ลำพูน - วัดเล่าเรื่องเมืองลี้

กระทู้สนทนา

ภาพถ่าย ประวัติศาสตร์ เที่ยววัด ศาสนาพุทธ จังหวัดลำพูน

ลี้เป็นอำเภอที่อยู่ทิศใต้สุดของจังหวัดลำพูน
เป็นเมืองแห่งสามครูบา คือ
ครูบาศรีวิชัย ... วัดบ้านปาง https://pantip.com/topic/37962747
ครูบาขาวปี๋ ... วัดพระพุทธบาทผาหนาม
ครูบาวงศ์ ... วัดพระบาทห้วยต้ม https://pantip.com/topic/37951022
อำเภอลี้จึงเมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า เมืองสามครูบา

วัดพระธาตุดวงเดียว

นอกกำแพงแก้วทางทิศตะวันตก

ตั้งอยู่บนเขาเตี้ย ๆ รูปร่างคล้ายหอยสังข์ มีคูน้ำคันดิน

ซุ้มประตูเป็นรูปปั้นช้าง เข้าใจว่าน่าจะชื่อพวงคำ

ครูบาศรีวิชัยได้มาบูรณะใช้เอิฐเก่าที่เหลืออยู่มาก่อเป็นเจดีย์คืนได้บ้าง

ครูบาขาวปี๋มาจำพรรษาได้สร้างศาลาขึ้น 1 หลังบนกำแพง

ครูบาวงศ์ หรือครูบาไชยะวงศาได้มาบูรณะ ปี2532 เสร็จปี 2538

กำแพงแก้ววัดพระธาตุดวงเดียว

รอบกำแพงแก้วมีจิตรกรรมฝาผนังเล่าเรื่องตำนานเวียงเก่าหรือเวียงเจดีย์แห่งนี้ตามพับสา

ว่า

1600 ปีก่อน จีนฮ่อยกทัพมาตีโยนกแตก

ชาวโยนกภายใต้การนำของเจ้าคำภีระอพยพผ่านสิบสองปันนา มาสร้างเมืองชื่อหลวงพระบาง

เจ้าคำภีระมีลูกสาวชื่อพระนางจามะรี มีองครักษ์ชื่อพัน

เมื่อเมืองหลวงพระบางมีความเจริญรุ่งเรืองมากจีนฮ่อก็ยกทัพมาตีแตกอีก

ท้าวคำภีรัจึงให้พระนางจามะรีพาทหารและผู้คนจำนวนหนึ่งหนีไป ถึงเชียงตุง เชียงรุ้ง

ถึงเมืองจำปี หรือ คามีระนคร คือ เมืองฝาง พบช้างป่าจึงคล้องมาเป็นพาหนะ ชื่อ พลายสุวรรณมงคล

เดินทางต่อมาพักที่บ้านแม่นะ (เมืองนะเชียงดาวเป็นต้นแม่น้ำปิง)

ได้ล่องน้ำปิงลงมาถึงที่หนึ่งช้างลื่นไถลลงมาจากเขา จึงเรียกสถานที่นั้นว่าดอยหล่อ (หล่อแปลว่าลาดเอียง)

แล้วข้ามน้ำมาทางตะวันออก แล้วเดินไปตามฝั่งน้ำ(ฝั่งตรงข้ามดอยหล่อเป็นอำเภอป่าซางลำพูน)

แล้วเดินทางขึ้นเขาเป็นดอยยาวจนไพร่พลที่ตามมาจึงหุย เรียกที่นั้นว่าดอยอีฮุย (หุยแปลว่าตะโกนร้องออกมา)

