มะเร็งนับเป็นโรคร้ายแรงที่มนุษย์พยายามเอาชนะอยู่ โดยมีสารพัดวิธีในการรักษาไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัด รังสีรักษา เคมีบำบัด ใช้อุปกรณ์จี้รักษาเฉพาะจุด ภูมิคุ้มกันบำบัด ปลูกถ่ายเซลต้นกำเนิด ยาพุ่งเป้า ทั้งนี้ขึ้นกับการวินิจฉัยของแพทย์ว่าควรใช้กระบวนใดร่วมรักษาคนไข้ หากระยะที่คนไข้เป็นยังไม่เลวร้ายจนเกินไปส่วนใหญ่ก็สามารถเอาชนะได้ แต่อีกนั่นแหละหลายคนพบว่ามะเร็งแค่สงบเท่านั้นมีโอกาสหวนกลับมารบกวนเจ้าของไข้อีกเมื่อไรก็ได้ซึ่งล้วนสร้างความหวาดวิตกกับคนไข้ที่เผชิญกับโรคนี้เป็นอย่างมาก
นักวิทยาศาสตร์จากสหรัฐฯ พัฒนาวัคซีนแบบใหม่ที่อาจใช้ต่อสู้กับ “มะเร็งได้ทุกชนิด” โดยไม่ต้องปรับสูตรเฉพาะรายคนและได้เริ่มทดสอบในมนุษย์แล้ว
วัคซีนนี้ใช้เทคโนโลยี mRNA แบบเดียวกับวัคซีนโควิด-19 ที่หลายคนรู้จัก ซึ่งช่วยกระตุ้น “ภูมิคุ้มกันด่านแรก” ของร่างกายให้ทำหน้าที่ตรวจจับและโจมตีเซลล์มะเร็งที่เพิ่งเริ่มก่อตัว
วัคซีนมะเร็งต่างจากวัคซีนทั่วไปยังไง?
ปกติวัคซีนอย่างเช่นวัคซีนไข้หวัดใหญ่จะช่วยให้ร่างกายรู้จักเชื้อไวรัสล่วงหน้า พอเจอจริงจะได้ไม่ป่วย แต่สำหรับวัคซีนมะเร็ง จุดประสงค์ต่างออกไป วัคซีนแบบนี้ไม่ได้เอาไว้ป้องกัน แต่ใช้ช่วยรักษา โดยกระตุ้นให้ร่างกายรู้จักเซลล์มะเร็งแล้วเข้าไปจัดการ หรือช่วยไม่ให้มะเร็งกลับมาอีกหลังรักษาเสร็จ
ปัญหาคือ เซลล์มะเร็งของแต่ละคนไม่เหมือนกัน ทำให้ต้องออกแบบวัคซีนเฉพาะคน กว่าจะทำเสร็จอาจใช้เวลาหลายเดือน และระหว่างนั้นมะเร็งอาจเปลี่ยนไปจนวัคซีนเอาไม่อยู่ได้
ทีมวิจัยเลยพัฒนาวัคซีนแบบ “off-the-shelf” หรือวัคซีนสำเร็จรูปที่ใช้ได้ทันที ไม่ต้องปรับสูตรให้เหมาะกับแต่ละคนเหมือนเมื่อก่อน วัคซีนตัวนี้จะไปกระตุ้น “ภูมิคุ้มกันด่านหน้า” ของร่างกายให้สร้างสารชื่อว่าอินเตอร์เฟอรอนชนิดที่ 1 ซึ่งมีหน้าที่สำคัญในการควบคุมการอักเสบและปลุกระบบภูมิคุ้มกันให้ลุกขึ้นมาสู้กับเซลล์มะเร็ง
วัคซีนนี้ถูกทดลองในหนูที่เป็นมะเร็งหลายชนิด เช่น มะเร็งผิวหนัง มะเร็งสมอง และมะเร็งกระดูกที่ลุกลามไปยังปอด
เมื่อนำวัคซีนนี้ไปใช้ร่วมกับยากลุ่มที่เรียกว่า checkpoint inhibitors ซึ่งเป็นยาที่ช่วยกระตุ้นให้ภูมิคุ้มกันทำงานต่อเนื่อง วัคซีนก็ยิ่งช่วยเสริมประสิทธิภาพของการรักษาให้ดีขึ้น แต่ถึงจะใช้แค่วัคซีนเพียงอย่างเดียวก็ยังเห็นผลในการชะลอหรือหยุดการเติบโตของเซลล์มะเร็งได้อย่างน่าพอใจ
อนาคตอาจใช้ได้กับมะเร็งได้ทุกชนิด
หัวหน้าทีมวิจัย Dr. Elias Sayour เชื่อว่าแนวคิดนี้สามารถนำไปใช้กับมะเร็งได้หลายรูปแบบ แม้แต่มะเร็งที่มักไม่ตอบสนองต่อภูมิคุ้มกัน เช่น มะเร็งตับอ่อน มะเร็งรังไข่ หรือมะเร็งเต้านมบางชนิด
Dr. Elias Sayour กล่าวว่าสิ่งนี้อาจเป็นทางเลือกสำหรับใช้รักษาในช่วงรอยต่อ ก่อนที่วัคซีนแบบเฉพาะบุคคลจะพร้อมใช้งาน
เริ่มทดลองในมนุษย์แล้ว
ตอนนี้ทีมนักวิจัยเริ่มทดลองวัคซีนกับคนจริงแล้ว โดยใช้แนวทาง “สองขั้นตอน” คือให้วัคซีนแบบสำเร็จรูปก่อน เพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ทันที แล้วจึงตามด้วยวัคซีนที่ปรับสูตรเฉพาะบุคคล เพื่อให้การรักษาแม่นยำและตรงจุดยิ่งขึ้น
การทดลองเริ่มต้นกับผู้ป่วยเด็กที่เป็นมะเร็งสมองชนิดรุนแรง และผู้ป่วยที่มะเร็งกระดูกกลับมาเป็นซ้ำ
Dr. Diana Azzam ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็ง ระบุว่า วัคซีนลักษณะนี้อาจมีประโยชน์อย่างมากกับมะเร็งที่ระบบภูมิคุ้มกันตรวจจับได้ยาก เช่น มะเร็งตับอ่อนหรือมะเร็งรังไข่
เธอยังเสริมว่าแม้จะยังอยู่ในช่วงทดลอง แต่ผลที่ได้จากการทดลองในสัตว์ถือว่าน่าตื่นเต้น และเป็นก้าวสำคัญที่ช่วยปูทางไปสู่การรักษาในมนุษย์
สรุป
วัคซีนมะเร็งแบบใหม่ที่ใช้เทคโนโลยี mRNA มีศักยภาพในการรักษามะเร็งได้หลายชนิดโดยไม่ต้องปรับสูตรเฉพาะคน ซึ่งอาจช่วยให้รักษาได้เร็วขึ้น มีประสิทธิภาพมากขึ้น และอาจกลายเป็น “วัคซีนครอบจักรวาล” สำหรับมะเร็งในอนาคต
https://www.livescience.com/health/cancer/universal-cancer-vaccine-heading-to-human-trials-could-be-useful-for-all-forms-of-cancer
มีใครสนใจจะฉีดบ้าง
วัคซีนมะเร็ง “ครอบจักรวาล” จ่อทดลองในมนุษย์ ต้านมะเร็งได้หลายชนิด