การวิเคราะห์วิธีตอบปัญหาอุภโตโกฏิ (ปัญหาสองเงื่อน)ในทัศนะของพุทธปรัชญา๑
An Analysis of Dilemma Argument in Buddhist Philosophy’s View
เนาวรัตน์ พันธ์วิไล Naowarat Panwilai๒ ธเนศ ปานหัวไผ่ Tanet Panhuaphai ๓
ปฏิจจสมุปบาทธรรมแสดงให้เห็นโครงสร้างเงื่อนไข ถ้า ...แล้ว ( if…then)
๑. เป็นความจริงว่า มีความเกิด (p)
๒. เป็นความจริงว่า มีชราและมรณะ (q)
๓. ไม่เป็นความจริงว่า มีชราและมรณะ (∼q)
ดังนั้น เมื่อถอดมาเป็นสัญลักษณ์ทางตรรกวิทยาจะสามารถเขียนได้ ดังนี้
พระพุทธเจ้า: (p ⊃ q)? or (p ⊃ ∼q)?)
พระสงฆ์: (p ⊃ q)
จากพุทธพจน์ข้างต้นที่ว่า “ถ้ามีความเกิด ก็จะมีความชราและมรณะ” (p ⊃q)
ผู้เขียนตั้งข้อสังเกตว่าจากประพจน์ทาง
ตรรกศาสตร์ข้างต้นสามารถใช้กฎ Disjunctive Syllogism เข้ามาพิสูจน์ได้ โดยพบว่า มี ∼ (p ⊃ ∼q) แฝงอยู่
ดังนั้นจึงมีความเป็นไปได้ว่า พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธข้ออ้างที่ว่า “ถ้ามีความเกิดก็จะไม่มีความชราและมรณะ” (p ⊃ ∼q)
ดังนั้น ข้อสรุปที่ว่า “ ถ้ามีความเกิด ก็จะมีความชราและมรณะ ” (p ⊃ q) จึงเป็นข้อสรุปที่มีความสมเหตุสมผล
-------------------------------------------------
ประพจน์ดังกล่าวเรียกว่าประพจน์เผื่อเลือก(Alternative Proposition) การตีความประพจน์ “either P or Q” ตัวเลือกใดตัวเลือกหนึ่งต้องเป็นจริง
หรืออาจเขียนในอีกรูปแบบหนึ่งได้ว่า either P is true or Q is true แต่ทั้งสองจะจริงพร้อมกันไม่ได้ เนื้อหาในพระสูตรที่บ่งลักษณะดังกล่าว
ได้แก่ อนัตตลักขณสูตร ถอดความจากภาษาธรรมชาติข้างต้นลงในข้อความประพจน์ทางตรรกศาสตร์ได้ ดังต่อไปนี้
พระพุทธเจ้า : สรรพสิ่งเป็นสิ่งเที่ยงหรือเป็นสิ่งไม่เที่ยงหรือ?
ปัญจวัคคีย์ : สรรพสิ่งเป็นสิ่งไม่เที่ยง
พระพุทธเจ้า : สรรพสิ่งไม่เที่ยงเป็นทุกข์หรือเป็นสุขหรือ?
ปัญจวัคคีย์ : สรรพสิ่งไม่เที่ยงเป็นทุกข์
พระพุทธเจ้า : สรรพสิ่งไม่เที่ยงเป็นทุกข์เป็นสิ่งมีแก่นสารหรือไม่เป็นสิ่งมีแก่นสาร?
ปัญจวัคคีย์ : สรรพสิ่งไม่เที่ยงเป็นสิ่งไม่มีแก่นสาร
ถ อ ด เ ป็ น สั ญ ลั ก ษ ณ์ ท า งตรรกศาสตร์ โดยให้สัญลักษณ์ P = ความเที่ยง, H = ความสุข S = แก่นสาร ปรากฏ
ดังนี้
๑. (x) Px or (x) ∼ Px?
๒. (x) ∼ Px
๓. (x) (∼ Px ⊃ Hx) or (x) (∼ Px ⊃ ∼ Hx)?
๔. (x) (∼ Px ⊃ ∼ Hx)
๕. (x) (∼ Px ∙ ∼ Hx ⊃ S or (x) (∼ Px ∙ ∼ Hx⊃ ∼ Sx)?
๖. (x) (∼ Px ∙ ∼Hx ⊃∼Sx)?
∴ (x) ∼Sx
จากนี่ ครับ ไปโหลดมาอ่านได้เลย...
