ว่าด้วย ธรรมที่ควร ตั้งไว้ในใจ....

          [๖๘๒]  ก็ข้อที่เรากล่าวดังนี้ว่า  ดูก่อนภิกษุ   คนเรานี้มีธรรมที่ควร
ตั้งไว้ในใจ  ๔ นั่น    เราอาศัยอะไรกล่าวแล้ว.   
คือ  มีปัญญาเป็นธรรมควรตั้งไว้ในใจ   มีสัจจะเป็นธรรมควรตั้งไว้ในใจ     
มีจาคะเป็นธรรมควรตั้งไว้ในใจ มีอุปสมะเป็นธรรมควรตั้งไว้ในใจ
ข้อที่เรากล่าวดังนี้ว่า  ดูก่อนภิกษุ  คนเรานี้ มีธรรมที่ควรตั้งไว้ในใจ ๔ นั้น   (ธัมมายตนะ )
เราอาศัยธรรมที่ควรตั้งไว้ในใจนี้    กล่าวแล้ว.
          [๖๘๓]  ก็ข้อที่เรากล่าวดังนี้ว่า  ไม่พึงประมาทปัญญา   พึงตามรักษา
สัจจะ   พึงเพิ่มพูนจาคะ   พึงศึกษาสันติเท่านั้น  นั่น  เราอาศัยอะไรกล่าวแล้ว.
ดูก่อนภิกษุ   อย่างไรเล่า  ชื่อว่าไม่ประมาทปัญญา.    
ดูก่อนภิกษุ    ธาตุนี้มี ๖ คือ  ปฐวีธาตุ   อาโปธาตุ   เตโชธาตุ  วาโยธาตุ  อากาสธาตุ  วิญญาณธาตุ.

          [๖๘๔]  ดูก่อนภิกษุ     ก็ปฐวีธาตุเป็นไฉน  คือ  ปฐวีธาตุภายในก็มี
ภายนอกก็มี.   ก็ปฐวีธาตุภายในเป็นไฉน.   ได้แก่สิ่งที่แข่นแข็ง   กำหนดได้มีใน
ตน  อาศัยตน คือ  ผม   ขน  เล็บ  ฟัน หนัง  เนื้อ  เอ็น  กระดูก  เยื้อในกระดูก
ม้าม หัวใจ  ตับ   พังผืด  ไต  ปอด  ไส้ใหญ่  ไส้น้อย  อาหารใหม่  อาหารเก่า
หรือแม้สิ่งอื่นไม่ว่าชนิดไร ๆ  ที่แข่นแข็ง    กำหนดได้    มีในตน    อาศัยตน
นี้เรียกว่าปฐวีธาตุภายใน.  ก็ปฐวีธาตุทั้งภายในและภายนอก  นี้แล  เป็นปฐวีธาตุ
ทั้งนั้น.    พึงเห็นปฐวีธาตุนั้น   ด้วยปัญญาชอบตามความเป็นจริงอย่างนี้ว่า  นั่น
ไม่ใช่ของเรา  นั่นไม่ใช่เรา   นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา   ครั้นเห็นแล้วจะเบื่อหน่าย
ปฐวีธาตุ  และจะให้จิตคลายกำหนัดปฐวีธาตุได้.
..... ฯลฯ

         [๖๘๙]  ต่อนั้นสิ่งที่จะเหลืออยู่อีกก็คือวิญญาณอันบริสุทธิ์ ผุดผ่อง
บุคคลย่อมรู้อะไร  ๆ  ได้ด้วยวิญญาณนั้น     คือ   รู้ชัดว่า   สุขบ้าง   ทุกข์บ้าง
ไม่ทุกข์ไม่สุขบ้าง. 
ดูก่อนภิกษุ  เพราะอาศัยผัสสะเป็นที่ตั้งแห่งสุขเวทนา
ย่อมเกิดสุขเวทนา.   บุคคลนั้นเมื่อเสวยสุขเวทนา  ย่อมรู้ชัดว่า  กำลังเสวยสุขเวทนา
อยู่  เพราะผัสสะเป็นที่ตั้งแห่งสุขเวทนานั้นแลดับไป    
ย่อมรู้ชัดว่า  ความเสวยอารมณ์ที่เกิดแต่ผัสสะนั้น      คือตัวสุขเวทนาอันเกิดเพราะอาศัยผัสสะเป็นที่ตั้งแห่งสุขเวทนา   
  ย่อมดับ   ย่อมเข้าไปสงบ   

เพราะอาศัยผัสสะเป็นที่ตั้งแห่งทุกขเวทนา  ย่อมเกิดทุกขเวทนา.  บุคคลนั้น เมื่อเสวยทุกขเวทนา  
ย่อมรู้ชัดว่ากำลังเสวยทุกขเวทนาอยู่        เพราะผัสสะเป็นที่ตั้งแห่งทุกขเวทนานั้น แลดับไป
ย่อมรู้ชัดว่า    ความเสวยอารมณ์ที่เกิดแต่ผัสสะนั้น     คือตัวทุกขเวทนาอันเกิด
เพราะอาศัยผัสสะเป็นที่ตั้งแห่งทุกขเวทนา   ย่อมดับ    ย่อมเข้าไปสงบ.    

