The Free Gauge Train (FGT) คือชื่อของรถไฟประเภทนี้ครับ
อย่างที่ทราบกันว่ารางของรถไฟชินคันเซนและรถไฟที่วิ่งทั่วๆไปในญี่ปุ่นนั้นมีขนาดรางที่ไม่เท่ากัน
โดยขนาดของรางชินคันเซนนั้นมีชื่อเรียกว่า Standard gauge (1,435 mm) ส่วนรางที่รถไฟทั่วไปวิ่งนั้นคือ Narrow gauge (1,067 mm)
แต่ก่อนนั้นการแก้ปัญหาในการนำชินคันเซนไปวิ่งในเส้นทางที่รถไฟทั่วไปเคยวิ่งนั้นคือ การเปลี่ยนรางให้มีขนาดเท่ากับรางชินคันเซน แต่ชินคันเซนที่วิ่งมีขนาดพอๆกับรถไฟปกติ เลยเป็นที่มาของรถไฟชนิดที่เรียกว่า mini Shinkansen คือสาย Akita, Yamagata
ต่อมาการรถไฟคิวชูมีแผนจะผลักดันโครงการ Nagasaki Shinkansen ซึ่งคาดว่าจะเปิดใช้ในปี 2021 จึงมีการทดสอบ The Free Gauge Train (FGT) มาใช้สำหรับสายนี้
ส่วนสำคัญของรถไฟแบบนี้คือ (ขออนุญาติอธิบายแบบบ้านๆ) รางรถไฟช่วงที่มีการเปลี่ยนจาก รางชินคันเซน ไปเป็นแบบรางแคบนั้น จะมีการบีบรางให้แคบลงจนได้ขนาด 1,067 mm โดยที่การออกแบบจะทำให้ล้อรถไฟสามารถขยายออกหรือลดขนาดลงได้ตามราง(ขนาดหมายถึงระยะระหว่างล้อสองข้างนะครับ ไม่ใช่เส้นผ่านศูนย์กลางล้อ)
ทีนี้มีเรื่องให้ทดสอบคือ ระบบเปลี่ยนล้อให้ราบรื่น โดยคาดว่าจะใช้ความเร็วในการวิ่งขณะเปลี่ยนขนาดล้อคือ 5-10km/hr และระบบปลดล้อคและล้อคล้อขณะก่อนและหลังการเปลี่ยนขนาดล้อ
ตอนนี้มีการสร้างรางทดสอบที่เมือง Kumamoto ในเกาะคิวชู มีการลงทุนไป 2.1 พันล้านเยน
การทดสอบนี้จะทำให้รถไฟชินคันเซนที่วิ่งจากฟุกุโอกะ ไปยังนางาซากิ สามารถเปลี่ยนขนาดล้อไปวิ่งบนรางขนาดแคบได้ โดยที่ผู้โดยสารไม่ต้องเปลี่ยนรถไฟ
นอกจากนี้ เส้นทาง Hokuriku Shinkansen ซึ่งเป็นส่วนขยายจาก Kanazawa-Tsuruga ที่จะเปิดใช้ในปี 2025 จะสามารถส่งผู้โดยสารจากเขตToyama มา Kansai โดยไม่ต้องเปลี่ยนรถเหมือนกัน
และเนื่องจากขนาดรางเป็นแบบ Narrow gauge ซึ่งรถไฟส่วนใหญ่ในญี่ปุ่นใช้รางขนาดนี้วิ่ง หมายความว่าหลังการสร้างรางรถไฟเส้น Nagasaki Shinkansen แล้วเสร็จ(ตอนนี้กำลังสร้างอยู่ครับ มีการขุดอุโมงค์ และใช้เส้นทางที่ต่างจากเส้นทางไปนางาซากิเดิม) รถไฟปกติของญี่ปุ่นก็สามารถไปวิ่งบนเส้นทางชินคันเซน(แบบแคบ) ได้ด้วย
เอาง่ายๆคือ รางนี้ ทั้งรถไฟปกติและชินคันเซนวิ่งด้วยกันได้ (ซึ่งทำให้มีการใช้รางอย่างคุ้มค่า)
