ผมได้เห็นหลายกระทู้ที่ชาวไทยเราในห้องศาสนาพันทิปพยายามที่จะหาทางปรองดองกันและความรักใคร่กลมเกลียวกันระหว่างศาสนาโดยเฉพาะศาสนาพุทธและศาสนาอิสลามในบอร์ดพันทิปนี้ เราจะต้องเข้าใจว่า ในบอร์ดสาธารณะเช่นในบอร์ดพันทิปนี้ การแสดงความคิดเห็นของสมาชิกภายในห้องศาสนานั้น มาจากผู้ที่มีการศึกษาประสพการณ์และทัศนคติและการมองสังคมต่างกันอย่างสุดขั้ว จากน้อยที่สุดไปจนถึงมากที่สุด และในบรรยากาศเช่นนี้ ยังมีความคิดเห็นที่แตกต่างกันเนื่องจาก ความแตกต่างในอายุและสิ่งแวดล้อมที่แต่ละคนเติบโตมาและถูกเลี้ยงดูมาต่างกัน
จากบรรทัดฐานที่แต่ละคนมีความแตกต่างกันตามที่กล่าวมาข้างต้นนี้ จึงเป็นไปไม่ได้ที่จะ แสดงความคิดเห็น ให้เห็นไปในทางเดียวกัน หรือทำให้ทุกๆคนเข้าใจเช่นเดียวกัน โดยเฉพาะในเรื่องความศรัทธา แม้แต่ในความศรัทธาหรือผู้ที่นับถือศาสนาเดียวกันก็ตาม ในบรรยากาศอย่างในบอร์ดพันทิปนี้ ต่างกันกับในขั้นเรียน ในขั้นเรียน ผู้คนที่ร่วมสนทนากัน มีอายุ,ความรู้ และ ประสพการณ์ชีวิตไม่ต่างกันมากนัก หรืออาจจะเท่าๆกันหรือพอๆกัน และนอกจากนั้นยังมีผู้ที่ควบคุมการสนทนาและการแสดงความคิดเห็นอย่างใกล้ชิด คือ ครูบาอาจารย์ เป็นกรรมการและช่วยอธิบายเพิ่มเติมถ้าผู้ใดไม่เข้าใจคำถามหรือคำอธิบาย ดังนั้นจึงไม่มีการ ล่วงเกินกัน หรือดูหมิ่นเหยียดหยามกัน
การตั้งกระทู้ในบอร์ศาสนาเช่นนี้ ควรพยายามหลีกเลี่ยง การเปรียบเทียบ หรือการใช้คุณศัพท์เปรียบเทียบ ดีกว่า,เลวกว่า, สูงกว่าหรือต่ำกว่า หรือ คุณศัพท์ทีแสดงความ สูงสุด มากที่สุด หรือดีที่สุด ในระหว่างศาสนาหนึ่งกับอีกศาสนาหนึ่ง หรือ ในกลุ่มศาสนาต่างๆทั้งหมด เมื่อใดก็ตามเมื่อมีการเปรียบเทียบ ในปริมาณและคุณภาพแล้วเป็นการ ท้าทายความคิดเห็นทั้งที่มีเหตุผลและไม่มีเหตุผล และในที่สุดก็ลงเอยด้วยการโต้เถียงกันอย่างรุนแรง
ในหมู่ชนผู้ศรัทธามีทั้งคนดีคนเลวในทุกๆศาสนาแต่เราจะต้องพยายามทำความเข้าใจว่าว่า ไม่น่าจะมีคำสอนในศาสนาใดที่ สอนให้คนกระทำความเลวหรือความชั่วช้า
ตัวอย่างเช่น
ถ้าหลักศาสนาหนึ่งห้ามการข่มขืนและการลักเพศ นั้นก็หมายถึงห้ามทั้งสองทาง คือทั้งผู้ทำ,ผู้ถูกกระทำและยอมยอมให้กระทำ ไม่ได้หมายความว่า ผู้ยอมให้กระทำไม่มีข้อห้าม, การห้ามในทางคุณธรรมและจริยาธรรมเช่นนี้ผู้ที่มีสติปัญญาจะต้องเข้าใจว่า เป็นการห้ามทั้งสองทาง
ถ้าศาสนาหนึ่งสอนว่าการฆ่าจะต้องฆ่าด้วยเหตุผลทางคุณธรรมและจริยาธรรมเช่นการป้องกันต้วป้องกันประเทศบ้านเมือง เราก็ต้องใช้ความเข้าใจได้ว่า การฆ่าที่นอกเหนือจากนั้นไม่ใช่หลักการของศาสนา และศาสนานั้นมีระเบียบและระบบในการสอนต่างกันและการใช้ชีวิตประจำวันที่แตกต่างกัน
