใช้เงินสำรอง (Yield Reserve) มาจ่ายให้กับผู้ฝาก เมื่อมีคนฝากมากขึ้น เงินสำรองก็ลดลงอย่างรวดเร็ว นี่คือ "ระเบิดเวลา" ที่รอวันทำงาน

การโจมตีและการสูญเสียความเชื่อมั่น (The "Attack" & De-Peg Event):
เหตุการณ์เริ่มต้นขึ้นเมื่อมี "Whale" หรือผู้ถือรายใหญ่ทำการถอน UST จำนวนมหาศาลออกจาก Anchor และเทขายในแหล่งสภาพคล่อง (Liquidity Pool) บนแพลตฟอร์ม Curve

การเทขายปริมาณมากพร้อมกันทำให้ UST หลุด Peg จาก $1 เป็นครั้งแรก อย่างมีนัยสำคัญ
เมื่อข่าวแพร่ออกไป เกิดความตื่นตระหนก (Panic) นักลงทุนจำนวนมากรีบแห่กันไปถอน UST ออกจาก Anchor และเทขายในตลาดเพื่อหนีตาย
วงจรมรณะ (The Death Spiral): นี่คือจุดที่ทำให้ระบบพังทลายโดยสมบูรณ์

เมื่อ UST มีราคาต่ำกว่า $1 (เช่น $0.90) กลไก Arbitrage เปิดโอกาสให้คนซื้อ UST ราคาถูกไปแลกเป็น LUNA มูลค่า $1
การแลกคืนนี้ทำให้ระบบต้อง "สร้าง (Mint) LUNA ใหม่" ออกมาจำนวนมหาศาลเพื่อจ่ายคืน

อุปทาน (Supply) ของ LUNA ที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ประกอบกับความตื่นตระหนกของตลาด ทำให้ราคา LUNA ดิ่งลงอย่างรุนแรง
เมื่อราคา LUNA ยิ่งตกต่ำ การจะแลก UST 1 เหรียญให้ได้ LUNA มูลค่า $1 ก็ยิ่งต้องใช้ LUNA จำนวนมากขึ้นไปอีก (Hyper-inflation)
เกิดเป็นวงจรย้อนกลับที่เลวร้าย: คนยิ่งเทขาย UST -> ระบบยิ่งต้องสร้าง LUNA -> ราคา LUNA ยิ่งดิ่ง -> ความเชื่อมั่นยิ่งหมด -> คนยิ่งเทขาย UST วนไปจนกระทั่งมูลค่าของทั้งสองเหรียญเข้าใกล้ศูนย์

กลไกป้องกันล้มเหลว (Failed Defense Mechanism): องค์กร Luna Foundation Guard (LFG) ที่จัดตั้งขึ้นเพื่อปกป้อง Peg ได้พยายามเข้าแทรกแซงโดยการเทขาย Bitcoin ที่ถือไว้ในทุนสำรองเพื่อนำเงินดอลลาร์มาซื้อ UST คืน แต่แรงเทขายในตลาดนั้นมหาศาลเกินกว่าที่ทุนสำรองจะรับไหว และไม่สามารถหยุดยั้งวงจรมรณะได้

Key Takeaways (บทเรียนสำคัญสำหรับนักลงทุน)

Algorithmic Stablecoins มีความเปราะบางสูง: โมเดลที่ค้ำประกันด้วยเหรียญที่มีความผันผวนในตัวเองมีความเสี่ยงสูงที่จะล้มเหลวภายใต้สภาวะตลาดที่กดดันอย่างรุนแรง

"Too Good to Be True" Yields: ผลตอบแทนที่สูงผิดปกติมักเป็นสัญญาณของความเสี่ยงที่ไม่ยั่งยืน การตรวจสอบที่มาของผลตอบแทน (Source of Yield) เป็นสิ่งสำคัญที่สุด

ความเชื่อมั่นคือทุกสิ่ง: ในโลกการเงิน (โดยเฉพาะ DeFi) เมื่อความเชื่อมั่นพังทลาย ระบบที่ซับซ้อนที่สุดก็สามารถล่มสลายได้ในพริบตา

ความเสี่ยงจากการกระจุกตัว (Concentration Risk): การที่ระบบนิเวศของ Terra พึ่งพาความสำเร็จของ Anchor Protocol มากเกินไป กลายเป็นจุดตายเมื่อ Anchor เริ่มมีปัญหา

การสืบสวนของ SEC (ก.ล.ต. สหรัฐฯ): ได้ยื่นฟ้อง โด ควอน (Do Kwon) ผู้ก่อตั้ง LUNA และบริษัทของเขา โดยมีข้อกล่าวหาหลักคือ "การฉ้อโกงนักลงทุน"

กลไกการ "โยกเงิน": ข้อกล่าวหาที่ร้ายแรงที่สุดคือ ในช่วงที่ระบบกำลังล่มสลาย (พฤษภาคม 2022) โด ควอน และทีมงานได้ แอบโยกย้ายเหรียญ Bitcoin จำนวนมากกว่า 10,000 BTC (มูลค่าหลายร้อยล้านดอลลาร์ในขณะนั้น) ออกจากกองคลังสำรองของระบบ

เส้นทางของเงิน: Bitcoin จำนวนนี้ถูกโอนไปยัง Wallet ส่วนตัวที่ไม่ได้เปิดเผยต่อสาธารณะ และมีรายงานว่าถูกโอนต่อไปยังสถาบันการเงินในสวิตเซอร์แลนด์เพื่อแลกเปลี่ยนเป็นเงินสด

ดังนั้น... หายนะของ LUNA เกิดจาก "ดีไซน์ของระบบที่ผิดพลาด" เป็นตัวจุดชนวน... แต่ในระหว่างที่ไฟกำลังไหม้บ้านอยู่นั้น เจ้าของบ้านก็โดนข้อกล่าวหาว่าแอบขนของมีค่าหนีออกทางประตูหลังไปด้วย แทนที่จะพยายามดับไฟหรือช่วยเหลือลูกบ้านครับ

หวังว่าบทวิเคราะห์นี้จะเป็นประโยชน์ในการวางกลยุทธ์การลงทุนในอนาคต