ไขข้อสงสัย: ทำไมเวลาเรามองนาฬิกา เข็มวินาทีเหมือนหยุดไปชั่วครู่ ?

เคยสังเกตกันไหมว่าเวลาเรามองไปที่นาฬิกา เข็มวินาทีมักจะดูเหมือนหยุดนิ่งไปชั่วครู่ก่อนจะเริ่มเดินต่อ?
ปรากฏการณ์นี้มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า “Chronostasis” ซึ่งเป็นการรับรู้เวลาที่เหมือนหยุดนิ่งในช่วงสั้นๆ
และเกิดขึ้นโดยอัตโนมัติจากสมองของเราทุกคน ไม่ว่าเราจะตั้งใจหรือไม่ตั้งใจ

Chronostasis คืออะไร?

Chronostasis คือปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อสมองของเรา “เติมเต็ม” ช่องว่างระหว่างการเปลี่ยนแปลงบางอย่างในสิ่งแวดล้อม
เช่น เมื่อเรากระพริบตาหรือหันศีรษะ สมองจะประมวลผลภาพต่างๆ และพยายามให้ภาพที่เรากำลังเห็นนั้นดูเหมือนเกิดขึ้นต่อเนื่องกัน
แล้วมีช่องว่างหรือการหยุดเกิดขึ้นในระดับสั้นๆ



ทำไม Chronostasis ถึงเกิดขึ้น?

เมื่อเรามองเข็มวินาทีของนาฬิกา สมองของเราจะพยายามจับและประมวลผลข้อมูลจากภาพที่ได้รับมาอย่างไรก็ตาม
สมองใช้เวลานิดหน่อยในการรับรู้การเคลื่อนไหวของเข็ม ซึ่งเมื่อเรามองไปที่เข็มที่กำลังเคลื่อนที่
สมองจะเกิดการ “เติมเต็ม” ช่องว่างในช่วงเวลาที่ขาดหายไป (เช่น ตอนที่เราหันศีรษะหรือกระพริบตา)
จึงทำให้เข็มดูเหมือนหยุดไปในช่วงสั้นๆ ก่อนจะเดินต่อไป

สิ่งที่สมองทำเพื่อเติมเต็มช่องว่าง
1. การกระพริบตาและการหันศีรษะ
เมื่อเรากระพริบตาหรือหันศีรษะไปมา สมองจะรับรู้ว่าเกิดการเปลี่ยนแปลงของทัศนียภาพ เช่นจากการที่เรามองไปที่เข็มวินาทีหรือวัตถุอื่น ๆ ในขณะนั้น สมองจะพยายาม “เติมเต็ม” ช่วงเวลาที่เราปิดตาหรือมองจากมุมหนึ่งไปอีกมุมหนึ่ง ซึ่งจะทำให้ดูเหมือนการเคลื่อนไหวของเข็มหยุดไปชั่วครู่
2. กระบวนการประมวลผลข้อมูลของสมอง
การประมวลผลข้อมูลภาพในสมองมีความซับซ้อน สมองจะทำการบันทึกภาพในช่วงเวลาหนึ่งๆ อย่างต่อเนื่องและเชื่อมโยงให้การรับรู้ของเราราบรื่น แม้ว่าในความเป็นจริงแล้วสมองจะมีการรับรู้ที่มีช่องว่างเกิดขึ้นเล็กน้อยในระหว่างการเคลื่อนไหว

มีตัวอย่างอื่นๆ ที่ Chronostasis เกิดขึ้นได้

Chronostasis ไม่จำกัดแค่ในเข็มนาฬิกา แต่สามารถเกิดขึ้นในสถานการณ์อื่นๆ ได้เช่นกัน เช่น:
1. การดูหน้าจอโทรศัพท์มือถือ
เวลาเราหยิบโทรศัพท์ขึ้นมาเพื่อดูเวลา หรือดูหน้าจอแรกที่ปรากฏขึ้น บางครั้งตัวเลขหรือเวลาอาจดูเหมือนหยุดไปสักครู่ก่อนจะค่อยๆ ปรากฏขึ้นในลักษณะปกติ
2. การมองเห็นคนที่เดินผ่านไป
เมื่อมีคนเดินผ่านหน้าทันทีที่เราหันไปมอง อาจทำให้รู้สึกว่าเขาคนนั้นเคลื่อนไหวช้าลง หรือมีการหยุดชั่วครู่ โดยเป็นผลจากการประมวลผลที่ไม่ได้เกิดขึ้นทันที




ทำไม Chronostasis ถึงเกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน?

แม้ว่า Chronostasis จะไม่ทำให้เกิดผลเสียทางสุขภาพ
แต่การเข้าใจปรากฏการณ์นี้ทำให้เรารู้ว่าสมองของเรามีความสามารถในการประมวลผลข้อมูลที่น่าทึ่ง
สามารถปรับตัวให้การรับรู้ของเราดูต่อเนื่อง แม้ว่าจะมีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นในระดับสั้นๆ ในชีวิตประจำวัน
สมองของเราจะพยายามจัดการให้ดูเหมือนทุกอย่างเกิดขึ้นในลำดับต่อเนื่องกัน

นอกจากนี้ การที่เรารับรู้ว่า Chronostasis เกิดขึ้นช่วยให้เราตระหนักว่า
การรับรู้ของเรานั้นไม่ได้สะท้อนความจริงที่เกิดขึ้นในโลกภายนอก 100%
เพราะสมองต้องทำการประมวลผลและสร้างภาพขึ้นใหม่จากสิ่งที่มันเห็น

ตัวอย่างการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับ Chronostasis
มีการทดลองที่ใช้วิธีการต่างๆ เพื่อศึกษาปรากฏการณ์ Chronostasis โดยนักวิจัยพบว่า ผู้เข้าร่วมการทดลองสามารถรับรู้เวลาที่เหมือนหยุดนิ่งได้เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในการมองสิ่งต่างๆ การศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าสมองสามารถ “ยืดเวลา” ในบางช่วงได้เพื่อให้การรับรู้สมูทขึ้น โดยไม่ทำให้เกิดการรู้สึกว่ามีช่องว่างในระหว่างการเปลี่ยนแปลง

สิ่งที่น่าสนใจที่สุดเกี่ยวกับ Chronostasis คือการที่มันทำให้เราเห็นว่าการรับรู้ของเรานั้นเป็นเพียงการสร้างภาพจากสมอง ไม่ใช่การรับรู้ความจริงในแบบที่มันเกิดขึ้นในทันที ซึ่งอาจทำให้เราเกิดความเข้าใจใหม่เกี่ยวกับสิ่งที่เราคิดว่าเป็น “ความจริง” ในชีวิตประจำวัน
Chronostasis เป็นปรากฏการณ์ที่น่าสนใจและทำให้เราเห็นว่า สมองของเรานั้นมหัศจรรย์แค่ไหน ถึงแม้เราไม่สามารถหลีกเลี่ยงมันได้ แต่การรู้ถึงความลับนี้ทำให้เราเข้าใจว่าโลกที่เรารับรู้อาจไม่ใช่สิ่งที่ “เกิดขึ้นจริง” อย่างที่เราเชื่อเสมอไป

แล้วเพื่อนๆ เคยสังเกตเข็มวินาทีที่เหมือนหยุดไปหรือมั้ย? ลองมองนาฬิกาอีกครั้ง แล้วอาจจะพบกับสิ่งที่ตื่นเต้นในปรากฏการณ์นี้