ทำไมเราจึงต้องมีพระธาตุเจดีย์ประจำปีเกิด?
ก็เหมือนกับนักษัตร เพื่อให้ได้มีการแยกแยะให้ชัดเจนขึ้น ให้มีสรณะของแต่ละสาย ให้มี ๑๒ ช่อง เหมือนกับนักษัตร เพื่อให้เกิดความผูกพันธ์แต่ละสาย เช่นว่า เราเกิดปีหนู เราก็จะผูกพันธ์กับพระธาตุประจำปีเกิดนั้นๆ แต่ถ้าหากว่า ผูกพันธ์พระธาตุ แต่ถ้าไม่มีปีนักษัตร ก็จะกลางๆ ไม่มีเป้าหมายที่ชัดเจน และผูกพันธ์ เจตนาของนักปราชญ์โบราณกาลได้ผูกไว้ก็คือ ให้มีเจตนาในการผูกพันธ์กับพระธาตุ
วัฒนธรรมพระธาตุเจดีย์ประจำปีเกิดนั้น ก็จะมีเฉพาะในเขตล้านนาเท่านั้นใช่ไหม?
ถ้าถามว่า สถานที่แห่งอื่นมีการผูกพันธ์เหมือนกับล้านนานี้ไหม? ก็มีทั้งนั้น แต่ว่าที่แห่งนั้นเขาไม่ได้สืบสานต่อ ก็จะถือว่าเป็นพระธาตุ จะสังเกตได้ว่า ทางภาคกลางจะไม่มีการห่มผ้าพระธาตุเจดีย์เลย น้อยมาก จะไม่ผูกพันธ์กับพระธาตุฯ แต่จะไปผูกพันธ์กับพระพุทธรูป จะเห็นได้จาก บรมบรรพต หรือ ภูเขาทอง เป็นเจดีย์บนภูเขาจำลองตั้งอยู่ในวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร ก็เป็นเจดีย์เหมือนกัน แต่ไม่มีพิธีในการห่มผ้าพระธาตุ มีแค่การไหว้เท่านั้น
เหมือนกับพระปรางค์ วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร แขวงวัดอรุณ เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร ก็เหมือนกันก็ไม่มีพิธีอะไรที่จะเกี่ยวกับพระธาตุเจดีย์ แต่ถ้าทางภาคเหนือ ล้านนา ก็จะมี และทางภาคใต้ก็จะมี แต่ภาคกลางกลับไม่มี มีแค่การไหว้พระพุทธรูปกันแค่นั้นเอง แต่จริงๆ แล้วเป็นการสืบสาน สืบพระศาสนาของศาสนาพุทธ ใครเป็นพุทธศาสนิกชนก็จะต้องมีพระธาตุเจดีย์อยู่ในหัวใจด้วย แต่ถ้าถือพระธาตุเจดีย์จะทำให้ใกล้ชิดกว่าพระพุทธรูป เพราะว่ามีพระบรมสารีริกธาตุ (กระดูก) ของพระพุทธเจ้าอยู่อาศัย
อันดับที่ทำให้พระธาตุเจดีย์เกิดความสำคัญ
๑. มีบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ (กระดูกของพระพุทธเจ้า)
๒. มีสายประวัติศาสตร์อันเกี่ยวเนื่อง เช่น พระพุทธเจ้า พระสาวก กษัตริย์ หรือบุคคลสำคัญ เป็นต้น
๓. อยู่ในสถานที่ ชัยภูมิ ทำเล ที่ตั้งอันเหมาะสม
๔. ศิลปวัฒนธรรม ในการสร้างพระธาตุ ตกแต่งพระธาตุ
ส่วนใหญ่ จะพิจารณา ๒ ข้อแรกก่อนทั้งนั้น
ทำไมเราจึงต้องมีพระธาตุเจดีย์ประจำปีเกิด?
ก็เหมือนกับนักษัตร เพื่อให้ได้มีการแยกแยะให้ชัดเจนขึ้น ให้มีสรณะของแต่ละสาย ให้มี ๑๒ ช่อง เหมือนกับนักษัตร เพื่อให้เกิดความผูกพันธ์แต่ละสาย เช่นว่า เราเกิดปีหนู เราก็จะผูกพันธ์กับพระธาตุประจำปีเกิดนั้นๆ แต่ถ้าหากว่า ผูกพันธ์พระธาตุ แต่ถ้าไม่มีปีนักษัตร ก็จะกลางๆ ไม่มีเป้าหมายที่ชัดเจน และผูกพันธ์ เจตนาของนักปราชญ์โบราณกาลได้ผูกไว้ก็คือ ให้มีเจตนาในการผูกพันธ์กับพระธาตุ
วัฒนธรรมพระธาตุเจดีย์ประจำปีเกิดนั้น ก็จะมีเฉพาะในเขตล้านนาเท่านั้นใช่ไหม?
ถ้าถามว่า สถานที่แห่งอื่นมีการผูกพันธ์เหมือนกับล้านนานี้ไหม? ก็มีทั้งนั้น แต่ว่าที่แห่งนั้นเขาไม่ได้สืบสานต่อ ก็จะถือว่าเป็นพระธาตุ จะสังเกตได้ว่า ทางภาคกลางจะไม่มีการห่มผ้าพระธาตุเจดีย์เลย น้อยมาก จะไม่ผูกพันธ์กับพระธาตุฯ แต่จะไปผูกพันธ์กับพระพุทธรูป จะเห็นได้จาก บรมบรรพต หรือ ภูเขาทอง เป็นเจดีย์บนภูเขาจำลองตั้งอยู่ในวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร ก็เป็นเจดีย์เหมือนกัน แต่ไม่มีพิธีในการห่มผ้าพระธาตุ มีแค่การไหว้เท่านั้น
เหมือนกับพระปรางค์ วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร แขวงวัดอรุณ เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร ก็เหมือนกันก็ไม่มีพิธีอะไรที่จะเกี่ยวกับพระธาตุเจดีย์ แต่ถ้าทางภาคเหนือ ล้านนา ก็จะมี และทางภาคใต้ก็จะมี แต่ภาคกลางกลับไม่มี มีแค่การไหว้พระพุทธรูปกันแค่นั้นเอง แต่จริงๆ แล้วเป็นการสืบสาน สืบพระศาสนาของศาสนาพุทธ ใครเป็นพุทธศาสนิกชนก็จะต้องมีพระธาตุเจดีย์อยู่ในหัวใจด้วย แต่ถ้าถือพระธาตุเจดีย์จะทำให้ใกล้ชิดกว่าพระพุทธรูป เพราะว่ามีพระบรมสารีริกธาตุ (กระดูก) ของพระพุทธเจ้าอยู่อาศัย
อันดับที่ทำให้พระธาตุเจดีย์เกิดความสำคัญ
๑. มีบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ (กระดูกของพระพุทธเจ้า)
๒. มีสายประวัติศาสตร์อันเกี่ยวเนื่อง เช่น พระพุทธเจ้า พระสาวก กษัตริย์ หรือบุคคลสำคัญ เป็นต้น
๓. อยู่ในสถานที่ ชัยภูมิ ทำเล ที่ตั้งอันเหมาะสม
๔. ศิลปวัฒนธรรม ในการสร้างพระธาตุ ตกแต่งพระธาตุ
ส่วนใหญ่ จะพิจารณา ๒ ข้อแรกก่อนทั้งนั้น