ท่านชยสาโรตอบ : ในพระวินัยท่านไม่ได้กำหนดเรื่องนี้ แต่จะเน้นที่คำว่า “ต้องถวายด้วยความเคารพ”
ต่อมาภายหลังอาจารย์รุ่นหลังต้องวิเคราะห์ว่า การให้หรือถวายด้วยความเคารพนั้นเป็นอย่างไร จะต้องกำหนดให้ชัดเจนว่าถวายอย่างไรแสดงว่าเคารพ ถวายอย่างไรแสดงว่าไม่เคารพ
ซึ่งถ้าเอาวัฒนธรรมอินเดียในสมัยนั้นเป็นหลักการให้หรือถวายของนี่ ต้องทำด้วยกิริยาท่าทางอ่อนน้อม ถ่อมตน เช่น ถ้าถวายข้าว ก็ห้ามโยนอย่างนี้ ต้องใส่อย่างนี้
แล้วในสมัยนั้นการใส่รองเท้าถือว่าไม่สุภาพ ยิ่งถ้าพระท่านไม่ใส่รองเท้าอยู่แล้ว ถ้าโยมใส่รองเท้าก็สูงกว่า จึงกลายเป็นธรรมเนียม เป็นสัญลักษณ์ว่าผู้ถวาย ถวายด้วยความเคารพ
แต่เมื่อพระเราไปเมืองนอก ซึ่งคนไม่รู้จักธรรมเนียม ไม่รู้จักประเพณี เราจะไป ต้อง...อย่างนั้น อย่างนี้นะ มันไม่ได้ เดี๋ยวเขาก็ถอยเลย ใช่ไหม
บอกแต่ว่าให้ด้วยความเคารพ เขาก็แปลตามความหมายของเขา ให้ด้วยความเคารพในความหมายของเขาอาจจะดูไม่งามเหมือนธรรมเนียมของเรา ก็เป็นเรื่องของเขา
ถ้าเป็นลูกศิษย์วัดนานๆแล้ว เราก็ค่อยๆสอนให้เขาทำเหมือนคนไทย
อย่างเดือนที่แล้ว อาตมาเดินบิณฑบาตที่อเมริกาก็มีชาวบ้านธรรมดาไม่ใช่ลูกศิษย์วัด กำลังเอาของขึ้นรถ
สงสัยเป็นคนทำงานก่อสร้าง เขาเห็นพระเดินมา เขาก็ว่า
“Hey, you guys .You want some tomatoes? – เฮ้ พวก เอามะเขือเทศด้วยไหม ?”
อย่างนี้อาตมานี้ตอบไม่ถูกเลย ทีนี้เจ้าอาวาสท่านเดินตามหลังมา ท่านก็บอก “Sure –เอาซิ ”
เราจึงหยุด เขาตื่นเต้นเข้าไปเก็บมะเขือเทศในสวนหน้าบ้านมาใส่ในบาตร ถ้าดูที่กิริยามารยาท ในสายตาคนไทยก็คงดูไม่งาม
แต่จิตใจเขางามมาก เขาเห็นพระมา เขามีอะไรดีๆ เขาก็อยากแบ่งปันให้
ดังนั้น เราจะไป โอ้ ใส่รองเท้าไม่ได้ หรือ ทำอย่างนั้นไม่ได้
เราไม่พูดหรอกเพราะว่าเขาเป็นคนใหม่ ถ้าต่อมาเราสนิทสนมกันก็ค่อยๆสอน มันไม่ใช่กาลเทศะที่จะสอนในเรื่องธรรมเนียมประเพณี
แม้แต่ในประเทศไทย ถ้าบิณฑบาตในกรุงเทพ มีทหารจะใส่บาตร จะให้ทหารถอดรองเท้ากลางถนนก็คงไม่เหมาะสม ใช่ไหม
(เพิ่มเติม-รองเท้าคอมแบททหาร จะเป็นรองเท้าผูกเชือก การถอด-ใส่ จะต้องใช้เวลาพอสมควร)
จึงต้องใช้สามัญสำนึกด้วย ถ้าเขามีกิริยานอบน้อมที่จะถวาย เราก็ไม่ต้องไปจู้จี้ในเรื่องรายละเอียดกับเขามาก
ภาพพระอาจารย์ปสันโน และคณะสงฆ์ วัดอภัยคีรี แคลิฟอร์เนีย สาขาหนองป่าพงประเทศอเมริกา
ผมอยากทราบว่า...............ทำไมเวลาตักบาตรจะต้องถอดรองเท้าด้วยครับ ?
