[คติธรรม] ไม่ควรไว้ใจในคนไม่คุ้นเคย แม้ในคนคุ้นเคยก็ไม่ควรไว้ใจ

กระทู้คำถาม

20. น วิสฺสเส อวิสฺสฏฺเฐ  วิสฺสฏฺเฐปิ น วิสฺสเส

ไม่ควรไว้ใจในคนไม่คุ้นเคย  แม้ในคนคุ้นเคยก็ไม่ควรไว้ใจ

[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้"ไม่ควรไว้ใจในคนไม่คุ้นเคย แม้ในคนคุ้นเคยก็ไม่ควรไว้ใจ" ประโยคนี้ไม่ได้หมายความว่าเราจะต้องหวาดระแวง ไม่เชื่อใจใครเลยนะครับ แต่เป็นคำสอนที่เตือนให้เราใช้ชีวิตอย่างมีสติและไม่ประมาท โดยเฉพาะในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับผู้คนรอบข้าง ซึ่งเป็นไปตามหลัก อัปปมาทธรรม หรือหลักแห่งความไม่ประมาทนั่นเองครับ

การไม่ประมาทในที่นี้คือการรู้จักพิจารณาอย่างรอบคอบ ไม่หลงใหลไปกับสิ่งใดสิ่งหนึ่งจนขาดสติ ซึ่งสามารถพิจารณาได้เป็น 2 ส่วนดังนี้
     - ไม่ควรไว้ใจในคนไม่คุ้นเคย: คนที่เราไม่รู้จักหรือไม่คุ้นเคย เราไม่มีข้อมูลเพียงพอที่จะตัดสินได้ว่าเขาเป็นคนดีหรือไม่ หรือมีความคิดอย่างไร การไว้ใจคนเหล่านี้ง่าย ๆ อาจทำให้เราตกอยู่ในอันตรายหรือถูกหลอกได้ง่าย ๆ ดังนั้น การไม่ไว้ใจในที่นี้จึงเป็นการ ใช้สติพิจารณา และระมัดระวังในการปฏิสัมพันธ์กับคนแปลกหน้า เพื่อป้องกันตนเองจากภัยอันตรายที่อาจเกิดขึ้น
     - แม้ในคนคุ้นเคยก็ไม่ควรไว้ใจ: ส่วนนี้เป็นส่วนที่สำคัญที่สุดครับ เพราะคนที่เราคุ้นเคยและสนิทสนมกัน อาจทำให้เราเกิดความประมาทได้ง่าย เนื่องจากเราเชื่อว่าเรารู้จักเขาดีแล้ว แต่ความจริงคือ จิตใจของมนุษย์เปลี่ยนแปลงได้เสมอ วันนี้เขาอาจเป็นคนดี วันหน้าเขาอาจเปลี่ยนไป หรืออาจมีเหตุผลบางอย่างที่ทำให้เขาตัดสินใจทำในสิ่งที่เราคาดไม่ถึง การไว้ใจโดยไม่มีการพิจารณาอาจทำให้เราประมาทและขาดความรอบคอบในเรื่องต่าง ๆ เช่น การมอบหมายหน้าที่สำคัญ การให้ยืมเงิน หรือการเปิดเผยความลับ

โดยรวมแล้ว หลักธรรมนี้สอนให้เรา ใช้ปัญญาในการพิจารณาผู้คน ไม่ใช่ตัดสินจากความรู้สึกเพียงอย่างเดียว การที่เราไม่ไว้ใจใครไม่ได้แปลว่าเราเกลียดเขา แต่เป็นการที่เรา ไม่ฝากชีวิตไว้กับคนอื่น และตระหนักว่าทุกอย่างในโลกนี้ ล้วนไม่เที่ยง แม้แต่ความสัมพันธ์ของมนุษย์เองก็เช่นกัน

สรุปง่าย ๆ ก็คือ พุทธศาสนาสอนให้เราใช้ชีวิตอย่าง มีสติอยู่เสมอ ทั้งในเรื่องการปฏิสัมพันธ์กับคนที่ไม่คุ้นเคยและคนที่เราคุ้นเคยครับ

คนใดที่ไม่คุ้น-..............เคยกัน
พึงอย่าไว้ใจครัน...........อาจเศร้า
แม้คนที่สัมพันธ์............ใกล้ชิด
ผิดพลาดประมาทเข้า....เร่าร้อนทุกข์ตน

คนแปลกหน้าอย่าได้.....วางใจ
แม้ญาติมิตรหรือใคร......สนิทแท้
ใจคนประมาทไป...........ใคร่ทุกข์
หวังสุขรอบคอบแล้........อย่าได้ไว้ใจ.

อันคนที่ มิคุ้นเคย อย่าวางใจ
อาจมีภัย ซ่อนเร้น เกินเฉลียว
แม้ในคน คุ้นเคย เอ่ยกลมเกลียว
ใจก็เปลี่ยน เพียงเสี้ยว เลี้ยวไม่ตรง

พุทธธรรม พร่ำวิชา ปัญญาตรอง
อย่าเพียงมอง ผิวเผิน จนเกินหลง
หรือวางใจ ใครค้ำ ให้ธำรง
จงประสงค์ ไม่ประมาท ฉลาดตรอง.

เม่าฝึกจิต