คำตอบที่ได้รับเลือกจากเจ้าของกระทู้
ความคิดเห็นที่ 3
เข้าใจว่าหมดความนิยมไปในช่วงรัชกาลที่ ๔ ครับ เพราะเมื่อค้นจากประกาศรัชกาลที่ ๔ พบแต่ใช้คำว่า "กรุงเทพมหานคร" เป็นส่วนใหญ่ (ซึ่งจริงๆ ก็ปรากฏการใช้งานมาตั้งแต่สมัยกรุงเก่าแล้ว) ไม่ได้เรียกกรุงศรีอยุทธยาเหมือนในช่วงรัชกาลที่ ๑-๓ ครับ
เมื่อสมัยกรุงธนบุรีและแรกสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ยังใช้นามพระนครเหมือนกรุงศรีอยุทธยา คือ "กรุงเทพมหานครบวรทวาราวดี ศรีอยุทธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบูรีรมย์ อุดมพระราชนิเวศน์มหาสถาน"
ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกครั้งที่สองและฉลองพระนครใน พ.ศ. ๒๓๒๘ จึงพระราชทานนามพระนครใหม่ให้ต้องกับนามพระพุทธรัตนปฏิมากรว่า "กรุงเทพมหานคร บวรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุทธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบูรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์มหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิต สักกะทัตติยวิษณุกรรมประสิทธิ์" เป็นพระมหานครที่ดำรงรักษาพระมหามณีรัตนปฏิมากร เป็นแก้วอย่างดีมีสิริอันประเสริฐ สำหรับพระบารมีของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวผู้ประดิษฐานกรุงเทพมหานครนี้ (ครั้นในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงแปลงสร้อย 'บวรรัตนโกสินทร์' เป็น 'อมรรัตนโกสินทร์' นอกนั้นคงไว้ตามเดิม)
ชื่อ "รัตนโกสินทร์" ปรากฏใช้งานในเอกสารราชการตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๑ เช่น สำเนาจารึกแผ่นสุพรรณบัฏตั้งเจ้าหลวงพระบาง ปีกุน ตรีศก พ.ศ. ๒๓๓๔ มีความตอนต้นว่า "๐ สมเดจพระพุทธิเจ้าอยู่หัว ผู้ผ่านพิภพกรุงรัตนโกสินอินทอยุทธยา ทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสั่งว่า...ฯลฯ"
วรรณกรรมสังคีติยวงศ์ของพระพิมลธรรมในรัชกาลที่ ๑ มีการแผลงนามพระนครเป็นภาษามคธว่า "รตนโกสินฺทอินฺทอโยชฺฌ" หรือ "รตนโกสินทฺอินฺทอยุทธ"
แต่ในเอกสารราชการสมัยรัชกาลที่ ๑-๓ ส่วนใหญ่ เช่น พระราชกำหนดกฎหมาย พระราชสาส์น สนธิสัญญาต่างประเทศ ศุภอักษรหรือท้องตราต่างๆ ก็ยังคงเรียกชื่อพระนครว่า ศรีอยุทธยา กรุงศรีอยุทธยา กรุงพระมหานครศรีอยุทธยา กรุงเทพมหานครศรีอยุทธยา ฯลฯ เหมือนสมัยกรุงเก่า และออกพระนามพระเจ้าแผ่นดินว่า "สมเด็จพระเจ้ากรุงพระมหานครศรีอยุทธยา" หรือ "สมเด็จพระพุทธิเจ้าอยู่หัวณะกรุงพระมหานครศรีอยุทธยา"
