อยากทราบครับว่าฮ่องเต้จีนสมัยใดที่ไม่สวมพระมาลาห้อยมุกว่าราชการ แต่เป็นมงกุฎแทน

เท่าที่ทราบ ตั้งแต่สมัยโบราณกษัตริย์ของจีนจะสวมพระมาลาห้อยหยกหรือลูกปัด (ไม่ใช่มุกครับ) ภาษาจีนเรียกเหมี่ยนกวน (冕冠) ร่วมกับการสวมฉลองพระองค์ เหมี่ยนฝู (冕服) ฉลองพระองค์ชนิดนี้มี เสื้อสีดำผ้านุ่งสีแดง (玄衣纁裳)

เหมี่ยนฝูมีมาตั้งแต่ราชวงศ์ซาง ต่อมาในสมัยราชวงศ์โจว ปรากฏในโจวหลี่ (周禮) หรือ ตำราขนบธรรมเนียมราชวงศ์โจว ได้กำหนดรูปแบบให้เป็นบรรทัดฐานและมีแบ่งเป็นหกประเภท (六冕) คือ

- ต้าฉิวเหมี่ยน (大裘冕)  ประดับสัญลักษณ์มงคลสิบสองอย่าง สวมเหมี่ยนกวนห้อยระย้าลูกปัดสิบสองสาย สวมใส่โดยหวัง/อ๋อง (王) หรือจักรพรรดิเทพสวรรค์ (昊天上帝)
- กุ่นเหมี่ยน (衮冕) ประดับสัญลักษณ์มงคลเก้าอย่าง สวมเหมี่ยนกวนห้อยระย้าลูกปัดเก้าสาย สวมใส่โดย กง (公)
- ปี้เหมี่ยน (鷩冕) ประดับสัญลักษณ์มงคลเจ็ดอย่าง สวมเหมี่ยนกวนห้อยระย้าลูกปัดเจ็ดสาย สวมใส่โดย โหว (侯) และ ป๋อ (伯)
- ชุ่ยเหมี่ยน (毳冕) ประดับสัญลักษณ์มงคลห้าอย่าง สวมเหมี่ยนกวนห้อยระย้าลูกปัดห้าสาย สวมใส่โดย จื่อ (子) และ หนาน (男)
- ชือเหมี่ยน (絺冕) ประดับสัญลักษณ์มงคลสี่อย่าง สวมเหมี่ยนกวนห้อยระย้าลูกปัดสี่สาย สวมใส่โดย กู (孤)
- เสวียนเหมี่ยน (玄冕) ประดับสัญลักษณ์มงคลสามอย่าง สวมเหมี่ยนกวนห้อยระย้าลูกปัดสามสาย สวมใส่โดย ต้าฟู (大夫)

นับตั้งแต่ฉินและฮั่น ต้าฉิวเหมี่ยนกลายเป็นฉลองพระองค์ฮ่องเต้แทนอ๋อง เหมี่ยนฝูอื่นก็ยกระดับตามขึ้นมา และยังคงใช้งานต่อมาในราชวงศ์หลังๆ ทั้งฮั่น จิ้น สุย ถัง ซ่ง หมิง ฯลฯ แต่มีการปรับเปลี่ยนเรื่อยๆ ไม่ได้ยึดตามแบบแผนสมัยโจว




ในราชวงศ์ยุคหลัง ต้าฉิวเหมี่ยนไม่ประดับลวดลาย ไม่มีห้อยระย้า ใช้เป็นฉลองพระองค์พิธีการระดับสูงสุดสำหรับประกอบพิธีบวงสรวงฟ้าดิน  แบบที่มีประดับสัญลักษณ์มงคลสิบสองอย่างเป็นชุดพิธีการระดับรองลงมาและเปลี่ยนมาเรียกว่า กุ่นเหมี่ยน (衮冕) ใช้ในพิธีการสำคัญต่างๆ เช่น พิธีบวงสรวงบูรพกษัตริย์ ราชาภิเษก ฯลฯ ชุดอื่นๆ ก็ลดระดับลงตามมา เช่น ปี้เหมี่ยน (鷩冕) กลายเป็นชุดของฐานันดรหวัง ซึ่งมีสัญลักษณ์มงคลเก้าประการ





