โรคมือเท้าปาก (Hand foot mouth disease, HFMD) เป็นโรคติดเชื้อที่พบได้บ่อยในกลุ่มเด็กวัยอนุบาลและวัยประถม เกิดจากเชื้อไวรัสกลุ่ม Enterovirus ซึ่งมีหลายชนิด เช่น Coxsackievirus A6, A16, Enterovirus 71 (EV71) ติดต่อผ่านละอองฝอยของน้ำมูก น้ำลาย ไอ จาม และการสัมผัสโดยตรงกับสารคัดหลั่งหรือของเล่นที่ปนเปื้อนเชื้อ
อาการของโรคมือเท้าปาก
ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีอาการไม่รุนแรง และสามารถหายได้เองใน 7 – 10 วัน อาการที่พบบ่อยได้แก่
มีไข้สูง
เจ็บปาก มีแผลในช่องปาก
มีผื่นหรือตุ่มใสที่ฝ่ามือและฝ่าเท้า และอาจพบที่ก้นหรือหัวเข่า
อาการที่ควรรีบพบแพทย์ทันที
หากมีอาการดังต่อไปนี้ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที เพราะอาจเป็นสัญญาณของภาวะแทรกซ้อนจากเชื้อ EV71
ชัก เกร็ง กระตุก
เดินเซ ทรงตัวไม่ได้
หัวใจเต้นเร็วมาก
ซึมลง หายใจหอบเหนื่อย
การดูแลผู้ป่วยโรคมือเท้าปาก เน้นรักษาตามอาการ ดังนี้
มีไข้ > เช็ดตัวเด็กบ่อย ๆ และให้ยาลดไข้พาราเซตามอล
มีแผลในปาก > ใช้ยาทาแผลในช่องปาก เพื่อลดอาการเจ็บปวด
ดื่มน้ำได้น้อย > ให้เด็กดื่มเครื่องดื่มเย็น ๆ เนื่องจากความเย็นจะช่วยให้ช่องปากรู้สึกชา ลดความรู้สึกเจ็บ
หากเด็กไม่สามารถรับประทานอาหารหรือน้ำได้เลย ควรพบแพทย์เพื่อประเมินการให้สารน้ำเพิ่มเติม
การป้องกันโรคมือเท้าปาก
หมั่นทำความสะอาดของเล่นและพื้นผิวที่เด็กสัมผัสบ่อย
สอนให้เด็กล้างมือให้ถูกวิธี และล้างมือบ่อย ๆ โดยเฉพาะก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าห้องน้ำ
หากพบเด็กป่วยหลายราย อาจพิจารณาปิดห้องเรียนหรือชั้นเรียนชั่วคราวเพื่อลดการแพร่ระบาดของโรค
วัคซีนป้องกันเชื้อ Enterovirus 71 ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง แนะนำในเด็กอายุ 6 เดือน ถึง < 6 ปี จำนวน 2 เข็ม ห่างกัน 1 เดือน พบว่าสามารถป้องกันการติดเชื้อ EV71 ได้ ร้อยละ 90 – 97 และป้องกันภาวะแทรกซ้อนรุนแรงเมื่อติดเชื้อ EV 71 ได้ร้อยละ 100 แต่วัคซีนนี้ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อมือเท้าปากสายพันธุ์อื่น ๆ ได้
ข้อมูลโดย : ผศ.(พิเศษ) ดร.พญ.วรรษมน จันทรเบญจกุล
ฝ่ายกุมารเวชศาสตร์
ข้อมูล ณ วันที่ : 9 สิงหาคม 2568
น่ากลัว ใครมีเด็กเล็ก ระวังโรคมือเท้าปาก ภัยใกล้ตัวเด็กน้อย
ฝ่ายกุมารเวชศาสตร์
ข้อมูล ณ วันที่ : 9 สิงหาคม 2568