คนไทยทุกๆคนจะต้องมีความพากภูมิใจในประเทศไทยและสังคมไทยไม่ว่าจะนับถือศาสนาอะไรก็ตามเนื่องจากว่าคำสอนของทุกๆศาสนานั้นช่วยในการปรับปรุงสังคมไทยให้มีคุณธรรมและจริยาธรรมที่ดี ไม่ใช่ว่าถ้าในสังคมไทย มีโรงนวดและโสเภณีมากนั้นเนื่องมาจากศาสนาหนึ่งศาสนาใดสอนไม่ดี แต่เป็นความรับผิดชอบของผู้ศรัทธาทุกๆศาสนาที่จะช่วยแก้ปัญหาสังคมของไทยในเรื่องนี้ ไม่ใช่ว่าปล่อยให้เป็นความรับผิดชอบของศาสนาหนึ่งศาสนาใด
เราควรร่วมกันปรึกษาหารือกัน ในการแก้ปัญหาสังคมของไทย ถ้าทำได้เช่นนี้ ก็จะไม่มีการโต้เถียงกันว่า ศาสนาหนึ่งศาสนาใดดีกว่าศาสนาของใคร เมื่อชาวโลกเขามองมาในสังคมไทยเขา ตำหนิคนไทยทั้งประเทศ ถ้าเป็นคนไทยมีความรู้สึกเป็นไทยเราจะต้องมีความรับผิดชอบทั้งข้อติเตียนและคำชม ทั้งนี้เมื่อคนนอกเขามองมาเขาไม่เลือกว่า จะเป็นไทยพุทธหรือไทยมุสลิม หรือไทยคริสเตียนเขามองมาในสังคมไทยโดยรวม, ถ้ามีความรู้สึกเป็นคนไทยแล้วจะต้อง มีความรับผิดชอบทั้งความดีและความเลวของสังคมไทย ไม่ใช่พยายามแยกตัวออกรับแต่เฉพาะความดีเท่านั้น คนไทยก็คือผู้ที่รักประเทศชาติไทย สังคมไทย วัฒนธรรมไทยและโดยเฉพาะอย่างยึ่งมีความรู้สึกเป็นคนไทยตลอดเวลาที่อยู่ในและนอกประเทศไทย
สิ่งที่คนไทยเราไม่ควรทำคือ ถ้าเราเป็นคนไทยแล้วไม่ควรประณามสังคมไทย, เราควรมีความพากภูมิใจใน วัฒนธรรมท้องถิ่นของเราในทุกๆภาค ในเรื่อง ภาษา, การแต่งกาย ความศรัทธาและประเพณีปฏิบัติ, ถ้าเราประณามสังคมไทยของเราแล้ว ก็เท่ากับเราประณามตัวเราเอง เพราะคนไทยเป็นส่วนหนึ่งของสังคมของไทยเรา ถามตัวเราว่า มีสังคมใดในโลกที่เราจะมีอิสสระและความเป็นผู้มีสิทธิในความเป็นพลเมืองอย่างเต็มที่ที่เรียกตัวเราเองว่าเป็นคนไทย
กระทู้นี้สำหรับคนไทยเท่านั้น
จากบรรทัดฐานที่แต่ละคนมีความแตกต่างกันตามที่กล่าวมาข้างต้นนี้ จึงเป็นไปไม่ได้ที่จะ แสดงความคิดเห็น ให้เห็นไปในทางเดียวกัน หรือทำให้ทุกๆคนเข้าใจเช่นเดียวกัน โดยเฉพาะในเรื่องความศรัทธา แม้แต่ในความศรัทธาหรือผู้ที่นับถือศาสนาเดียวกันก็ตาม ในบรรยากาศอย่างในบอร์ดพันทิปนี้ ต่างกันกับในขั้นเรียน ในขั้นเรียน ผู้คนที่ร่วมสนทนากัน มีอายุ,ความรู้ และ ประสพการณ์ชีวิตไม่ต่างกันมากนัก หรืออาจจะเท่าๆกันหรือพอๆกัน และนอกจากนั้นยังมีผู้ที่ควบคุมการสนทนาและการแสดงความคิดเห็นอย่างใกล้ชิด คือ ครูบาอาจารย์ เป็นกรรมการและช่วยอธิบายเพิ่มเติมถ้าผู้ใดไม่เข้าใจคำถามหรือคำอธิบาย ดังนั้นจึงไม่มีการ ล่วงเกินกัน หรือดูหมิ่นเหยียดหยามกัน
การตั้งกระทู้ในบอร์ศาสนาเช่นนี้ ควรพยายามหลีกเลี่ยง การเปรียบเทียบ หรือการใช้คุณศัพท์เปรียบเทียบ ดีกว่า,เลวกว่า, สูงกว่าหรือต่ำกว่า หรือ คุณศัพท์ทีแสดงความ สูงสุด มากที่สุด หรือดีที่สุด ในระหว่างศาสนาหนึ่งกับอีกศาสนาหนึ่ง หรือ ในกลุ่มศาสนาต่างๆทั้งหมด เมื่อใดก็ตามเมื่อมีการเปรียบเทียบ ในปริมาณและคุณภาพแล้วเป็นการ ท้าทายความคิดเห็นทั้งที่มีเหตุผลและไม่มีเหตุผล และในที่สุดก็ลงเอยด้วยการโต้เถียงกันอย่างรุนแรง
