ความรู้เรื่องวัคซีนป้องกันโรคโควิด-19
ทำไมถึงควรฉีดวัคซีนโควิด-19?
ขณะนี้ทั่วโลกได้มีการฉีดวัคซีนโควิด-19 รวมทั้งประเทศไทย โดยมีเป้าหมายหลักคือ ลดการเจ็บป่วย ลดการเข้ารักษาในโรงพยาบาล ลดการเสียชีวิตและลดการแพร่เชื้อ ฉีดเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันป้องกันการติดเชื้อเพิ่มในอนาคต เพราะเมื่อไม่ป่วยหรือป่วยแต่ไม่มีอาการ การแพร่เชื้อก็จะน้อยลง
การฉีดวัคซีนโควิด-19 ได้รับการยืนยันแล้วว่าช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคโควิด-19 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อวัคซีนเข้าสู่ร่างกายจะไปกระตุ้นระบบการสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้ร่างกายรู้จักเชื้อโควิด-19 เมื่อเชื้อเข้าสู่ร่างกายเม็ดเลือดขาวจะส่งภูมิคุ้มกันไปจัดการกับเชื้อได้ก่อนที่เราจะป่วยหนักการฉีดวัคซีนจึงเหมือนเป็นการกระตุ้นให้ร่างกายพร้อมสู้กับเชื้อโควิด-19ซึ่งจะสู้ได้แค่ไหนนั้นก็ขึ้นอยู่กับความแข็งแรงของร่างกายแต่ละคน และต้องใช้เวลาระยะหนึ่งหลังฉีดวัคซีนร่างกายจึงจะสร้างภูมิคุ้มกันขึ้นมาได้ และถึงแม้ว่าจะฉีดวัคซีนแล้วแต่ก็ยังต้องสวมหน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อยๆ เว้นระยะห่าง ควบคู่กันไปด้วย
ใครบ้างที่มีข้อจำกัดในการฉีดวัคซีนโควิด-19 ?** (อาจมีการเปลี่ยนแปลงเมื่อได้รับการรับรอง)
Ø ห้ามฉีดในผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี
Ø ผู้ที่เคยมีประวัติแพ้วัคซีน แพ้ยา ส่วนประกอบของวัคซีนรุนแรง
Ø หญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร หรือวางแผนจะตั้งครรภ์
Ø ผู้ที่เคยถ่ายเลือด พลาสมา ผลิตภัณฑ์จากเลือด ส่วนประกอบของเลือด อิมมูโนโกลบูลิน ยาต้านไวรัส หรือแอนติบอดีสำหรับรักษาโควิด-19 ภายใน 90 วันที่ผ่านมา
Ø ผู้ที่มีโรคประจำตัวที่อาการยังไม่คงที่ ควบคุมอาการไม่ได้ เช่น เจ็บแน่นหน้าอก หอบ เหนื่อย ใจสั่น ฯลฯ
Ø ผู้ที่มีอาการเกี่ยวกับสมองหรือระบบประสาทอื่นๆ
Ø ผู้ที่ตรวจพบเชื้อโควิด-19 ในช่วง 10 วันที่ผ่านมา
Ø ผู้ที่มีอาการเจ็บป่วยเฉียบพลัน หรือนอนรักษาตัวและออกจากโรงพยาบาลไม่เกิน 14 วัน (ต้องเลื่อนการฉีดวัคซีนออกไปก่อนและปรึกษาแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน)
Ø ผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องหรือได้รับยากดภูมิคุ้มกัน (ต้องปรึกษาแพทย์ประจำตัวก่อนฉีดวัคซีน)
Ø ผู้ที่มีภาวะเลือดออกง่ายหรือหยุดยาก เกล็ดเลือดต่ำ การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ หรือได้รับยาต้านการแข็งตัวของเลือด (ต้องปรึกษาแพทย์ประจำตัวก่อนฉีดวัคซีน)
Ø กำลังมีอาการป่วย เช่น มีไข้ หนาวสั่น หายใจลำบาก อ่อนเพลียกล้ามเนื้อ (ต้องเลื่อนการฉีดวัคซีนออกไปก่อน แต่ถ้าเป็นหวัดเล็กน้อย ไม่มีไข้ สามารถฉีดวัคซีนได้ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน)
วัคซีนยี่ห้อไหน? ดีกว่ากัน
วัคซีนทุกยี่ห้อมีประสิทธิภาพในภาพร่วมไม่ต่างกัน ที่ต้องมีหลายยี่ห้อไม่ใช่เพื่อแย่งกัน แต่เพื่อจะได้ช่วยกันระดมฉีดทุกตัวที่มีให้ครอบคุมประชากรมากที่สุดเร็วที่สุด
วัคซีนป้องกันไวรัสกลายพันธุ์ได้?
