ผมสอบเข้ามหาวิทยาลัยมาหมาด ๆ ผมทำข้อสอบย้อนหลังหลายปีมากกก 
ข้อสอบวิชาสังคมจะชอบย้ำเรื่องวัฒนธรรม และจะออกหัวข้อนี้ทุกปี และข้อสอบจะวัด concept ที่สำคัญของวัฒนธรรมเท่านั้น ว่าเด็กนักเรียนไทยนั้นเข้าใจคำว่า "วัฒนธรรม" หรือไม่ 
ข้อสอบเข้ามหาวิทยาลัยวิชาสังคม ชอบเน้นถามเรื่องอะไรเป็นวัฒนธรรม เช่น 

ข้อสอบโอเน็ตวิชาสังคม 3 มีนาคม 2561

ข้อสอบโอเน็ตวิชาสังคม 2 มีนาคม 2562

ข้อสอบโอเน็ตวิชาสังคม 27 มีนาคม 2563
ข้อสอบทั้งหมดนี้สถานบันทดสอบทางการศึกษาแห่งชาติป็นผู้เผยแพร่เอง ขอขอบพระคุณ

คุณสังเกตเห็นอะไรไหมว่าข้อสอบเรื่องวัฒนธรรมจะวัด concept เด่น ๆ ของลักษณะของวัฒนธรรมเรื่องเดิม ๆ เสมอ ๆ  
ข้อสอบทั้ง 3 ปี (นี่แค่ส่วนหนึ่งเท่านั้น ถ้าลองค้นกลับไปอีก ทุกปีก็จะถามแนว ๆ นี้เสมอ) มักจะเล่นเรื่อง "การเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรม" 
ผมเรียนสังคมตอนม.ปลายมา ก็เรียนมาตลอด ว่าวัฒนธรรมมันเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา มิเช่นนั้นแล้ว มันก็จะตายลงไปในที่สุด (เช่นวัฒนธรรมกรีก โรมัน อียิปต์ เพราะมันไม่ได้เปลี่ยนแปลง มันตายแล้ว) ข้อสอบก็ถามอยู่แทบจะทุกปี ว่าวัฒนธรรมมันต้องเปลี่ยนแปลงนะ

คุณดูปี 2561 สิ มันต้องตอบข้อ 1 เพราะวัฒนธรรมเกิดโดยมนุษย์เท่านั้น และตัวเลือก "วัฒนธรรมเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา" มันถูกต้องเลย นี่คือ concept ของวัฒนธรรม
ดูปี 2562 สิ โอโห ข้อ 5 ผิดเต็ม ๆ ตัวเลือกบอกว่า "เปลี่ยนแปลงได้ยาก" มันผิด เพราะวัฒนธรรมมันเปลี่ยนตลอดเวลา คนในพันทิปก็อยากให้เป็นแบบตัวเลือกข้อ 5 นี่แหละ แต่มันขัดกับธรรชาติของวัฒนธรรม
ดูปี 2563 สิ มันต้องตอบข้อ 2 คือรักษาไว้ และ "เปิดโอกาส" ให้มีการต่อยอด

คนในพันทิปเห็นข้อสอบพวกนี้แล้วรู้สึกยังไงครับ ในเนื้อหาการเรียนของเด็กนั้นย้ำนักย้ำหนา ว่าวัฒนธรรมมันมีการเปลี่ยนแปลง และต่อยอดอยู่ตลอดเวลา มันไม่ได้นิ่งอยู่กับที่ (ไม่งั้นมันก็ตายไง) ข้อสอบก็ย้ำพวกนี้อยู่เสมอ ๆ ออกแทบจะทุกปี

เรื่องใช้คนแบกเกี้ยวเนี่ยเพิ่งมีมาไม่ถึง 60 ปีด้วยซ้ำ แล้วเขาก็เปลี่ยนแปลงโดยการยกเลิกใช้คนแบกเสลี่ยง ก็เปลี่ยนแปลงแค่นี้ ไม่ได้ทำลายมัน มีบางคนบอกเหมือนยุวชนแดง โอโห่ นี่ก็กล่าวเกินไป นักศึกษาไม่ได้เอาครูบาอาจารย์มาทำร้าย ประจาน ฆ่าให้ตายเสียหน่อย แค่ยกเลิกคนแบกเสลี่ยง 
เวลาเปลี่ยนวัฒนธรรมก็เปลี่ยน concept ง่าย ๆ