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้https://drive.google.com/file/d/12qlfb5rFLrf49qUwbnyINiZ7NnH5yvTX/view?usp=sharing
ท่านทำหมู..ผมจะให้ดูอะไรน๊ะ...ตรรรกวิทยา..วิเคราะค์คำพูดในพระสูตร.. : เอามาให้อ่าน.. จะได้..ไม่เข้าใจผมผิด... นะ
An Analysis of Dilemma Argument in Buddhist Philosophy’s View
เนาวรัตน์ พันธ์วิไล Naowarat Panwilai๒ ธเนศ ปานหัวไผ่ Tanet Panhuaphai ๓
ปฏิจจสมุปบาทธรรมแสดงให้เห็นโครงสร้างเงื่อนไข ถ้า ...แล้ว ( if…then)
๑. เป็นความจริงว่า มีความเกิด (p)
๒. เป็นความจริงว่า มีชราและมรณะ (q)
๓. ไม่เป็นความจริงว่า มีชราและมรณะ (∼q)
ดังนั้น เมื่อถอดมาเป็นสัญลักษณ์ทางตรรกวิทยาจะสามารถเขียนได้ ดังนี้
พระพุทธเจ้า: (p ⊃ q)? or (p ⊃ ∼q)?)
พระสงฆ์: (p ⊃ q)
จากพุทธพจน์ข้างต้นที่ว่า “ถ้ามีความเกิด ก็จะมีความชราและมรณะ” (p ⊃q)
ผู้เขียนตั้งข้อสังเกตว่าจากประพจน์ทาง
ตรรกศาสตร์ข้างต้นสามารถใช้กฎ Disjunctive Syllogism เข้ามาพิสูจน์ได้ โดยพบว่า มี ∼ (p ⊃ ∼q) แฝงอยู่
ดังนั้นจึงมีความเป็นไปได้ว่า พระพุทธเจ้าทรงปฏิเสธข้ออ้างที่ว่า “ถ้ามีความเกิดก็จะไม่มีความชราและมรณะ” (p ⊃ ∼q)
ดังนั้น ข้อสรุปที่ว่า “ ถ้ามีความเกิด ก็จะมีความชราและมรณะ ” (p ⊃ q) จึงเป็นข้อสรุปที่มีความสมเหตุสมผล
-------------------------------------------------
ประพจน์ดังกล่าวเรียกว่าประพจน์เผื่อเลือก(Alternative Proposition) การตีความประพจน์ “either P or Q” ตัวเลือกใดตัวเลือกหนึ่งต้องเป็นจริง
หรืออาจเขียนในอีกรูปแบบหนึ่งได้ว่า either P is true or Q is true แต่ทั้งสองจะจริงพร้อมกันไม่ได้ เนื้อหาในพระสูตรที่บ่งลักษณะดังกล่าว
ได้แก่ อนัตตลักขณสูตร ถอดความจากภาษาธรรมชาติข้างต้นลงในข้อความประพจน์ทางตรรกศาสตร์ได้ ดังต่อไปนี้
พระพุทธเจ้า : สรรพสิ่งเป็นสิ่งเที่ยงหรือเป็นสิ่งไม่เที่ยงหรือ?
ปัญจวัคคีย์ : สรรพสิ่งเป็นสิ่งไม่เที่ยง
พระพุทธเจ้า : สรรพสิ่งไม่เที่ยงเป็นทุกข์หรือเป็นสุขหรือ?
ปัญจวัคคีย์ : สรรพสิ่งไม่เที่ยงเป็นทุกข์
พระพุทธเจ้า : สรรพสิ่งไม่เที่ยงเป็นทุกข์เป็นสิ่งมีแก่นสารหรือไม่เป็นสิ่งมีแก่นสาร?
ปัญจวัคคีย์ : สรรพสิ่งไม่เที่ยงเป็นสิ่งไม่มีแก่นสาร
ถ อ ด เ ป็ น สั ญ ลั ก ษ ณ์ ท า งตรรกศาสตร์ โดยให้สัญลักษณ์ P = ความเที่ยง, H = ความสุข S = แก่นสาร ปรากฏ
ดังนี้
๑. (x) Px or (x) ∼ Px?
๒. (x) ∼ Px
๓. (x) (∼ Px ⊃ Hx) or (x) (∼ Px ⊃ ∼ Hx)?
๔. (x) (∼ Px ⊃ ∼ Hx)
๕. (x) (∼ Px ∙ ∼ Hx ⊃ S or (x) (∼ Px ∙ ∼ Hx⊃ ∼ Sx)?
๖. (x) (∼ Px ∙ ∼Hx ⊃∼Sx)?
∴ (x) ∼Sx
จากนี่ ครับ ไปโหลดมาอ่านได้เลย...
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้