"ข้อปฏิบัติโดยย่อมีเพียงเท่าไร"
พระโมคคัลลานะทูลถามว่า
"ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ โดยย่อด้วยข้อปฏิบัติเพียงไรหนอ
ภิกษุจึงเป็นผู้หลุดพ้นแล้ว เพราะสิ้นตัณหา มีความสำเร็จล่วงส่วน มีที่สุดล่วงส่วน
ประเสริฐกว่าเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย"
ตรัสตอบว่า
ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้ เมื่อได้ฟังว่าธรรมทั้งปวงไม่ควรถือมั่น ครั้นได้ฟังแล้ว
เธอย่อมรู้ชัดธรรมทั้งปวงด้วยปัญญาอันยิ่ง ย่อมกำหนดรู้ธรรมทั้งปวงด้วยปัญญา (วิปัสสนา)
เมื่อเสวยเวทนาอย่างใด ไม่ว่าจะสุข ทุกข์ หรือไม่สุขไม่ทุกข์
ก็ย่อมพิจารณาเห็นความไม่เที่ยงในเวทนาเหล่านั้น (อนิจจานุปัสสี)
ก็จะคลายกำหนัด (วิราคานุปัสสี) ย่อมพิจารณาเห็นความดับ (นิโรธานุปัสสี)
เห็นความสละคืน (ปฏินิสสัคคานุปัสสี)
เมื่อเธอพิจารณาเห็นอยู่อย่างนั้นๆ ย่อมไม่ยึดมั่นอะไรๆในโลก เมื่อไม่ยึดมั่นย่อมไม่สะดุ้ง
เมื่อไม่สะดุ้งก็ย่อมปรินิพพานเฉพาะตัวทีเดียว
ย่อมรู้ชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว กิจที่ควรทำทำเสร็จแล้ว
กิจอื่นเพื่อความเป็นอย่างนี้ มิได้มี
โมคคัลลานะ ข้อปฏิบัติโดยย่อมีเพียงเท่านี้แล (องฺ.สตฺตก.ข้อ ๕๘)
ที่มา : หนังสือ ๘๐ พระอรหันต์ (ฉบับสมบูรณ์) :
พระอรหันต์องค์ที่ ๑๖ พระมหาโมคคัลลานะเถระ (ภิกษุสาวกผู้เลิศด้านมีฤทธิ์มาก) :
ทูลถามปัญหา บรรลุพระอรหัต
พระโมคคัลลานะทูลถาม "ข้อปฏิบัติโดยย่อ" มีเพียงเท่าไร
พระโมคคัลลานะทูลถามว่า
"ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ โดยย่อด้วยข้อปฏิบัติเพียงไรหนอ
ภิกษุจึงเป็นผู้หลุดพ้นแล้ว เพราะสิ้นตัณหา มีความสำเร็จล่วงส่วน มีที่สุดล่วงส่วน
ประเสริฐกว่าเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย"
ตรัสตอบว่า
ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้ เมื่อได้ฟังว่าธรรมทั้งปวงไม่ควรถือมั่น ครั้นได้ฟังแล้ว
เธอย่อมรู้ชัดธรรมทั้งปวงด้วยปัญญาอันยิ่ง ย่อมกำหนดรู้ธรรมทั้งปวงด้วยปัญญา (วิปัสสนา)
เมื่อเสวยเวทนาอย่างใด ไม่ว่าจะสุข ทุกข์ หรือไม่สุขไม่ทุกข์
ก็ย่อมพิจารณาเห็นความไม่เที่ยงในเวทนาเหล่านั้น (อนิจจานุปัสสี)
ก็จะคลายกำหนัด (วิราคานุปัสสี) ย่อมพิจารณาเห็นความดับ (นิโรธานุปัสสี)
เห็นความสละคืน (ปฏินิสสัคคานุปัสสี)
เมื่อเธอพิจารณาเห็นอยู่อย่างนั้นๆ ย่อมไม่ยึดมั่นอะไรๆในโลก เมื่อไม่ยึดมั่นย่อมไม่สะดุ้ง
เมื่อไม่สะดุ้งก็ย่อมปรินิพพานเฉพาะตัวทีเดียว
ย่อมรู้ชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว กิจที่ควรทำทำเสร็จแล้ว
กิจอื่นเพื่อความเป็นอย่างนี้ มิได้มี
โมคคัลลานะ ข้อปฏิบัติโดยย่อมีเพียงเท่านี้แล (องฺ.สตฺตก.ข้อ ๕๘)
ที่มา : หนังสือ ๘๐ พระอรหันต์ (ฉบับสมบูรณ์) :
พระอรหันต์องค์ที่ ๑๖ พระมหาโมคคัลลานะเถระ (ภิกษุสาวกผู้เลิศด้านมีฤทธิ์มาก) :
ทูลถามปัญหา บรรลุพระอรหัต