ได้ ไวรัสกลายพันธุ์บางตัวทำให้ประสิทธิภาพวัคซีนลดลง แต่ลดลงแปลว่ายังมีประสิทธิภาพอยู่
โอกาสเกิดคลัสเตอร์ใหม่?
สถานการณ์ตอนนี้เป็นสัญญาณเตือนว่า การระบาดเกิดได้ทุกชุมชนทุกพื้นที่ ถ้าไม่อยากให้มีคลัสเตอร์ใหม่ ต้องรีบฉีดวัคซีนให้เร็วที่สุด
ฉีดวัคซีนแล้วจะมีผลข้างเคียงอะไรบ้าง?
สำหรับอาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีนโควิด-19 ส่วนใหญ่ไม่รุนแรงสามารถหายได้เอง เป็นอาการทั่วๆ ไปของอาการไข้หวัด เช่น มีไข้ต่ำๆ ปวดกล้ามเนื้อหรือปวด บวม แดง คัน บริเวณที่ฉีด อ่อนเพลีย สาเหตุอาจเป็นเพราะร่างกายกำลังตอบสนองต่อวัคซีน
ส่วนอาการข้างเคียงอื่นๆ หรือการแพ้วัคซีน จากสถิติและที่มีรายงานมาจะเจอได้ค่อนข้างน้อย สำหรับอาการข้างเคียงรุนแรงที่ควรพบแพทย์โดยเร็วที่สุด ได้แก่ มีไข้สูง ใจสั่น หอบเหนื่อย แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก ผื่นขึ้นตามตัว ความดันตก ปวดหัวรุนแรง กล้ามเนื้ออ่อนแรง หน้าเบี้ยว ปากเบี้ยว เป็นลมหมดสติ โดยควรเฝ้าระวังหลังจากฉีดวัคซีนไปแล้ว 30 นาทีแรก แต่ถ้ามีอาการแพ้รุนแรงมักจะเกิดอาการภายใน 15 นาที
อย่างไรก็ตามวัคซีนโควิด-19 ที่นำมาใช้ในประเทศไทย ได้ผ่านการขึ้นทะเบียนเพื่อใช้ในภาวะฉุกเฉินช่วงที่มีการระบาดของโรค มีความปลอดภัย รวมถึงการเลือกฉีดวัคซีนในโรงพยาบาลที่ได้มาตรฐานก็ถือเป็นเรื่องสำคัญเพราะหากมีอาการผิดปกติหลังการฉีดจากการเฝ้าระวังเพื่อสังเกตอาการ พร้อมให้การช่วยเหลือทันที
วัคซีนทำให้เกิดลิ่มเลือดอุดตันจริงไหม?
การฉีดวัคซีนไม่ได้เพิ่มปรากฎการณ์การเกิดลิ่มเลือดทั่วไป แต่เป็นลิ่มเลือดอุดตันชนิดพิเศษ พบได้น้อยมาก ยังไม่พบในคนไทยและรักษาได้ แต่ถ้าติดโควิดมีโอกาสเกิดลิ่มเลือดอุดตันมากกว่าอีก
มีอาการชาครึ่งตัวหลังฉีดวัคซีนจริงไหม?
อาการชาหรืออ่อนแรงครึ่งตัวเกิดได้ เป็นอาการชั่วคราว อาจเกิดจากร่างกายไม่พร้อม อ่อนเพลีย หรือกลัวขณะฉีดวัคซีน สามารถหายเป็นปกติได้ใน 1-3 วัน หรือไม่เกิน 1 สัปดาห์
ต่างวัย ผลข้างเคียงต่างกันไหม?