---------------------ญี่ปุ่นเริ่มโครงการทดสอบเปลี่ยนขนาดล้อรถไฟเพื่อเตรียมใช้ใน Nagasaki Shinkansen
อย่างที่ทราบกันว่ารางของรถไฟชินคันเซนและรถไฟที่วิ่งทั่วๆไปในญี่ปุ่นนั้นมีขนาดรางที่ไม่เท่ากัน
โดยขนาดของรางชินคันเซนนั้นมีชื่อเรียกว่า Standard gauge (1,435 mm) ส่วนรางที่รถไฟทั่วไปวิ่งนั้นคือ Narrow gauge (1,067 mm)
แต่ก่อนนั้นการแก้ปัญหาในการนำชินคันเซนไปวิ่งในเส้นทางที่รถไฟทั่วไปเคยวิ่งนั้นคือ การเปลี่ยนรางให้มีขนาดเท่ากับรางชินคันเซน แต่ชินคันเซนที่วิ่งมีขนาดพอๆกับรถไฟปกติ เลยเป็นที่มาของรถไฟชนิดที่เรียกว่า mini Shinkansen คือสาย Akita, Yamagata
ต่อมาการรถไฟคิวชูมีแผนจะผลักดันโครงการ Nagasaki Shinkansen ซึ่งคาดว่าจะเปิดใช้ในปี 2021 จึงมีการทดสอบ The Free Gauge Train (FGT) มาใช้สำหรับสายนี้
ส่วนสำคัญของรถไฟแบบนี้คือ (ขออนุญาติอธิบายแบบบ้านๆ) รางรถไฟช่วงที่มีการเปลี่ยนจาก รางชินคันเซน ไปเป็นแบบรางแคบนั้น จะมีการบีบรางให้แคบลงจนได้ขนาด 1,067 mm โดยที่การออกแบบจะทำให้ล้อรถไฟสามารถขยายออกหรือลดขนาดลงได้ตามราง(ขนาดหมายถึงระยะระหว่างล้อสองข้างนะครับ ไม่ใช่เส้นผ่านศูนย์กลางล้อ)
ทีนี้มีเรื่องให้ทดสอบคือ ระบบเปลี่ยนล้อให้ราบรื่น โดยคาดว่าจะใช้ความเร็วในการวิ่งขณะเปลี่ยนขนาดล้อคือ 5-10km/hr และระบบปลดล้อคและล้อคล้อขณะก่อนและหลังการเปลี่ยนขนาดล้อ
ตอนนี้มีการสร้างรางทดสอบที่เมือง Kumamoto ในเกาะคิวชู มีการลงทุนไป 2.1 พันล้านเยน
การทดสอบนี้จะทำให้รถไฟชินคันเซนที่วิ่งจากฟุกุโอกะ ไปยังนางาซากิ สามารถเปลี่ยนขนาดล้อไปวิ่งบนรางขนาดแคบได้ โดยที่ผู้โดยสารไม่ต้องเปลี่ยนรถไฟ
นอกจากนี้ เส้นทาง Hokuriku Shinkansen ซึ่งเป็นส่วนขยายจาก Kanazawa-Tsuruga ที่จะเปิดใช้ในปี 2025 จะสามารถส่งผู้โดยสารจากเขตToyama มา Kansai โดยไม่ต้องเปลี่ยนรถเหมือนกัน
และเนื่องจากขนาดรางเป็นแบบ Narrow gauge ซึ่งรถไฟส่วนใหญ่ในญี่ปุ่นใช้รางขนาดนี้วิ่ง หมายความว่าหลังการสร้างรางรถไฟเส้น Nagasaki Shinkansen แล้วเสร็จ(ตอนนี้กำลังสร้างอยู่ครับ มีการขุดอุโมงค์ และใช้เส้นทางที่ต่างจากเส้นทางไปนางาซากิเดิม) รถไฟปกติของญี่ปุ่นก็สามารถไปวิ่งบนเส้นทางชินคันเซน(แบบแคบ) ได้ด้วย
เอาง่ายๆคือ รางนี้ ทั้งรถไฟปกติและชินคันเซนวิ่งด้วยกันได้ (ซึ่งทำให้มีการใช้รางอย่างคุ้มค่า)