"ขุนพันธ์" หรือ "พล.ต.ต.ขุนพันธรักษ์ราชเดช" หรือ "บุตร์ พันธรักษ์" คือตำนานตำรวจไทยที่มีชื่อเสียงและได้รับการเคารพยกย่องมากที่สุดในประวัติศาสตร์ จากผลงานการปราบปรามโจรผู้ร้าย หรือที่ในสมัยนั้นเรียกกันว่า "เสือ" โดยมีบันทึกว่าในช่วงปี 2473 - 2493 ที่ขุนพันธรักษ์ราชเดช ออกปฏิบัติการ ได้จับตายเหล่าเสือและโจรผู้ร้ายไป 62 คน ซึ่งรวมไปถึงบรรดาเสือดังๆ อย่าง เสือดำ เสือมเหศวร ที่เป็นแรงบันดาลใจให้หนังเรื่อง "ฟ้าทะลายโจร" และที่โด่งดังสุดคงไม่พ้นการปราบ "อะแวสะดอ ตาและ" ขุนโจรแห่งยอดเขาบูโด (ซึ่งคาดว่าน่าจะเป็นต้นแบบของ "อัลฮาวียะลู" ที่แสดงโดย "น้อย วงพรู" ในหนัง "ขุนพันธ์" นั่นเอง)

ขุนพันธรักษ์ราชเดชยังเป็นที่เลื่องลือในฐานะ "มือปราบขมังเวทย์" โดยเชื่อกันว่า ขุนพันธรักษ์ราชเดชนั้นมีอาคมแกร่งกล้า ยิงไม่เข้า และหลายคนเชื่อว่า นี่เป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้ขุนพันธรักษราชเดชสามารถปราบปรามเหล่าเสือร้ายต่างๆ ได้อย่างราบคาบ ขณะที่คนรุ่นหลังอาจรู้จักกิตติศัพท์ด้านไสยศาสตร์ของท่าน ในฐานะผู้บุกเบิก "จตุคามรามเทพ" ที่กลายเป็นวัตถุมลคลยอดนิยมอยู่ช่วงหนึ่ง

บทความนี้ขอเกาะกระแสหนัง "ขุนพันธ์" ที่กำลังจะเข้าฉาย พาไปรู้จักเรื่องราวที่น่าสนใจของขุนพันธรักษ์ราชเดช แต่เรื่องประวัติของท่าน คงมีคนพูดถึงกันมากแล้ว ดังนั้น บทความนี้จึงขอเล่าถึง "ภูมิปัญญาปราบโจร" ของท่านแทน เพื่อดูว่า ขุนพันธรักษ์ราชเดชใช้เทคนิค วิธีการอะไรบ้าง ในการทำงาน จนทำให้ประสบความสำเร็จในการปราบปรามโจรผู้ร้ายได้ขนาดนี้ ซึ่งสุดท้ายแล้ว ไสยศาสตร์เป็นเพียงแค่วิธีการหนึ่ง แต่ไม่ใช่ทั้งหมดในหน้าที่การงานของขุนพันธรักษ์ราชเดช

ทั้งนี้ ข้อมูลในบทความนี้อ้างอิงจากงานวิจัยเรื่อง "ภูมิปัญญาการปราบปราม ของ ขุนพันธรักษ์ราชเดช" โดย วีระ แสงเพชร ซึ่งเป็นหนึ่งในโครงการ "โครงสร้างและพลวัตวัฒนธรรมภาคใต้กับการพัฒนา" ที่ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย ซึ่งส่วนตัวเห็นว่าเป็นหนึ่งในงานวิจัยท้องถิ่นที่มีคุณค่าสูงมากทีเดียว