ขนมงาพองใหม่ ๆ สด ๆ เป็นขนมโปรดของผมตั้งแต่เด็กครับ
ช่วงที่ผมแต่งงาน แม่เขียนโพยให้ผมไปสั่งขนมหมั้นจากร้านขนมเปียะย่านเยาวราช พร้อมกับกำชับให้ขอยืมหาบขนมจากร้านขนมด้วย
งานนั้นนอกจากขนมคุกกี้หลายหีบแล้ว ยังมีขนมจันอับห่อใหญ่ยักษ์ และขนมงาพองห่อยักษ์อีกสามสี่ห่อที่ร้านเค้าบรรจงห่อด้วยกระดาษสีแดงสดอย่างสวยงาม
ผมบอกแม่ว่า ผมชอบกินงาพองก็จริง แต่ทำไมต้องซื้อซะเยอะอย่างงั้นหละแม่
แฟนผม หรือคนสมัยใหม่เค้ากลัวหวานนะแม่...
แม่ยกมะเหงกให้ แล้วว่า ให้ซื้อตามธรรมเนียม และเป็นความรับผิดชอบของเรา
เพื่อแฟนเค้าจะได้ใช้แจกตอนไปบอกญาติว่า เค้าจะแต่งงานแล้ว
แม่กำชับว่า วันหมั้น ขนมงาพองสำคัญนะลูก ห้ามขาด
และอย่าลืมซื้อถุงพลาสติกใสเผื่อให้แฟนเค้าไว้ใส่ขนมงาพองไปให้ญาติผู้ใหญ่ด้วยนะ
ความที่ช่วงนั้นยุ่งๆ ผมจึงได้แต่เก็บเรื่องงาพองที่มีประเด็นสงสัยไว้ในใจ
หลังเสร็จจากงานแต่ง ผมจึงมีโอกาส อ่าน ค้น เรื่องงาพองอยู่หลายวันเพื่อหาคำตอบว่า
ทำไมแม่ถึงให้ความสำคัญกับขนมนี้.....
........
แล้วผมก็ไปเจอข้อมูลว่า...
“ ความสำคัญของขนมงาพอง ในพิธีแต่งงานของชาวแต้จิ๋วเกี่ยวข้องกับธรรมเนียมการกินหมากพลู
และคนแต้จิ๋วในอดีตยังมีธรรมเนียมการยกขันหมากไปบ้านเจ้าสาวในพิธีแต่งงานคล้ายธรรมเนียมไทย ครับ ”
.
เมื่อครั้งบรรพชนคนจีนแต้จิ๋วอพยพเข้ามาอยู่ในดินแดนแต้จิ๋วปัจจุบัน ท่านปรับตัวเข้ากับคนท้องถิ่นเดิม ( ชาวไป่เยี่ย ) ในฐานะแขก โดยรับวิถีการดำรงชีวิตของชาวถิ่น เรียนรู้ทั้งการเดินเรือและการทำประมงในทะเล
รวมทั้งการนิยมเคี้ยวกินหมากพลูอย่างชาวไป่เยี่ย ที่คนจีนในจงหยวนไม่มีธรรมเนียมการเคี้ยวกินหมากพลู
คนแต้จิ๋วในอดีตต้อนรับแขกเหรื่อที่มาเยี่ยมเยือนด้วยหมากพลู
อีกทั้งนิยมใช้หมากพลูในการเซ่นไหว้บรรพชน และภูตผี
ธรรมเนียมแต้จิ๋วโบราณ เจ้าของเรือนจะเป็นคนเตรียมหมากพลูไว้ต้อนรับแขก
เว้นแต่ในพิธีแต่งงาน ทั้งในขั้นตอนหมั้นหมายและขั้นรับตัวเจ้าสาว ฝ่ายชายหรือเจ้าบ่าวจะเป็นผู้ยกหมากพลูไปบ้านเจ้าสาว
เพื่อฝ่ายเจ้าสาวใช้หมากพลูนี้ในการเซ่นไหว้บอกกล่าวบรรพชนที่ล่วงลับไปแล้ว....
........
