ขอสอบถามเรื่องการนั่งสมาธิ

การทำสมาธิแบบที่จิตเป็นหนึ่งอารมณ์เป็นหนึ่ง เรียกว่า อารัมณูปนิชฌาน ใช้ทำสมถะกรรมฐาน การทำสมาธิชนิดนี้ต้องหาอารมณ์ที่ชอบ ทำแล้วมีความสุขความสบายมาเป็นกรรมฐาน โดยให้มีสติรู้อยู่กับอารมณ์ดังกล่าวเพียงอารมณ์เดียวอย่างต่อเนื่อง  หากจิตหนีไปคิด ก็ให้มีสติรู้ทันแล้วกลับมารู้อารมณ์กรรมฐานเช่นเดิม ทำอย่างนี้ไปเรื่อย ๆ จิตจะค่อย ๆ สงบลงเป็นสมาธิ แต่ถ้าจิตหนีไปคิดหรือสนใจสิ่งอื่นอย่างต่อเนื่อง ทำให้จิคไม่สงบ แสดงว่าจิตมีนิวรณ์มาก ควรต้องเพิ่มการบริกรรมกำกับอารมณ์นั้นลงไปอีกที ต้องใช้ความอดทนและความมุ่งมั่นสักหน่อยในการเจริญอารัมณูปนิชฌาน มีผู้ภาวนาบางท่านเหมือนกันที่ไม่สามารถทำให้จิตสงบลงได้ ก็สามารถเลือกที่จะเริ่มต้นด้วยการฝึกทำสมาธิแบบที่สองแทน การทำสมาธิแบบที่หนึ่งนี้ หากจิตหนีไปไม่อยู่กับอารมณ์กรรมฐาน แล้วรู้ทันก็ถือได้ว่ามีการรับรู้เกิดขึ้น แต่จะแตกต่างกับการทำสมาธิแบบที่สองตรงที่ แบบที่สองนั้นจิตจะตั้งมั่นแล้วคอยรู้อารมณ์ต่าง ๆ ที่ผ่านมาผ่านไป ไม่ได้จดจ่ออยู่กับอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่ง สมาธิแบบแรกจิตอาจจะไปจดจ่ออยู่กับอารมณ์หรือรวมกับอารมณ์ (ไม่ตั้งมั่น) ก็ยังใช้ได้ แต่สมาธิแบบที่สองจืตจะต้องตั้งมั่นเพียงอย่างเดียวจึงจะใช้ได้

การทำสมาธิแบบที่สอง เรียกว่า ลักขณูปนิชฌาน จิตเป็นหนึ่งอารมณ์หลากหลาย ไม่มีคำว่าอารมณ์หลัก ทุกอารมณ์ที่ผ่านมาผ่านไปมีความสำคัญเท่ากัน จิตจะตั้งมั่นไม่เจาะจงรู้อารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งเป็นการเฉพาะ รู้ทุกอารมณ์อย่างสักแต่ว่ารู้ ไม่เข้าไปเกี่ยวข้องหรือแทรกแซงอารมณ์เลย การทำสมาธิแบบนี้ใช้ทำ วิปัสสนากรรมฐาน เมื่อจิตตั้งมั่นและรู้ทันอารมณ์อย่างสักแต่ว่ารู้อย่างต่อเนื่อง จิตจะเกิดปัญญา เห็นความไม่เที่ยงของอารมณ์ รู้ว่าความไม่เที่ยงนั้นเป็นทุกข์ ไม่ควรถือว่าอารมณ์ที่ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นเรา เป็นของเรา เห็นไตรลักษณ์ จิตจะปล่อยวางอารมณ์นั้น เป็นอุเบกขาด้วยปัญญา