ใครคือทองดีฟันขาว

แนะนำหนังไทยเรื่องใหม่ที่กำลังจะเข้าฉายสุดสัปดาห์นี้ครับ กับเรื่อง "ทองดีฟันขาว" ซึ่งความน่าสนใจหลักๆ คงหนีไม่พ้นเป็นการขึ้นจอใหญ่ในบทนำครั้งแรกของ "บัวขาว บัญชาเมฆ" นักมวยไทยชื่อดัง และประการนี่เป็นหนังอิงประวัติศาสตร์ ที่หยิบเอาประวัติของบุคคลสำคัญคนหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์ไทยมาสร้าง เป็นบุคคลที่ไต่เต้าจากคนธรรมดาสามัญ จนได้กลายเป็นขุนนางชั้นผู้ใหญ่นั่นก็คือ "นายทองดีฟันขาว"

พูดว่า "นายทองดีฟันขาว" บางท่านอาจจะงงหน่อยว่าใครกันนะ ลองเปลี่ยนใหม่เป็น "พระยาพิชัยดาบหัก" เชื่อว่าหลายคนคงคุ้นมากขึ้นแน่นอน ในตำราประวัติศาสตร์ที่เราเรียนกันสมัยเด็กๆ "พระยาพิชัย" เป็นหนึ่งในนายทหารเอกที่จงรักภักดีของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช โดยติดตามมาตั้งแต่ยังเป็นพระยาตาก เมื่อพระยาตากกู้เอกราชของสยามได้สำเร็จและขึ้นเป็นกษัตริย์ พระยาพิชัยได้เป็นผู้สำเร็จราชการเมืองพิชัย (ปัจจุบันอยู่ใน จ.อุตรดิตถ์) และได้สู้รบกับกองทัพพม่าอีกหลายครั้ง และในครั้งหนึ่งขณะต่อสู้กับข้าศึก พระยาพิชัยได้เสียหลัก จึงใช้ดาบข้างขวายันพื้นดินไว้เพื่อพยุงตัว จนดาบหักออกเป็น 2 ท่อน แต่สุดท้ายก็สามารถเอาชนะข้าศึกในครั้งนั้นได้ จนกลายเป็นกิมมิคติดตัวว่า "พระยาพิชัยดาบหัก"

ว่าไป เหตุดาบหักนี่อาจถือเป็นอุบัติเหตุก็ว่าได้ แต่มันได้กลายเป็นเอกลักษณ์ประจำตัวของพระยาพิชัยไป เมื่อพูดถึงพระยาพิชัยก็ต้องมีภาพดาบหักเคียงคู่มา จนทำให้อีกมุมของพระยาพิชัยโดนมองข้ามไป นั่นคือแง่มุมของพระยาพิชัยก่อนที่จะรับราชการ ช่วงเวลาที่เขายังเป็นเพียง "จ้อย" เด็กหนุ่มผู้รักการชกมวย ซึ่งต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น "ทองดี" และสร้างชื่อเชิงมวยจนเป็นที่ยอมรับในแถบภาคเหนือ และคงไม่มีใครจะมารับบทบุรุษผู้เก่งกาจเชิงมวยในยุคนี้ได้ดีไปกว่านักมวยตัวอย่าง "บัวขาว บัญชาเมฆ" อีกแล้ว



ทำไมทองดีต้องฟันขาว

เดิมพระยาพิชัยนั้นมีชื่อว่า "จ้อย" ด้วยความมีนิสียชอบชกมวย บิดาจึงพาไปฝากเป็นลูกศิษย์ของวัดมหาธาตุเมืองพิชัย แต่จ้อยเกิดมีเรื่องทะเลาะวิวาทกับลูกชายเจ้าเมืองพิจัย ด้วยเกรงว่าจะไม่ได้รับความเป็นธรรม จ้อยจึงตัดสินใจหนีออกจากวัด และไปฝากตัวเป็นลูกศิษย์ของครูเที่ยง พร้อมทั้งเปลี่ยนชื่อเป็น "ทองดี" แต่ครูเที่ยงมักเรียกเขาว่า "ทองดีฟันขาว" จนเป็นฉายาติดตัวเขาเรื่อยมา

เหตุที่ทองดีต้องฟันขาว ก็เนื่องจากคนสมัยก่อนนั้นมีค่านิยมว่าฟันดำ เนื่องจากเชื่อกันว่า เฉพาะภูติผีปีศาจและสัตว์เท่านั้นที่ฟันสีขาว ด้วยเหตุนี้ ผู้คนในยุคนั้นจึงต้องหาวิธีมาย้อมฟันให้ดำ บ้างก็ใช้ "ซี่" ซึ่งเป็นยางที่ได้จากกะลามะพร้าวเผาไฟ มาขัดฟันจนดำ แต่วิธีการที่ได้รับความนิยมมากที่สุดก็คือ "การกินหมาก" คนสมัยก่อนติดการกินหมากมาก ซึ่งสาเหตุนอกจากความเพลิดเพลินจากการเคี้ยวแล้ว หมากยังให้พลังงานความกระปรี้กระเปร่าแก่ร่างกายได้ จะว่าไปไม่แน่ใจเหมือนกันว่า เพราะคนชอบกินหมาก จึงทำให้มีค่านิยมฟันดำตามมา หรือเพราะมีค่านิยมฟันดำอยู่แล้ว การกินหมากจึงได้รับความนิยม