ในช่วงรอยต่อปลายราชวงศ์ชิงกับสาธารณรัฐ พื้นที่เมืองท่าชายทะเลของจีนรวมทั้งแต้จิ๋ว เกิดภาวะจลาจลและการต่อสู้ทางการเมืองนานปี
จนนำไปสู่ปัญหาเศรษฐกิจที่ผู้คนอดอยาก ประกอบกับการไหลบ่าเข้าไปของความคิดสมัยใหม่ที่ดูแคลนคนเคี้ยวหมากพลู
วัฒนธรรมการกินหมากพลูจึงค่อยเลือนหายไปจากสังคมของชาวแต้จิ๋ว
การเตรียมหมากพลูรับแขกในเทศกาลตรุษจีน หรือพิธีการสำคัญของชาวแต้จิ๋วถูกแทนด้วยลูกสมอ
พิธียกหมากพลู ( ขันหมาก ) เพื่อไปขอหมั้นหมาย หรือรับเจ้าสาว ของชาวแต้จิ๋วโบราณ ถูกแทนที่ด้วยขนมงาพอง
คนแต้จิ๋ว เรียกขนมงาพองที่มีรูปลักษณ์อย่างดอกของพลูว่า เลาฮวย ( 荖花 )
เพื่อคง “ ปม ” เล่าประเพณีการยกขันหมากพลูไปขอเจ้าสาวของบรรพชนแต้จิ๋วไว้ให้ได้บอกเล่าสืบต่อกันไป.....
........
- เล่า หรือ 荖 ( 荖藤 ) หมาย ถึง พลู
เหลาเฮียะ 荖葉 คือ ใบพลู
เลาฮวย หรือ 荖花 ตือ ดอกพลู หรือ ขนมงาพอง
- หมาก จีนแต้จิ๋วเรียก ปิงลั้ง หรือ 槟榔
- ลูกสมอ จีนแต้จิ๋วเรียก กาน่า หรือ 橄榄
Cr. ภาพเลาฮวย หรืองาพอง ของร้านขนมเปี๊ยะ อื๊อหมุยเตียง
ภาพดอกพลูจาก สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนถิ่นโอภาสวิทยา
http://plant.opat.ac.th/plant-data/plant-2/p-043/
ภาพหมากพลูอย่างจีน จาก
http://med.china.com.cn/content/pid/269262/tid/1026
เรื่องคัดจาก
https://web.facebook.com/plu.danai/posts/2974763019440160?__cft__[0]=AZXMNQllqhLi4Vx_6mkfx-rV1jIIilXS1QHPV0slyA02MRJUqXZqj3j1BQGEMtWlRi3O0YSnH-Ncp8CjSBbYqCIcrSZ_2GUGBuKacJ8UdoeBs-5ijm45u2Z2UVN5-JkE_IA&__tn__=%2CO%2CP-R
ขนมงาพอง ขนมหมั้นหมาย แทน ขันหมาก ของคนจีนแต้จิ๋ว....
ช่วงที่ผมแต่งงาน แม่เขียนโพยให้ผมไปสั่งขนมหมั้นจากร้านขนมเปียะย่านเยาวราช พร้อมกับกำชับให้ขอยืมหาบขนมจากร้านขนมด้วย
งานนั้นนอกจากขนมคุกกี้หลายหีบแล้ว ยังมีขนมจันอับห่อใหญ่ยักษ์ และขนมงาพองห่อยักษ์อีกสามสี่ห่อที่ร้านเค้าบรรจงห่อด้วยกระดาษสีแดงสดอย่างสวยงาม
ผมบอกแม่ว่า ผมชอบกินงาพองก็จริง แต่ทำไมต้องซื้อซะเยอะอย่างงั้นหละแม่
แฟนผม หรือคนสมัยใหม่เค้ากลัวหวานนะแม่...
แม่ยกมะเหงกให้ แล้วว่า ให้ซื้อตามธรรมเนียม และเป็นความรับผิดชอบของเรา
เพื่อแฟนเค้าจะได้ใช้แจกตอนไปบอกญาติว่า เค้าจะแต่งงานแล้ว
แม่กำชับว่า วันหมั้น ขนมงาพองสำคัญนะลูก ห้ามขาด
และอย่าลืมซื้อถุงพลาสติกใสเผื่อให้แฟนเค้าไว้ใส่ขนมงาพองไปให้ญาติผู้ใหญ่ด้วยนะ
ความที่ช่วงนั้นยุ่งๆ ผมจึงได้แต่เก็บเรื่องงาพองที่มีประเด็นสงสัยไว้ในใจ
หลังเสร็จจากงานแต่ง ผมจึงมีโอกาส อ่าน ค้น เรื่องงาพองอยู่หลายวันเพื่อหาคำตอบว่า
ทำไมแม่ถึงให้ความสำคัญกับขนมนี้.....
