เมื่อสงสัยในเรื่อง ธัมมายตนะ

กระทู้สนทนา
https://84000.org/tipitaka/pitaka3/
จึงหาในพระไตรปิฎกเล่มที่ 35 /พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ 2 
เล่ม ๓๕ วิภังค์ ยกหลักธรรมสำคัญ ๆ ขึ้นมาแจกแจงแยกแยะอธิบายกระจายออกให้เห็นทุกแง่จนชัดเจนจบไปเป็น เรื่องๆ รวมอธิบายทั้งหมด ๑๘ เรื่อง คือ ขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ ธาตุ ๑๘อริยสัจจ์ ๔ อินทรีย์ ๒๒ ปฏิจจสมุปบาท สติปัฏฐาน ๔ สัมมัปปธาน ๔ อิทธิบาท ๔ โพชฌงค์ ๗ มรรคมีองค์ ๘ ฌาน อัปปมัญญา ศีล ๕ ปฏิสัมภิทา ๔ ญาณ ประเภทต่าง ๆ และเบ็ดเตล็ดว่าด้วยอกุศลธรรมต่างๆ อธิบายเรื่องใด ก็เรียกว่าวิภังค์ของเรื่องนั้นๆ เช่นอธิบายขันธ์ ๕ ก็เรียกขันธวิภังค์ เป็นต้น รวมมี ๑๘ วิภังค์
----
https://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=1727
พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๕ พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๒ วิภังคปกรณ์
๒. อายตนวิภังค์
สุตตันตภาชนีย์
             [๙๗] อายตนะ ๑๒ คือ
                          ๑. จักขายตนะ
                          ๒. รูปายตนะ
                          ๓. โสตายตนะ
                          ๔. สัททายตนะ
                          ๕. ฆานายตนะ
                          ๖. คันธายตนะ
                          ๗. ชิวหายตนะ
                          ๘. รสายตนะ
                          ๙. กายายตนะ
                          ๑๐. โผฏฐัพพายตนะ
                          ๑๑. มนายตนะ
                          ๑๒. ธัมมายตนะ
             [๙๘] จักขุ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็น
ธรรมดา รูป ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา
โสตะ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา สัททะ
ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา ฆานะ ไม่
เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา คันธะ ไม่
เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา ชิวหา ไม่
เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา รส ไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา กาย ไม่เที่ยง เป็น
ทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา โผฏฐัพพะ ไม่เที่ยง
เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา 

มโน ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา 

ธรรม ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา มีความแปรปรวนไปเป็นธรรมดา

สุตตันตภาชนีย์ จบ
-----
https://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=1755
พระไตรปิฎก เล่มที่ ๓๕  พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ ๒ วิภังคปกรณ์
            [๙๙] อายตนะ ๑๒ คือ
                          ๑. จักขายตนะ
                          ๒. โสตายตนะ
                          ๓. ฆานายตนะ
                          ๔. ชิวหายตนะ
                          ๕. กายายตนะ
                          ๖. มนายตนะ
                          ๗. รูปายตนะ
                          ๘. สัททายตนะ
                          ๙. คันธายตนะ
                          ๑๐. รสายตนะ
                          ๑๑. โผฏฐัพพายตนะ
                          ๑๒. ธัมมายตนะ
....
 มนายตนะ เป็นไฉน
             มนายตนะหมวดละ ๑ คือ มนายตนะเป็นผัสสสัมปยุต. มนายตนะหมวด
ละ ๒ คือ มนายตนะ เป็นสเหตุกะ เป็นอเหตุกะ. มนายตนะหมวดละ ๓ คือ
มนายตนะ เป็นกุศล เป็นอกุศล เป็นอัพยากฤต ฯลฯ ๑- มนายตนะหมวดละ
มากอย่าง ด้วยประการฉะนี้ นี้เรียกว่า มนายตนะ
....
             ธัมมายตนะ เป็นไฉน
             เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ รูปที่เห็นไม่ได้กระทบไม่ได้ นับ
เนื่องในธัมมายตนะ และอสังขตธาตุ
             ในธัมมายตนะนั้น เวทนาขันธ์เป็นไฉน
             เวทนาขันธ์หมวดละ ๑ คือ เวทนาขันธ์เป็นผัสสสัมปยุต ฯลฯ เวทนา-
*ขันธ์หมวดละมากอย่าง ด้วยประการฉะนี้ นี้เรียกว่าเวทนาขันธ์
             สัญญาขันธ์ เป็นไฉน
             สัญญาขันธ์หมวดละ ๑ คือ สัญญาขันธ์เป็นผัสสสัมปยุต ฯลฯ สัญญา-
*ขันธ์หมวดละมากอย่าง ด้วยประการฉะนี้ นี้เรียกว่า สัญญาขันธ์
@๑. ความที่ ฯลฯ พึงดูในขันธวิภังค์ ข้อ (๗๔) เป็นลำดับไป
@๒. ความที่ ฯลฯ พึงดูในธรรมสังคณีปกรณ์ ข้อ (๕๒๑)
             สังขารขันธ์ เป็นไฉน
             สังขารขันธ์หมวดละ ๑ คือ สังขารขันธ์เป็นจิตตสัมปยุต ฯลฯ สังขาร-
*ขันธ์หมวดละมากอย่าง ด้วยประการฉะนี้ นี้เรียกว่า สังขารขันธ์
             รูปที่เห็นไม่ได้กระทบไม่ได้ นับเนื่องในธัมมายตนะ เป็นไฉน
             อิตถินทรีย์ ฯลฯ กพฬิงการาหาร นี้เรียกว่า รูปที่เห็นไม่ได้กระทบ
ไม่ได้ นับเนื่องในธัมมายตนะ
             อสังขตธาตุ เป็นไฉน
             ความสิ้นราคะ ความสิ้นโทสะ ความสิ้นโมหะ นี้เรียกว่า อสังขตธาตุ
             สภาวธรรมนี้เรียกว่า ธัมมายตนะ
อภิธรรมภาชนีย์ จบ
-----
ความจริงก็ยังสงสัย มโนวิญญาน และมโนวิญญานธาตุ อีก
แต่เอาเรื่องธัมมายตนะก่อน
ซึ่ง อาจารย์ ด๊อกเตอร์ สุภีร์ ทุมทอง ได้แปะรายละเอียดให้ดูแล้วตามภาพ


พออ่านในพระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ 2 อภิธรรมภาชนีย์ ตามที่แปะไว้ข้างต้น ก็พอเข้าใจ หวังว่าเมื่อเรียนต่อไปเรียนหลายครั้งฟังหลายครั้งเข้าจะทำให้ง่ายเพราะได้ยินได้เห็นได้ฟังบ่อยนั่นเอง
เพิ่มเติมความเห็นได้อย่างเต็มที่นะครับ กราบขอบพระคุณมานะที่นี้
แสดงความคิดเห็น
โปรดศึกษาและยอมรับนโยบายข้อมูลส่วนบุคคลก่อนเริ่มใช้งาน อ่านเพิ่มเติมได้ที่นี่