ต่างกัน โดยผู้ที่มีอายุน้อย/เพศหญิงพบอาการมากกว่า ในผู้สูงอายุและผู้ที่มีโรคประจำตัว ไม่ได้ทำให้มีผลข้างเคียงมากขึ้น แต่ถ้าติดโควิดอาการจะรุนแรง ดังนั้นต้องรีบมาฉีด
วัคซีนต่างยี่ห้อ ผลข้างเคียงต่างกันไหม?
ต่างกัน วัคซีนแอสตราเซเนกา (AstraZeneca) เป็นวัคซีน “เชื้อเป็น” ทำให้มีไข้ ปวดเมื่อย แต่มีประสิทธิภาพสูงตั้งแต่เข็มแรก
วัคซีนซิโนแวค (Sinovac) เป็นวัคซีน “เชื้อตาย” ผลข้างเคียงน้อย ต้องฉีดครบ 2 เข็ม จึงจะมีภูมิคุ้มกันเต็มที่
กรณีพบอาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีน
ไม่ต้องกังวล ณ จุดให้บริการฉีดวัคซีนทุกจุดจะมีเจ้าหน้าที่ และอุปกรณ์พร้อมดูแลตามมาตรฐาน หลังฉีดจะต้องนั่งพักรอดูอาการ 30 นาที ถ้ามีอาการข้างเคียง สามารถให้ความช่วยเหลือหรือส่งต่อได้ทันที
หลังการฉีดวัคซีนโควิด-19 ยังมีโอกาสเป็นโควิดหรือไม่?
แม้ว่าการฉีดวัคซีนอาจไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อได้ทั้งหมด แต่สามารถลดความรุนแรงของโรคได้ เราจึงยังต้องสวมหน้ากากอนามัย เว้นระยะห่าง และล้างมือบ่อยๆ เพื่อเป็นการป้องกันโรคโควิด-19 ในระยะยาว
สามารถฉีดวัคซีนโควิดหลังฉีด "วัคซีนไข้หวัดใหญ่" ได้หรือไม่?
ฉีดได้ แต่ให้เว้นระยะ 2 สัปดาห์ หรือ 1 เดือน
** อย่างไรก็ตาม การฉีดวัคซีนขึ้นอยู่กับความสมัครใจ ความพร้อมด้านสุขภาพของผู้รับวัคซีน และการประเมินของแพทย์ **
ความรู้เรื่องวัคซีนป้องกันโรคโควิด-19
ความรู้เรื่องวัคซีนป้องกันโรคโควิด-19
ทำไมถึงควรฉีดวัคซีนโควิด-19?
ขณะนี้ทั่วโลกได้มีการฉีดวัคซีนโควิด-19 รวมทั้งประเทศไทย โดยมีเป้าหมายหลักคือ ลดการเจ็บป่วย ลดการเข้ารักษาในโรงพยาบาล ลดการเสียชีวิตและลดการแพร่เชื้อ ฉีดเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันป้องกันการติดเชื้อเพิ่มในอนาคต เพราะเมื่อไม่ป่วยหรือป่วยแต่ไม่มีอาการ การแพร่เชื้อก็จะน้อยลง
การฉีดวัคซีนโควิด-19 ได้รับการยืนยันแล้วว่าช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรคโควิด-19 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อวัคซีนเข้าสู่ร่างกายจะไปกระตุ้นระบบการสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้ร่างกายรู้จักเชื้อโควิด-19 เมื่อเชื้อเข้าสู่ร่างกายเม็ดเลือดขาวจะส่งภูมิคุ้มกันไปจัดการกับเชื้อได้ก่อนที่เราจะป่วยหนักการฉีดวัคซีนจึงเหมือนเป็นการกระตุ้นให้ร่างกายพร้อมสู้กับเชื้อโควิด-19ซึ่งจะสู้ได้แค่ไหนนั้นก็ขึ้นอยู่กับความแข็งแรงของร่างกายแต่ละคน และต้องใช้เวลาระยะหนึ่งหลังฉีดวัคซีนร่างกายจึงจะสร้างภูมิคุ้มกันขึ้นมาได้ และถึงแม้ว่าจะฉีดวัคซีนแล้วแต่ก็ยังต้องสวมหน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อยๆ เว้นระยะห่าง ควบคู่กันไปด้วย