เพราะอาศัยผัสสะเป็นที่ตั้งแห่งอทุกขมสุขเวทนา   ย่อมเกิดอทุกขมสุขเวทนา.    
บุคคลนั้นเมื่อเสวยอทุกขมสุขเวทนา    ย่อมรู้ชัดว่า    กำลังเสวยอทุกขมสุขเวทนาอยู่
เพราะผัสสะเป็นที่ตั้งแห่งอทุกขมสุขเวทนานั้นแลดับไป   ย่อมรู้ชัดว่าความเสวย
อารมณ์ที่เกิดแต่ผัสสะนั้น    คือตัวอทุกขมสุขเวทนาอันเกิดเพราะอาศัยผัสสะเป็น
ที่ตั้งแห่งอทุกขมสุขเวทนา ย่อมดับ  ย่อมเข้าไปสงบ.

      [๖๙๐]  ดูก่อนภิกษุ  เปรียบเหมือนเกิดความร้อน  เกิดไฟได้  เพราะไม้สองท่อนประชุมสีกัน     
ความร้อนที่เกิดแต่ไม้สองท่อนนั้น      ย่อมดับ    ย่อมเข้าไปสงบ  เพราะไม้สองท่อนนั้น 
เองแยกกันไปเสียคนละทาง  แม้ฉันใด
ดูก่อนภิกษุ   ฉันนั้นเหมือนกันแล   ....ฯลฯ

ต่อนั้นสิ่งที่จะเหลืออยู่อีกก็คือ   อุเบกขาอันบริสุทธิ์  ผุดผ่อง  อ่อนควรแก่การงานและผ่องแผ้ว.
            [๖๙๑]  ดูก่อนภิกษุ  เปรียบเหมือนนายช่างทอง  หรือลูกมือของนาย
ช่างทองผู้ฉลาด   ติดเตาสุมเบ้าแล้ว   เอาคีมคีบทองใส่เบ้า  หลอมไป  ซัดน้ำไป
สังเกตดูไปเป็นระยะ ๆ ทองนั้น จะเป็นของถูกไล่ขี้แล้ว   หมดฝ้า   เป็นเนื้ออ่อน
สลวย   และผ่องแผ้ว   เขาประสงค์ชนิดเครื่องประดับใด ๆ จะเป็นแหวน  ตุ้มหู
เครื่องประดับคอ   มาลัยทองก็ตาม   ย่อมสำเร็จความประสงค์อันนั้นแต่ทองนั้น
ได้  ฉันใด  ดูก่อนภิกษุ  ฉันนั้นเหมือนกันแล   เมื่อเหลืออยู่แต่อุเบกขาอันบริสุทธิ์   
 ผุดผ่อง   อ่อนควรแก่การงาน   และผ่องแผ้ว     

บุคคลนั้นย่อมรู้ชัดอย่างนี้ว่า  ถ้าเราน้อมอุเบกขานี้อันบริสุทธิ์  ผุดผ่องอย่างนี้   
เข้าไปสู่อากาสานัญจายตนฌาน   และเจริญจิตมีธรรมควรแก่ฌานนั้น    
เมื่อเป็นเช่นนี้.   อุเบกขาของเรานี้ ก็จะเป็นอุเบกขาอาศัยอากาสานัญจายตนฌานนั้น 
 ยึดอากาสานัญจายตนฌานนั้น   ดำรงอยู่ตลอดกาลยืนนาน       
 (นี้เป็นวิญญาณฐิติที่ ๕    👁 .อรูปพรหมที่เกิดในอรูปาวจรภูมิชั้นที่ 17)

ถ้าเราน้อมอุเบกขานี้อันบริสุทธิ์
ผุดผ่องอย่างนี้      เข้าไปสู่วิญญาณัญจายตนฌาน     และเจริญจิตมีธรรมควรแก่ฌานนั้น    
 เมื่อเป็นเช่นนี้.   อุเบกขาของเรานี้ก็จะเป็นอุเบกขาอาศัยวิญญาณัญจายตนฌานนั้น  ยึดวิญญาณัญจายตนฌานนั้น   ดำรงอยู่ตลอดกาลยืนนาน   
(นี้เป็นวิญญาณฐิติที่ ๖   👁 .อรูปพรหมที่เกิดในอรูปาวจรภูมิชั้นที่ 18)

ถ้าเราน้อมอุเบกขานี้อันบริสุทธิ์   ผุดผ่องอย่างนี้   เข้าไปสู่อากิญจัญญายตนฌาน
และเจริญจิตมีธรรมควรแก่ฌานนั้น     
เมื่อเป็นเช่นนี้.    อุเบกขาของเรานี้    ก็จะเป็นอุเบกขาอาศัยอากิญจัญญายตนฌานนั้น   ยึดอากิญจัญญายตนฌานนั้น  ดำรงอยู่ตลอดกาลยืนนาน    
(นี้เป็นวิญญาณฐิติที่  ๗    👁 .อรูปพรหมที่เกิดในอรูปาวจรภูมิชั้นที่ 19)