เดินทางมาจนเครื่องทรงช้างชำรุด พักซ่อม เรียกที่นั้นว่า บ้านแม่แสม

เดินทางมาถึงที่อยากพัก แต่ช้างไม่ยอมน้อมหัวให้ลง เรียก ทุ่งหัวช้าง

เดินทางถึงที่หนึ่ง ช้างน้อมหัวลงให้พัก เรียก บ้านแม่ปลง ปัจจุบันเรียก บ้านแม่ปวง

พักที่ตรงนี้หลายเดือนจนพันนายทหารคนสนิทออกล่าสัตว์ โดนงูเห่ากัดเสียชีวิต

พระนางจามะรีจึงเอาพวงคำ (สร้อยทองคำ) ประดับช้าง ตั้งชื่อช้างใหม่ว่าพวงคำ

ช้างพวคำล่องมาตามลำน้ำลี้ พอมาถึงดอยหนึ่งช้างถอยหลัง เรียก ดอยช้างคืน

มาถึงที่เห็่งหนุ่งพวงคำเตลิดหนี เรียกชื่อว่าบ้านโป่งหลอก

ช้างพวงคำวิ่งไปไม่ไกล พวงคำตกเรียกบ้านพวงคำ ที่แห่งนั้นได้ชื่อว่า บ้านปวงคำ

ทหารพากันตามจับพวงคำได้ พระนางจึงตกแต่งพวงคำใหม่และบวงสรวงขอให้พาไปที่ตั้งเมืองใหม่ที่เหมาะสม

ช้างจึงเดินผ่านห้วยแม่แต๊ะขึ้นดอยทางตะวันตกของแม่น้ำลี้ไปหยุดที่จอมปลวกแล้วท่าสักการะ

พระนางพร้อมด้วยไพร่พลจึงพักอยู่ที่นั่น คืนนั้นได้เห็นลูกแก้วลอยออกจากจอมปลวกจึงได้สร้างวัดพระธาตุดวงเดียว และเมืองขึ้นปกติการสร้างเมืองต้องสร้างวัดก่อนเพื่อเป็นศูนย์รวมใจ เช่นเชียงใหม่ได้สร้าวัดขึ้นก่อนสร้างเมืองคือวัดโพธิ์น้อย หรือวัดอุโมงค์มหาเถรจันทร์ https://pantip.com/topic/37185215

เมื่อช้างหมดอายุขัยได้เผาและเอากระดูกโรยรอบวัดพระธาตุดวงเดียวและเก็บไว้ที่อนุสาวรีย์พญาช้างในวัด

ถัดจากสมัยพระนางจามะรี >> มาจนถึงเจ้านิ้วมืองามขึ้นครองเมือง

เจ้าเมืองศรีสัชยกทัพมาตีไม่สำเร็จ จึงให้ทหารเอาเงินติดธนูยิงเข้าไปในป่าไผ่ แล้วถอยทัพกลับ

ทางเวียงเจดีย์ไปตัดไม้ไผ่ซ่อมแซมเมืองก็พบถุงเงิน จึงทะเลาะวิวาทและทำลายป่าไผ่

... เคยได้ยินไกด์ลาวเล่ากลยุทธ์แบบเดียวกันนี้ เมื่อคราวที่พระเจ้าฟ้างุ้มตีเมืองวังเวียงแตก ...

สุดท้ายเจ้าเมืองศรีสัชจึงตีเวียงเจดีย์แตก เผาเมือง กวาดต้อนผู้คนไป

บางคนที่หนีกลับมาได้ พบว่าเวียงเจดีย์เสียหายเกินกว่าจะสร้างใหม่ จึงไปตั้งบ้านเรือนใหม่ที่บริเวณตะวันออกของแม่น้ำลี้ชื่อบ้านหลวง (วัดลี้หลวง)

ของเก่าที่แสดงว่าบริเวณวัดพระธาตุดวงเดียวนี้ เคยเป็นเมืองมาก่อน ... ยกเว้นร่มค่ะ

วัดพระธาตุห้าดวง

ทางเข้าอยู่เลยซุ้มไประตูวัดพระธาตุดวงเดียวไปไม่ไกล

บานประตูเป็นรูป

ปฐมเทศนา ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร แปลว่า พระสูตรแห่งการหมุนวงล้อธรรม แก่ปัญจวัคคี ในเดือนอาสาฬห แปลว่า เดือนแปด

แสดงโอวาทปาติโมกข์ เป็นการวางแนวทางการปฏิบัติของพระสงฆ์ เพื่อเข้าถึง และสั่งสอนคนทั่วไปให้เข้าถึงพระพุทธศาสนา

ท่ามกลางจาตุรงคสันนิบาต คือ จตุ+องค์+สันนิบาต แปลว่าการประชุมที่มีส่วนประกอบสี่ส่วน มี พระภิกษุ 1,250 รูป , ทุกรูปพระพุทธเจ้าบวชให้ คือ เอหิภิกขุอุปสัมปทา , ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์ , ตรงกับวันเพ็ญ ในเดือนมาฆ แปลว่าเดือนสาม