........
แล้วผมก็ไปเจอข้อมูลว่า...
“ ความสำคัญของขนมงาพอง ในพิธีแต่งงานของชาวแต้จิ๋วเกี่ยวข้องกับธรรมเนียมการกินหมากพลู
และคนแต้จิ๋วในอดีตยังมีธรรมเนียมการยกขันหมากไปบ้านเจ้าสาวในพิธีแต่งงานคล้ายธรรมเนียมไทย ครับ ”
รวมทั้งการนิยมเคี้ยวกินหมากพลูอย่างชาวไป่เยี่ย ที่คนจีนในจงหยวนไม่มีธรรมเนียมการเคี้ยวกินหมากพลู
คนแต้จิ๋วในอดีตต้อนรับแขกเหรื่อที่มาเยี่ยมเยือนด้วยหมากพลู
อีกทั้งนิยมใช้หมากพลูในการเซ่นไหว้บรรพชน และภูตผี
ในช่วงรอยต่อปลายราชวงศ์ชิงกับสาธารณรัฐ พื้นที่เมืองท่าชายทะเลของจีนรวมทั้งแต้จิ๋ว เกิดภาวะจลาจลและการต่อสู้ทางการเมืองนานปี
จนนำไปสู่ปัญหาเศรษฐกิจที่ผู้คนอดอยาก ประกอบกับการไหลบ่าเข้าไปของความคิดสมัยใหม่ที่ดูแคลนคนเคี้ยวหมากพลู
วัฒนธรรมการกินหมากพลูจึงค่อยเลือนหายไปจากสังคมของชาวแต้จิ๋ว
การเตรียมหมากพลูรับแขกในเทศกาลตรุษจีน หรือพิธีการสำคัญของชาวแต้จิ๋วถูกแทนด้วยลูกสมอ
พิธียกหมากพลู ( ขันหมาก ) เพื่อไปขอหมั้นหมาย หรือรับเจ้าสาว ของชาวแต้จิ๋วโบราณ ถูกแทนที่ด้วยขนมงาพอง
คนแต้จิ๋ว เรียกขนมงาพองที่มีรูปลักษณ์อย่างดอกของพลูว่า เลาฮวย ( 荖花 )
เพื่อคง “ ปม ” เล่าประเพณีการยกขันหมากพลูไปขอเจ้าสาวของบรรพชนแต้จิ๋วไว้ให้ได้บอกเล่าสืบต่อกันไป.....
........
- เล่า หรือ 荖 ( 荖藤 ) หมาย ถึง พลู
เหลาเฮียะ 荖葉 คือ ใบพลู
เลาฮวย หรือ 荖花 ตือ ดอกพลู หรือ ขนมงาพอง
- หมาก จีนแต้จิ๋วเรียก ปิงลั้ง หรือ 槟榔
- ลูกสมอ จีนแต้จิ๋วเรียก กาน่า หรือ 橄榄
Cr. ภาพเลาฮวย หรืองาพอง ของร้านขนมเปี๊ยะ อื๊อหมุยเตียง
ภาพดอกพลูจาก สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนถิ่นโอภาสวิทยา http://plant.opat.ac.th/plant-data/plant-2/p-043/
ภาพหมากพลูอย่างจีน จาก http://med.china.com.cn/content/pid/269262/tid/1026
เรื่องคัดจาก
https://web.facebook.com/plu.danai/posts/2974763019440160?__cft__[0]=AZXMNQllqhLi4Vx_6mkfx-rV1jIIilXS1QHPV0slyA02MRJUqXZqj3j1BQGEMtWlRi3O0YSnH-Ncp8CjSBbYqCIcrSZ_2GUGBuKacJ8UdoeBs-5ijm45u2Z2UVN5-JkE_IA&__tn__=%2CO%2CP-R