ต่อมาภายหลังอาจารย์รุ่นหลังต้องวิเคราะห์ว่า การให้หรือถวายด้วยความเคารพนั้นเป็นอย่างไร จะต้องกำหนดให้ชัดเจนว่าถวายอย่างไรแสดงว่าเคารพ ถวายอย่างไรแสดงว่าไม่เคารพ
ซึ่งถ้าเอาวัฒนธรรมอินเดียในสมัยนั้นเป็นหลักการให้หรือถวายของนี่ ต้องทำด้วยกิริยาท่าทางอ่อนน้อม ถ่อมตน เช่น ถ้าถวายข้าว ก็ห้ามโยนอย่างนี้ ต้องใส่อย่างนี้
แล้วในสมัยนั้นการใส่รองเท้าถือว่าไม่สุภาพ ยิ่งถ้าพระท่านไม่ใส่รองเท้าอยู่แล้ว ถ้าโยมใส่รองเท้าก็สูงกว่า จึงกลายเป็นธรรมเนียม เป็นสัญลักษณ์ว่าผู้ถวาย ถวายด้วยความเคารพ
แต่เมื่อพระเราไปเมืองนอก ซึ่งคนไม่รู้จักธรรมเนียม ไม่รู้จักประเพณี เราจะไป ต้อง...อย่างนั้น อย่างนี้นะ มันไม่ได้ เดี๋ยวเขาก็ถอยเลย ใช่ไหม
บอกแต่ว่าให้ด้วยความเคารพ เขาก็แปลตามความหมายของเขา ให้ด้วยความเคารพในความหมายของเขาอาจจะดูไม่งามเหมือนธรรมเนียมของเรา ก็เป็นเรื่องของเขา
ถ้าเป็นลูกศิษย์วัดนานๆแล้ว เราก็ค่อยๆสอนให้เขาทำเหมือนคนไทย
อย่างเดือนที่แล้ว อาตมาเดินบิณฑบาตที่อเมริกาก็มีชาวบ้านธรรมดาไม่ใช่ลูกศิษย์วัด กำลังเอาของขึ้นรถ
สงสัยเป็นคนทำงานก่อสร้าง เขาเห็นพระเดินมา เขาก็ว่า
“Hey, you guys .You want some tomatoes? – เฮ้ พวก เอามะเขือเทศด้วยไหม ?”
อย่างนี้อาตมานี้ตอบไม่ถูกเลย ทีนี้เจ้าอาวาสท่านเดินตามหลังมา ท่านก็บอก “Sure –เอาซิ ”
เราจึงหยุด เขาตื่นเต้นเข้าไปเก็บมะเขือเทศในสวนหน้าบ้านมาใส่ในบาตร ถ้าดูที่กิริยามารยาท ในสายตาคนไทยก็คงดูไม่งาม
แต่จิตใจเขางามมาก เขาเห็นพระมา เขามีอะไรดีๆ เขาก็อยากแบ่งปันให้
ดังนั้น เราจะไป โอ้ ใส่รองเท้าไม่ได้ หรือ ทำอย่างนั้นไม่ได้
เราไม่พูดหรอกเพราะว่าเขาเป็นคนใหม่ ถ้าต่อมาเราสนิทสนมกันก็ค่อยๆสอน มันไม่ใช่กาลเทศะที่จะสอนในเรื่องธรรมเนียมประเพณี
แม้แต่ในประเทศไทย ถ้าบิณฑบาตในกรุงเทพ มีทหารจะใส่บาตร จะให้ทหารถอดรองเท้ากลางถนนก็คงไม่เหมาะสม ใช่ไหม
(เพิ่มเติม-รองเท้าคอมแบททหาร จะเป็นรองเท้าผูกเชือก การถอด-ใส่ จะต้องใช้เวลาพอสมควร)
จึงต้องใช้สามัญสำนึกด้วย ถ้าเขามีกิริยานอบน้อมที่จะถวาย เราก็ไม่ต้องไปจู้จี้ในเรื่องรายละเอียดกับเขามาก
ภาพพระอาจารย์ปสันโน และคณะสงฆ์ วัดอภัยคีรี แคลิฟอร์เนีย สาขาหนองป่าพงประเทศอเมริกา