เหมี่ยนฝูโดยปกติใช้เป็นชุดพิธีการ ในยุคโบราณเข้าใจว่าอาจจะสวมว่าราชการด้วย แต่ฮ่องเต้ก็มีฉลองพระองค์หลายแบบสำหรับทรงตามโอกาสต่างๆ ซึ่งก่อนสมัยราชวงศ์สุยยังไม่พบหลักฐานชัดเจน จากภาพวาดของเหยียนลี่เปิ่นพบว่าฮ่องเต้หลายพระองค์ทรงฉลองพระองค์ทั่วไป หลากหลายสี



สำหรับเวลาว่าราชการทั่วไป ฮ่องเต้ในราชวงศ์ยุคหลังจะทรงฉลองพระองค์ทั่วไปเรียกว่าฉางฝู (常服) เป็นเสื้อยาวคอกลมเรียกว่า หยวนหลิ่งผาว (圓領袍) ซึ่งเป็นชุดที่ได้รับอิทธิพลมาจากชนเผ่านอกด่านในช่วงยุคหนานเป่ย (ราชวงศ์เหนือใต้) พบหลักฐานกล่าวถึงครั้งแรกในสมัยซีเว่ย สืบทอดมาถึงสมัยสุยและถัง ในสมัยราชวงศ์ถังกลายเป็นชุดที่สวมใส่ทั่วไปตั้งแต่ฮ่องเต้ถึงสามัญชน แต่ฮ่องเต้ทรงฉลองพระองค์สีเหลือง


ในสมัยราชวงศ์เหนือเป็นต้นมาเริ่มพบหลักฐานการกำหนดสีเครื่องแต่งกาย แต่ยังไม่ชัดเจน ต่อมาปรากฏในพงศาวดารราชวงศ์สุย 《隋書•禮儀七》ได้จัดลำดับสีเครื่องกายจากสูงไปต่ำคือ ม่วง (紫)  แดง (緋)  เขียว (綠)  คราม (青)  ขาว (白)  ขุนนางขั้นห้าขึ้นไปสวมชุดสีม่วง ขั้นหกลงมาสวมชุดสีแดงสีเขียว  อาลักษณ์สวมชุดสีคราม  นักบวชสวมชุดสีขาว คนแล่เนื้อสัตว์สวมชุดสีเจ้า (皂) คือสีดำ ทหารสวมชุดสีเหลือง

สีเหลืองและสีขาวเป็นสีระดับล่างที่สามัญชนหรือชนชั้นล่างสวมใส่ เพราะสีเหลืองหาวัสดุธรรมชาติย้อมได้ง่าย สีขาวไม่ต้องย้อม   ส่วนสีม่วงเป็นสีสูงค่าในหลายวัฒนธรรมเพราะหาวัสดุย้อมได้ยาก ปรากฏเป็นที่นิยมมาตั้งแต่สมัยชุนชิว ในสมัยถังและซ่งจึงปรากฏว่าใช้เป็นสีเครื่องแบบขุนนางระดับสูง


เริ่มพบหลักฐานว่าสีเหลืองถูกใช้เป็นสีฉลองพระองค์ในสมัยสุย ปรากฏในพงศาวดารราชวงศ์สุย หมวดธรรมเนียมปฏิบัติ 《隋书·礼仪志》 ระบุว่า ฉางฝูข้าราชการล้วนเป็นสีเหลือง เฉาฝูหรือฉลองพระองค์จักรพรรดิเกาจู่ (สุยเหวินตี้) ก็เป็นสีเหลือง   ทั้งนี้มีการวิเคราะห์ว่าเพราะราชสำนักในสมัยสุยเหวินตี้เน้นความเรียบง่ายและประหยัด จึงเลือกใช้สีที่หาย้อมได้ง่าย สีเหลืองจึงเป็นสีที่นิยมโดยทั่วไป

