Review: Atlantics (Mati Diop, 2019) รีวิวโดย MDC

กระทู้สนทนา

Atlantics (Mati Diop, 2019)

ความน่าฉงนของความรักและเรื่องราวของผี Atlantics เป็นภาพยนตร์ที่อยู่ในสายประกวดหนังเทศกาลเมืองคานส์และได้รางวัลกรังด์ปรีซ์ ตัวหนังมีความอาร์ตแฝงไปด้วยสัญลักษณ์ให้เราขบคิดและตีความแต่งเติมความหมายไปกับรายละเอียดต่าง ๆ พล็อตเรื่องที่ชวนฉงนสงสัยว่าแท้จริงแล้วประเด็นที่หนังเลือกนำเสนอและถ่ายทอดนั้นบทสรุปมีความหวังหลงเหลืออยู่หรือไม่ สำหรับสังคมแห่งความเหลื่อมล้ำ หนังเลือกใช้ประเด็นความรักและการพลัดพรากจากคนรักผสมความลึกลับและการมีตัวตนอยู่ของ 'ผี' ได้อย่างละเมียดละไม แม้ว่าในช่วงขณะหนึ่งเรื่องราวความรักในเรื่องและเรื่องปรากฏการณ์ของผีจะดูแยกออกจากกัน แต่ทั้งหมดกลับผนวกกลายเป็นเรื่องเดียวกันได้อย่างน่าสนใจ

โลเคชั่นที่หนังเลือกใช้คือเมืองดาการ์ ประเทศเซเนกัล และตัวละครทั้งหมดในเรื่องเป็นชาวมุสลิมผิวสี หนังเปิดเรื่องให้เราเห็นถึงสภาพความเหลื่อมล้ำทางสังคมของแรงงานที่พยายามประท้วงเรื่องค่าแรงจากนายจ้างที่ไม่ยอมจ่ายเงินตามกำหนด ทำให้หนึ่งในผู้ประท้วง 'ซูไลมาน' เดินทางกลับบ้านมาพบกับคนรัก 'อาด้า' แต่ตัวอาด้าถูกพ่อกับแม่ครอบครัวมุสลิมบังคับให้เข้าพิธีแต่งงานกับหนุ่มเศรษฐี ตัวซูไลมานเองไม่ได้รับรู้ว่าอาด้ากำลังจะแต่งงาน ด้วยชีวิตที่ขัดสนและโดนกดขี่ทำให้ซูไลมานเลือกเดินทางออกทะเลซึ่งเป็นเรื่องธรรมดาปกติทั่วไปในสังคมประเทศนี้ เพื่อหวังจะมีชีวิตที่ดีขึ้นในฝั่งยุโรปโดยไม่ได้ร่ำลาอาด้า ส่วนอาด้าแม้จะถูกเศรษฐีหนุ่มปรนเปรอด้วยอาหารหรูและโทรศัพท์ไอโฟน แต่อาด้าก็ยังนึกถึงซูไลมานเสมอ การเดินทางออกทะเลของซูไลมานทำให้ความรักของชายหญิงคู่นี้ห่างไกลและไม่มีทางได้มาบรรจบพบเจอกันได้อีก

แต่ความน่าสนใจและความแปลกประหลาดของปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นคือการมี 'ผี' ในหนังเรื่องนี้ มีเหตุการณ์เผาเมืองเกิดขึ้น รวมถึงข้อสงสัยที่ว่าซูไลมานกลับมาจากทะเลแอตแลนติก นัยยะการพลัดพรากของหนังนอกจากการเดินทางไปไกลแสนไกลแล้วนั้น ยังมีพรมแดนระหว่างโลกคนเป็นและโลกคนตายที่ขวางกั้นมิติของชีวิตคู่อีกด้วย ตัวอาด้าจึงต้องทนทุกข์อยู่กับชีวิตและตามหาคนรักที่หายตัวไปด้วยหัวใจแตกสลายทำให้การเริ่มต้นชีวิตใหม่ที่น่าจะทำให้ชีวิต ครอบครัว และคนรอบข้างดีขึ้นดูจะไม่มีทางเป็นไปได้ และไม่สามารถเยียวยาจิตใจของอาด้าได้ ความพิศวงของหนังหลังจากไฟไหม้เมืองมีตัวละครนายตำรวจหนุ่มเข้ามาในเส้นเรื่อง เขาพยายามสืบหาคดีการเกิดเพลิงไหม้ ขณะทำคดีนายตำรวจได้ประสบกับอาการป่วยหมดสติในยามค่ำคืนโดยไม่รู้สาเหตุพร้อมทั้งตื่นมาจดจำอะไรไม่ได้ และมีกลุ่มหญิงสาวลึกลับที่จะปรากฏตัวในยามค่ำคืนด้วยนัยน์ตาสีขาว ซึ่งได้ข้อสรุปภายหลังว่าสิ่งลึกลับนี้คือผู้ที่ประสบภัยจากการเดินทางออกทะเลและกลับมาเข้าสู่ร่างคนอื่นเพื่อทำจุดมุ่งหมายของตัวเองให้บรรลุผล

อย่างไรก็ดี โชคชะตาของอาด้าฉายภาพให้เราโฟกัสถึงชีวิตความเหลื่อมล้ำทางสังคมท่ามกลางปัญหาทางสังคมที่แวดล้อมตัวเธอ เราไม่เพียงแค่กำลังนั่งวิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อตัวละครนำในเรื่องเท่านั้น แต่สภาพแวดล้อมและตัวละครแวดล้อมยังทำให้เราวิเคราะห์ว่าโครงสร้างทางสังคมที่เป็นแบบนี้มีผลกระทบต่อวิถีชีวิตมนุษย์อย่างไร ตัวละครอาด้าเองจึงพาเราไปอยู่ท่ามกลางปัญหาทางสังคมไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจความยากจนของครอบครัว การก้าวผ่านพ้นวัย ความเชื่อทางศาสนา พิธีกรรมทางศาสนา ความเป็นหญิง ความยุติธรรม ระบบกลไกราชการ ปัญหาผู้ลี้ภัย ความทนทุกข์ทรมานของคนธรรมดาสามัญ ประเด็นต่าง ๆ เหล่านี้คือสิ่งที่ตัวอาด้ากำลังเผชิญหน้าอยู่ และผีที่มาเข้าสิงผู้คนในเรื่องก็ย้ำเตือนในประเด็นต่าง ๆ เหล่านั้นเช่นกัน ความหวังจึงถูกสนองต่อความต้องการผ่านการเข้าสิงของผีในเรื่อง

ท้ายสุด ต้องชื่นชมตัวผู้กำกับที่ใส่ความดีงามและความแยบยลครุ่นคิดให้เราพิจารณาสภาพต่าง ๆ ในเรื่องได้อย่างแยบยล ทั้งเรื่องราวความรัก เรื่องราวของผี ปัญหาความยากจน และการก้าวผ่านพ้นวัย รวมถึงประเด็นซีเรียสอื่น ๆ ได้อย่างน่าทึ่ง ตัวผู้กำกับสามารถจัดวางสิ่งต่าง ๆ เหล่านี้และนำเสนอออกมาให้อยู่บนเส้นเรื่องเดียวกันและกลืนเป็นประเด็นที่ไม่สามารถแยกออกจากกันได้ ท้ายสุด ความน่าเจ็บปวดของตัวละครในเรื่องนั้นเด่นชัดและน่าหดหู่เอามาก ๆ ทั้งตัวอาด้า ซูไลมาน และนายตำรวจที่พยายามค้นหาความจริง...

ขอให้มีความสุขกับการรับชมภาพยนตร์ครับ