ในหมู่ชนผู้ศรัทธามีทั้งคนดีคนเลวในทุกๆศาสนาแต่เราจะต้องพยายามทำความเข้าใจว่าว่า ไม่น่าจะมีคำสอนในศาสนาใดที่ สอนให้คนกระทำความเลวหรือความชั่วช้า
ตัวอย่างเช่น
ถ้าหลักศาสนาหนึ่งห้ามการข่มขืนและการลักเพศ นั้นก็หมายถึงห้ามทั้งสองทาง คือทั้งผู้ทำ,ผู้ถูกกระทำและยอมยอมให้กระทำ ไม่ได้หมายความว่า ผู้ยอมให้กระทำไม่มีข้อห้าม, การห้ามในทางคุณธรรมและจริยาธรรมเช่นนี้ผู้ที่มีสติปัญญาจะต้องเข้าใจว่า เป็นการห้ามทั้งสองทาง
ถ้าศาสนาหนึ่งสอนว่าการฆ่าจะต้องฆ่าด้วยเหตุผลทางคุณธรรมและจริยาธรรมเช่นการป้องกันต้วป้องกันประเทศบ้านเมือง เราก็ต้องใช้ความเข้าใจได้ว่า การฆ่าที่นอกเหนือจากนั้นไม่ใช่หลักการของศาสนา และศาสนานั้นมีระเบียบและระบบในการสอนต่างกันและการใช้ชีวิตประจำวันที่แตกต่างกัน
คนไทยทุกๆคนจะต้องมีความพากภูมิใจในประเทศไทยและสังคมไทยไม่ว่าจะนับถือศาสนาอะไรก็ตามเนื่องจากว่าคำสอนของทุกๆศาสนานั้นช่วยในการปรับปรุงสังคมไทยให้มีคุณธรรมและจริยาธรรมที่ดี ไม่ใช่ว่าถ้าในสังคมไทย มีโรงนวดและโสเภณีมากนั้นเนื่องมาจากศาสนาหนึ่งศาสนาใดสอนไม่ดี แต่เป็นความรับผิดชอบของผู้ศรัทธาทุกๆศาสนาที่จะช่วยแก้ปัญหาสังคมของไทยในเรื่องนี้ ไม่ใช่ว่าปล่อยให้เป็นความรับผิดชอบของศาสนาหนึ่งศาสนาใด
เราควรร่วมกันปรึกษาหารือกัน ในการแก้ปัญหาสังคมของไทย ถ้าทำได้เช่นนี้ ก็จะไม่มีการโต้เถียงกันว่า ศาสนาหนึ่งศาสนาใดดีกว่าศาสนาของใคร เมื่อชาวโลกเขามองมาในสังคมไทยเขา ตำหนิคนไทยทั้งประเทศ ถ้าเป็นคนไทยมีความรู้สึกเป็นไทยเราจะต้องมีความรับผิดชอบทั้งข้อติเตียนและคำชม ทั้งนี้เมื่อคนนอกเขามองมาเขาไม่เลือกว่า จะเป็นไทยพุทธหรือไทยมุสลิม หรือไทยคริสเตียนเขามองมาในสังคมไทยโดยรวม, ถ้ามีความรู้สึกเป็นคนไทยแล้วจะต้อง มีความรับผิดชอบทั้งความดีและความเลวของสังคมไทย ไม่ใช่พยายามแยกตัวออกรับแต่เฉพาะความดีเท่านั้น คนไทยก็คือผู้ที่รักประเทศชาติไทย สังคมไทย วัฒนธรรมไทยและโดยเฉพาะอย่างยึ่งมีความรู้สึกเป็นคนไทยตลอดเวลาที่อยู่ในและนอกประเทศไทย
สิ่งที่คนไทยเราไม่ควรทำคือ ถ้าเราเป็นคนไทยแล้วไม่ควรประณามสังคมไทย, เราควรมีความพากภูมิใจใน วัฒนธรรมท้องถิ่นของเราในทุกๆภาค ในเรื่อง ภาษา, การแต่งกาย ความศรัทธาและประเพณีปฏิบัติ, ถ้าเราประณามสังคมไทยของเราแล้ว ก็เท่ากับเราประณามตัวเราเอง เพราะคนไทยเป็นส่วนหนึ่งของสังคมของไทยเรา ถามตัวเราว่า มีสังคมใดในโลกที่เราจะมีอิสสระและความเป็นผู้มีสิทธิในความเป็นพลเมืองอย่างเต็มที่ที่เรียกตัวเราเองว่าเป็นคนไทย