ใครบ้างที่มีข้อจำกัดในการฉีดวัคซีนโควิด-19 ?** (อาจมีการเปลี่ยนแปลงเมื่อได้รับการรับรอง)
Ø ห้ามฉีดในผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปี
Ø ผู้ที่เคยมีประวัติแพ้วัคซีน แพ้ยา ส่วนประกอบของวัคซีนรุนแรง
Ø หญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร หรือวางแผนจะตั้งครรภ์
Ø ผู้ที่เคยถ่ายเลือด พลาสมา ผลิตภัณฑ์จากเลือด ส่วนประกอบของเลือด อิมมูโนโกลบูลิน ยาต้านไวรัส หรือแอนติบอดีสำหรับรักษาโควิด-19 ภายใน 90 วันที่ผ่านมา
Ø ผู้ที่มีโรคประจำตัวที่อาการยังไม่คงที่ ควบคุมอาการไม่ได้ เช่น เจ็บแน่นหน้าอก หอบ เหนื่อย ใจสั่น ฯลฯ
Ø ผู้ที่มีอาการเกี่ยวกับสมองหรือระบบประสาทอื่นๆ
Ø ผู้ที่ตรวจพบเชื้อโควิด-19 ในช่วง 10 วันที่ผ่านมา
Ø ผู้ที่มีอาการเจ็บป่วยเฉียบพลัน หรือนอนรักษาตัวและออกจากโรงพยาบาลไม่เกิน 14 วัน (ต้องเลื่อนการฉีดวัคซีนออกไปก่อนและปรึกษาแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน)
Ø ผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องหรือได้รับยากดภูมิคุ้มกัน (ต้องปรึกษาแพทย์ประจำตัวก่อนฉีดวัคซีน)
Ø ผู้ที่มีภาวะเลือดออกง่ายหรือหยุดยาก เกล็ดเลือดต่ำ การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ หรือได้รับยาต้านการแข็งตัวของเลือด (ต้องปรึกษาแพทย์ประจำตัวก่อนฉีดวัคซีน)
Ø กำลังมีอาการป่วย เช่น มีไข้ หนาวสั่น หายใจลำบาก อ่อนเพลียกล้ามเนื้อ (ต้องเลื่อนการฉีดวัคซีนออกไปก่อน แต่ถ้าเป็นหวัดเล็กน้อย ไม่มีไข้ สามารถฉีดวัคซีนได้ ควรปรึกษาแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน)
วัคซีนยี่ห้อไหน? ดีกว่ากัน
วัคซีนทุกยี่ห้อมีประสิทธิภาพในภาพร่วมไม่ต่างกัน ที่ต้องมีหลายยี่ห้อไม่ใช่เพื่อแย่งกัน แต่เพื่อจะได้ช่วยกันระดมฉีดทุกตัวที่มีให้ครอบคุมประชากรมากที่สุดเร็วที่สุด
วัคซีนป้องกันไวรัสกลายพันธุ์ได้?
ได้ ไวรัสกลายพันธุ์บางตัวทำให้ประสิทธิภาพวัคซีนลดลง แต่ลดลงแปลว่ายังมีประสิทธิภาพอยู่
โอกาสเกิดคลัสเตอร์ใหม่?
สถานการณ์ตอนนี้เป็นสัญญาณเตือนว่า การระบาดเกิดได้ทุกชุมชนทุกพื้นที่ ถ้าไม่อยากให้มีคลัสเตอร์ใหม่ ต้องรีบฉีดวัคซีนให้เร็วที่สุด
ฉีดวัคซีนแล้วจะมีผลข้างเคียงอะไรบ้าง?
สำหรับอาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีนโควิด-19 ส่วนใหญ่ไม่รุนแรงสามารถหายได้เอง เป็นอาการทั่วๆ ไปของอาการไข้หวัด เช่น มีไข้ต่ำๆ ปวดกล้ามเนื้อหรือปวด บวม แดง คัน บริเวณที่ฉีด อ่อนเพลีย สาเหตุอาจเป็นเพราะร่างกายกำลังตอบสนองต่อวัคซีน
ส่วนอาการข้างเคียงอื่นๆ หรือการแพ้วัคซีน จากสถิติและที่มีรายงานมาจะเจอได้ค่อนข้างน้อย สำหรับอาการข้างเคียงรุนแรงที่ควรพบแพทย์โดยเร็วที่สุด ได้แก่ มีไข้สูง ใจสั่น หอบเหนื่อย แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก ผื่นขึ้นตามตัว ความดันตก ปวดหัวรุนแรง กล้ามเนื้ออ่อนแรง หน้าเบี้ยว ปากเบี้ยว เป็นลมหมดสติ โดยควรเฝ้าระวังหลังจากฉีดวัคซีนไปแล้ว 30 นาทีแรก แต่ถ้ามีอาการแพ้รุนแรงมักจะเกิดอาการภายใน 15 นาที
อย่างไรก็ตามวัคซีนโควิด-19 ที่นำมาใช้ในประเทศไทย ได้ผ่านการขึ้นทะเบียนเพื่อใช้ในภาวะฉุกเฉินช่วงที่มีการระบาดของโรค มีความปลอดภัย รวมถึงการเลือกฉีดวัคซีนในโรงพยาบาลที่ได้มาตรฐานก็ถือเป็นเรื่องสำคัญเพราะหากมีอาการผิดปกติหลังการฉีดจากการเฝ้าระวังเพื่อสังเกตอาการ พร้อมให้การช่วยเหลือทันที
วัคซีนทำให้เกิดลิ่มเลือดอุดตันจริงไหม?
การฉีดวัคซีนไม่ได้เพิ่มปรากฎการณ์การเกิดลิ่มเลือดทั่วไป แต่เป็นลิ่มเลือดอุดตันชนิดพิเศษ พบได้น้อยมาก ยังไม่พบในคนไทยและรักษาได้ แต่ถ้าติดโควิดมีโอกาสเกิดลิ่มเลือดอุดตันมากกว่าอีก
มีอาการชาครึ่งตัวหลังฉีดวัคซีนจริงไหม?
อาการชาหรืออ่อนแรงครึ่งตัวเกิดได้ เป็นอาการชั่วคราว อาจเกิดจากร่างกายไม่พร้อม อ่อนเพลีย หรือกลัวขณะฉีดวัคซีน สามารถหายเป็นปกติได้ใน 1-3 วัน หรือไม่เกิน 1 สัปดาห์
ต่างวัย ผลข้างเคียงต่างกันไหม?
ต่างกัน โดยผู้ที่มีอายุน้อย/เพศหญิงพบอาการมากกว่า ในผู้สูงอายุและผู้ที่มีโรคประจำตัว ไม่ได้ทำให้มีผลข้างเคียงมากขึ้น แต่ถ้าติดโควิดอาการจะรุนแรง ดังนั้นต้องรีบมาฉีด
วัคซีนต่างยี่ห้อ ผลข้างเคียงต่างกันไหม?
ต่างกัน วัคซีนแอสตราเซเนกา (AstraZeneca) เป็นวัคซีน “เชื้อเป็น” ทำให้มีไข้ ปวดเมื่อย แต่มีประสิทธิภาพสูงตั้งแต่เข็มแรก
วัคซีนซิโนแวค (Sinovac) เป็นวัคซีน “เชื้อตาย” ผลข้างเคียงน้อย ต้องฉีดครบ 2 เข็ม จึงจะมีภูมิคุ้มกันเต็มที่
กรณีพบอาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีน
ไม่ต้องกังวล ณ จุดให้บริการฉีดวัคซีนทุกจุดจะมีเจ้าหน้าที่ และอุปกรณ์พร้อมดูแลตามมาตรฐาน หลังฉีดจะต้องนั่งพักรอดูอาการ 30 นาที ถ้ามีอาการข้างเคียง สามารถให้ความช่วยเหลือหรือส่งต่อได้ทันที
หลังการฉีดวัคซีนโควิด-19 ยังมีโอกาสเป็นโควิดหรือไม่?
แม้ว่าการฉีดวัคซีนอาจไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อได้ทั้งหมด แต่สามารถลดความรุนแรงของโรคได้ เราจึงยังต้องสวมหน้ากากอนามัย เว้นระยะห่าง และล้างมือบ่อยๆ เพื่อเป็นการป้องกันโรคโควิด-19 ในระยะยาว
สามารถฉีดวัคซีนโควิดหลังฉีด "วัคซีนไข้หวัดใหญ่" ได้หรือไม่?
ฉีดได้ แต่ให้เว้นระยะ 2 สัปดาห์ หรือ 1 เดือน