ถ้าเป็นการเรียกขานแบบทั่วไป ก็พบเรียกว่า "กรุง" หรือ "พระนคร" หรือเรียกขานว่า "กรุงเทพมหานคร" "กรุงเทพพระมหานคร" ซึ่งเป็นคำเรียกราชธานีตั้งแต่สมัยอยุทธยาครับ
สนธิสัญญาไมตรีและพาณิชย์ (Treaty of Amity and Commerce) ค.ศ. ๑๘๓๓ ระหว่างสยามกับสหรัฐอเมริกาในสมัยรัชกาลที่ ๓ กล่าวถึง "สมเด็จพระพุทธิเจ้าอยู่หัวณะกรุงพระมหานครศรีอยุทธยา" และ "ตราท่านเจ้าพญาพระคลังเสนาบดีผู้ใหญ่ ณกรุงเทพมหานคร ศรีอยุทธยา"
ศิลาจารึกเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ณ วัดพุทธโฆสาจารย์ กรุงพนมเปญ (K. 1213) จุลศักราช ๑๒๐๑ (พ.ศ. ๒๓๘๕) กล่าวถึง "พระบาทสมเดจ์บรมนาถบรมบพิตพระพุทธิเจ้าอยู่หัวกรุงเทพมหานครมีพระราชโองการมาณพระบันทูลสุรสิงหนาทดำหรัดสั่งให้เจ้าพญาบดินเดชาที่สมุหนายกอัคมหาเสนาธิบดีภัยพิริยปรากรมพาหุ ยกพยหยาตราออกจากกรุงเทพทวารวดีศีอยุทยามหาดิลกภพนพรัตนราชธาณี บูรีรมอุดมราชมหาสถาน"
มาจนถึงรัชกาลที่ ๔ จึงเลิกการใช้ชื่อพระนครเรียกแทนชื่ออาณาจักร เปลี่ยนมาเรียกอาณาจักรว่า "กรุงสยาม" แทน ถ้าเรียกชื่อพระนครก็ปรากฏเรียกตามชื่อเต็มของพระนคร หรือเรียกย่อว่า "กรุงเทพมหานคร" ครับ
เมื่อสมัยกรุงธนบุรีและแรกสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ยังใช้นามพระนครเหมือนกรุงศรีอยุทธยา คือ "กรุงเทพมหานครบวรทวาราวดี ศรีอยุทธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบูรีรมย์ อุดมพระราชนิเวศน์มหาสถาน"
ต่อมาเมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษกครั้งที่สองและฉลองพระนครใน พ.ศ. ๒๓๒๘ จึงพระราชทานนามพระนครใหม่ให้ต้องกับนามพระพุทธรัตนปฏิมากรว่า "กรุงเทพมหานคร บวรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุทธยา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานีบูรีรมย์ อุดมราชนิเวศน์มหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิต สักกะทัตติยวิษณุกรรมประสิทธิ์" เป็นพระมหานครที่ดำรงรักษาพระมหามณีรัตนปฏิมากร เป็นแก้วอย่างดีมีสิริอันประเสริฐ สำหรับพระบารมีของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวผู้ประดิษฐานกรุงเทพมหานครนี้ (ครั้นในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงแปลงสร้อย 'บวรรัตนโกสินทร์' เป็น 'อมรรัตนโกสินทร์' นอกนั้นคงไว้ตามเดิม)