อย่างไรก็ตาม นายทองดีนั้นไม่ชอบกินหมาก และเขาก็ไม่มีค่านิยมฟันดำ ดังนั้น การฟันขาวของนายทองดีจึงค่อนข้างเป็นเรื่องแปลกสำหรับแฟชั่นยุคนั้น คำว่า "ทองดีฟันขาว" จึงเป็นคำติดตัวเขาไป

พูดถึงเรื่องหมากแล้ว วัฒนธรรมการกินหมากของคนไทยดำรงมาเป็นเวลาหลายร้อยปี ทั้งในสังคมชั้นสูงและชาวบ้านทั่วไป จนกระทั่งสมัยรัชกาลที่ 5 จึงเริ่มมีการเปลี่ยนแปลง เริ่มจากการที่รัชกาลที่ 5 จะเสด็จประพาสยุโรป ทำให้มีการขัดฟันให้ขาวตามอารยประเทศ ส่งผลให้เจ้านายและขุนนางอื่นๆ เริ่มขัดฟันขาวตามพระองค์ท่าน อย่างไรก็ตาม วัฒนธรรมการกินหมากเริ่มหายไปอย่างชัดเจนในสมัยรัชกาลที่ 8 เมื่อจอมพล ป. พิบูลย์สงคราม นายกรัฐมนตรีขณะนั้น ได้ออกประกาศห้ามกินหมาก ซึ่งเป็นหนึ่งในแนวทางเปลี่ยนไทยให้เป็นอารยะ การห้ามกินหมากนี้เข้มงวดไปถึงขั้นการห้ามซื้อขายหมาก แม้หลังหมดสมัยจอมพล ป. จะมีการยกเลิกประกาศนี้ แต่คนไทยก็ลดความนิยมในการกินหมากและฟันดำลงไปพอควร



พระยาพิชัยดาบหักในสื่อบันเทิงไทย

จริงๆ เมืองไทยผลิตหนังและละครแนวอิงประวัติศาสตร์ออกมาหลายเรื่องนะ แต่กลับมีไม่กี่เรื่องที่พูดถึงพระยาพิชัยโดยตรง ทั้งๆ ที่ประวัติของท่านนั้นน่าตื่นตาตื่นใจไม่น้อย ทั้งในเรื่องเชิงหมัดมวย การสู้รบ ไหวพริบ ความฉลาด และความจงรักภักดีต่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช รวมทั้งสถานะที่ไต่เต้าจากคนธรรมดาสามัญจนขึ้นสูงในชีวิตราชการ หากจะมีก็มักเป็นส่วนหนึ่งของหนัง/ละครเกี่ยวกับสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ซึ่งก่อนที่บัวขาว บัญชาเมฆ จะได้มารับบทเป็นนายทองดีฟันขาวนั้น ก่อนหน้านั้นมีหลายคนที่เคยรับบทพระยาพิชัยดาบหักมาแล้ว เท่าที่รวบรวมได้ ดังนี้

สุริยัน ปฏิพัทธ์ รับบทเป็น ทองดี ในละครเรื่อง ทหารเสือพระเจ้าตาก ซึ่งออกฉายทางช่อง 3 เมื่อปี 2527 เรื่องนี้โดนตัดจบกลางอากาศ



ปราบต์ปฏล สุวรรณบาง รับบทเป็น ทองดี ในหนังเรื่อง เจ้าตาก ออกฉายเมื่อปี 2547 โดยมี แอ๊ด คาราบาว เป็นผู้เขียนบท เรื่องนี้ดำเนินเรื่องจนถึงแค่ตอนพระเจ้าตากตีเมืองจันทบุรีเท่านั้น



วัชรเกียรติ บุญภักดี รับบทเป็น ทองดี ในละครเรื่อง ฟ้าใหม่ ออกฉายทางช่อง 7 เมื่อปี 2547 เรื่องนี้เป็นละครอิงประวัติศาสตร์ช่วงปลายยุคกรุงศรีอยุธยาเรื่อยมาจนถึงต้นรัตนโกสินทร์ ถือเป็นละครฟอร์มยักษ์ที่รวมดาราของ 7 ยุคนั้นไว้อย่างมากมาย  



นภัสกร มิตรเอม รับบทเป็น ทองดี ในละครเรื่อง ตากสินมหาราช ซึ่งออกฉายทางช่อง 3 เมื่อปี 2550 เรื่องนี้ถ่ายทำไว้ก่อนหน้านั้นหลายปี แต่ดองไว้นานมากกว่าจะได้ฉาย และพอฉายจริงก็มีการรวบรัดตัดจบในช่วงท้าย



บัวขาว บัญชาเมฆ รับบทเป็น ทองดี ในหนังเรื่อง ทองดีฟันขาว ปี 2560 ซึ่งนี่ถือเป็นเรื่องแรกที่ทำเกี่ยวกับพระยาพิชัยเต็มๆ และโฟกัสไปที่เรื่องราวก่อนรับราชการของท่าน ถือเป็นแง่มุมที่ไม่ี่ค่อยได้นำเสนอในเรื่องไหนมาก่อนมากนัก



จริงๆ แค่เห็นบัวขาวมาเล่นก็น่าสนใจละ แต่สำหรับใครที่สนใจพวกหนังอิงประวัติศาสตร์ ก็อาจน่าสนใจมากขึ้น เพราะเป็นแง่มุมประวัติศาสตร์ที่ไม่ค่อยได้มีโอกาสขึ้นจอมากนัก ใครสนใจ หนังเข้าฉาย 9 กุมภาพันธ์ นี้ครับ

อ้างอิงข้อมูล
http://www.thairath.co.th/content/235876
https://www.silpa-mag.com/club/art-and-culture/article_5228