ถ้าเราน้อมอุเบกขานี้อันบริสุทธิ์   ผุดผ่องอย่างนี้  เข้าไปสู่เนวสัญญานาสัญญายตนฌานนั้น        และเจริญจิตมีธรรมควรแก่ฌานนั้น
เมื่อเป็นเช่นนี้.    อุเบกขาของเรานี้   ก็จะเป็นอุเบกขาอาศัยเนวสัญญานาสัญญายตนฌานนั้น    ยึดเนวสัญญานาสัญญายตนฌานนั้น 
  ดำรงอยู่ตลอดกาลยืนนาน. 
  ( นี้เป็นมนายตนะในอรูปายตนะ (ในสัตตาวาสที่ ๙) .อรูปพรหมที่เกิดในอรูปาวจรภูมิชั้นที่  20)

บุคคลนั้นย่อมรู้ชัดอย่างนี้ว่า  ถ้าเราน้อมอุเบกขานี้  อันบริสุทธิ์  ผุดผ่องอย่างนี้
เข้าไปสู่อากาสานัญจายตนฌาน    และเจริญจิตมีธรรมควรแก่ฌานนั้น     
จิตนี้ก็เป็นสังขตะ    

ถ้าเราน้อมอุเบกขานี้   อันบริสุทธิ์    ผุดผ่องอย่างนี้    เข้าไปสู่วิญญาณัญจายตนฌาน  และเจริญจิตมีธรรมควรแก่ฌานนั้น  จิตนี้ก็เป็นสังขตะ

ถ้าเราน้อมอุเบกขานี้   อันบริสุทธิ์ผุดผ่องอย่างนี้  เข้าไปสู่อากิญจัญญายตนฌาน
และเจริญจิตมีธรรมควรแก่ฌานนั้น   จิตนี้ก็เป็นสังขตะ    
ถ้าเราน้อมอุเบกขานี้ อันบริสุทธิ์  ผุดผ่องอย่างนี้   เข้าไปสู่เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน   และเจริญจิตมีธรรมควรแก่ฌานนั้น    จิตนี้ก็เป็นสังขตะ. 

บุคคลนั้นจะไม่คำนึง   จะไม่คิดถึงความเจริญหรือความเสื่อมเลย   เมื่อไม่คำนึง   ไม่คิดถึง    ย่อมไม่ยึดมั่นอะไร ๆ ในโลก   
เมื่อไม่ยึดมั่น   ย่อมไม่หวาดเสียว   เมื่อไม่หวาดเสียว    ย่อมปรินิพพานเฉพาะตนทีเดียว    
ย่อมทราบชัดว่าชาติสิ้นแล้ว   พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว   กิจที่ควรทำได้ทำเสร็จแล้ว    กิจอื่นเพื่อความเป็นอย่างนี้มิได้มี.    

ถ้าเขาเสวยสุขเวทนาอยู่    ย่อมรู้ชัดว่า  สุขเวทนานั้น  ไม่เที่ยง   อันบัณฑิตไม่ติดใจ
ไม่เพลิดเพลิน
ถ้าเสวยทุกขเวทนาอยู่   ย่อมรู้ชัดว่า  ทุกขเวทนานั้น  ไม่เที่ยง
อันบัณฑิตไม่ติดใจ  ไม่เพลิดเพลิน
ถ้าเสวยอทุกขมสุขเวทนาอยู่   ย่อมรู้ชัดว่า
อทุกขมสุขเวทนานั้น     ไม่เที่ยง  อันบัณฑิตไม่ติดใจ  ไม่เพลิดเพลิน. 

ถ้าเสวยสุขเวทนาก็เป็นผู้ไม่ประกอบเสวย    
ถ้าเสวยทุกขเวทนาก็เป็นผู้ไม่ประกอบเสวย
ถ้าเสวยอทุกขมสุขเวทนาก็เป็นผู้ไม่ประกอบเสวย   

เขาเมื่อเสวยเวทนามีกายเป็นที่สุด    ย่อมรู้ชัดว่า   กำลังเสวยเวทนามีกายเป็นที่สุด.    เมื่อเสวยเวทนามีชีวิตเป็นที่สุด 
 ย่อมรู้ชัดว่า  กำลังเสวยเวทนามีชีวิตเป็นที่สุด.
และรู้ชัดว่า  เบื้องหน้าแต่สิ้นชีวิต   เพราะตายไปแล้ว   ความเสวยอารมณ์ทั้งหมดที่ยินดีกันแล้วในโลกนี้แล   🌏{...ปราศจากจำกัดขอบเขตอยู่... }
 จักเป็นของสงบ. 
✨