ชื่อ "รัตนโกสินทร์" ปรากฏใช้งานในเอกสารราชการตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๑ เช่น สำเนาจารึกแผ่นสุพรรณบัฏตั้งเจ้าหลวงพระบาง ปีกุน ตรีศก พ.ศ. ๒๓๓๔ มีความตอนต้นว่า "๐ สมเดจพระพุทธิเจ้าอยู่หัว ผู้ผ่านพิภพกรุงรัตนโกสินอินทอยุทธยา ทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสั่งว่า...ฯลฯ"
วรรณกรรมสังคีติยวงศ์ของพระพิมลธรรมในรัชกาลที่ ๑ มีการแผลงนามพระนครเป็นภาษามคธว่า "รตนโกสินฺทอินฺทอโยชฺฌ" หรือ "รตนโกสินทฺอินฺทอยุทธ"
แต่ในเอกสารราชการสมัยรัชกาลที่ ๑-๓ ส่วนใหญ่ เช่น พระราชกำหนดกฎหมาย พระราชสาส์น สนธิสัญญาต่างประเทศ ศุภอักษรหรือท้องตราต่างๆ ก็ยังคงเรียกชื่อพระนครว่า ศรีอยุทธยา กรุงศรีอยุทธยา กรุงพระมหานครศรีอยุทธยา กรุงเทพมหานครศรีอยุทธยา ฯลฯ เหมือนสมัยกรุงเก่า และออกพระนามพระเจ้าแผ่นดินว่า "สมเด็จพระเจ้ากรุงพระมหานครศรีอยุทธยา" หรือ "สมเด็จพระพุทธิเจ้าอยู่หัวณะกรุงพระมหานครศรีอยุทธยา"
ถ้าเป็นการเรียกขานแบบทั่วไป ก็พบเรียกว่า "กรุง" หรือ "พระนคร" หรือเรียกขานว่า "กรุงเทพมหานคร" "กรุงเทพพระมหานคร" ซึ่งเป็นคำเรียกราชธานีตั้งแต่สมัยอยุทธยาครับ
สนธิสัญญาไมตรีและพาณิชย์ (Treaty of Amity and Commerce) ค.ศ. ๑๘๓๓ ระหว่างสยามกับสหรัฐอเมริกาในสมัยรัชกาลที่ ๓ กล่าวถึง "สมเด็จพระพุทธิเจ้าอยู่หัวณะกรุงพระมหานครศรีอยุทธยา" และ "ตราท่านเจ้าพญาพระคลังเสนาบดีผู้ใหญ่ ณกรุงเทพมหานคร ศรีอยุทธยา"
ศิลาจารึกเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ณ วัดพุทธโฆสาจารย์ กรุงพนมเปญ (K. 1213) จุลศักราช ๑๒๐๑ (พ.ศ. ๒๓๘๕) กล่าวถึง "พระบาทสมเดจ์บรมนาถบรมบพิตพระพุทธิเจ้าอยู่หัวกรุงเทพมหานครมีพระราชโองการมาณพระบันทูลสุรสิงหนาทดำหรัดสั่งให้เจ้าพญาบดินเดชาที่สมุหนายกอัคมหาเสนาธิบดีภัยพิริยปรากรมพาหุ ยกพยหยาตราออกจากกรุงเทพทวารวดีศีอยุทยามหาดิลกภพนพรัตนราชธาณี บูรีรมอุดมราชมหาสถาน"
มาจนถึงรัชกาลที่ ๔ จึงเลิกการใช้ชื่อพระนครเรียกแทนชื่ออาณาจักร เปลี่ยนมาเรียกอาณาจักรว่า "กรุงสยาม" แทน ถ้าเรียกชื่อพระนครก็ปรากฏเรียกตามชื่อเต็มของพระนคร หรือเรียกย่อว่า "กรุงเทพมหานคร" ครับ
Rabanastre ถูกใจ, ขุนทึงทึ้งเครือมัน ถูกใจ, Zenicon ทึ่ง, วุ้นมะพร้าวอ่อน ถูกใจ, สมาชิกหมายเลข 4530625 ถูกใจ, สมาชิกหมายเลข 769671 ถูกใจ, อัสกร ถูกใจ, wilhelm ถูกใจ, c_sujjitporn ถูกใจ, สมาชิกหมายเลข 840379 ถูกใจรวมถึงอีก 21 คน ร่วมแสดงความรู้สึก
แสดงความคิดเห็น
ทำไมปัจจุบันไม่มีการเรียกว่า กรุงเทพมหานครศรีอยุธยา แล้วครับ
ผมอ่านตามพงศวดาร รัชกาลต้นๆ ส่วนใหญ่เรียกว่า กรุงเทพมหานครศรีอยุธยา หมดเลยคับ
คำนี้สูญหายไปแล้วหรอครับ