พงศาวดารราชวงศ์สุยยังระบุว่า สุยเหวินตี้ทรงฉลองพระองค์เหวินหลิงผาว (文绫袍) สีดินเหลือง (赭黄) ซึ่งเป็นสีเหลืองอมแดงออกไปทางสีส้มหรือน้ำตาลจึงมีอีกชื่อว่า สีเหลืองแดง (赤黃) ซึ่งราชวงศ์ถังก็ได้รับมาใช้เป็นสีฉลองพระองค์สืบต่อ

สีดินเหลืองนี้หลายครั้งเขียนว่า เหลืองเจ้อ (柘黄) เพราะย้อมจากน้ำของไม้เจ้อ (ต้นหม่อนจีน) จะให้สีเหลืองอมแดงเหมือนผลซิ่ง (杏) หรือ แอพริคอต


ราชวงศ์ถังรับรูปแบบการแต่งกายมาจากสมัยสุย ในรัชศกอู่เต๋อ จักรพรรดิถังเกาจู่ (唐高祖) ปฐมราชวงศ์ถัง ทรงเห็นว่าสีดินเหลืองหรือสีเหลืองแดงเป็นสีของพระอาทิตย์ พระอาทิตย์เป็นสัญลักษณ์ของฮ่องเต้  "ฟ้าไม่อาจมีอาทิตย์สองดวง ประเทศไม่อาจมีสองเจ้า" จึงกำหนดให้ใช้เป็นสีฉลองพระองค์ฮ่องเต้เท่านั้น นับแต่นั้นมาสีดินเหลืองจึงกลายเป็นสีฉลองพระองค์ของฮ่องเต้  แต่ขุนนางและนักบวชยังใช้สีเหลืองทั่วไปได้

ในสมัยจักรพรรดิถังเกาจง (唐高宗) ได้ออกประกาศห้ามใช้สีเหลือง (禁黃令) เนื่องจากเกิดเหตุผู้ว่าเมืองลั่วหยางสวมชุดเหลืองตอนกลางคืนแล้วโดนทำร้ายเหมือนสามัญชน จึงสั่งห้ามขุนนางสวมชุดเหลืองอีก  แต่ก็ยังพบหลักฐานว่าคนทั่วไปสามารถสวมชุดเหลืองได้

ต่อมาในรัชศกเทียนเป่าปีที่สิบ (ค.ศ. 750) รัชสมัยจักรพรรดิถังเสฺวียนจง (唐玄宗) จึงได้กำหนดให้สีเหลืองแดงเป็นสีประจำราชวงศ์ถังด้วย

จากภาพเขียนของฮ่องเต้สมัยถัง พบว่าทรงฉลองพระองค์ฉางฝู ใช้ผ้าโพกหัวสีดำที่ดูเรียบง่ายเรียกว่าฝูโถว (幞頭) ไม่ต่างจากสามัญชนทั่วไป









เหมี่ยนฝูแบบกุ่นเหมี่ยนสมัยถัง ในจิตรกรรมฝาผนังถ้ำที่ตุนหวง สันนิษฐานว่าเป็นภาพของถังไท่จงครับ




ด้านล่างเป็นภาพฉลองพระองค์แบบต่างๆ ในสมัยถังครับ

ต้าฉิวเหมี่ยน (大裘冕) ไม่ประดับลวดลาย ไม่มีห้อยระย้า เป็นฉลองพระองค์พิธีการระดับสูงสุดสำหรับประกอบพิธีบวงสรวงฟ้าดิน



กุ่นเหมี่ยน (衮冕) ประดับสัญลักษณ์มงคลสิบสองอย่าง มีสถานะรองลงมาจากต้าฉิวเหมี่ยน ใช้ทรงในพระราชพิธีสำคัญต่างๆ



ทงเทียนกวน (通天冠) เป็นเครื่องครอบมวยผมระดับสูงสุด ทรงร่วมกับฉลองพระองค์สีแดง ทรงในพิธีบวงสรวง งานเลี้ยงปีใหม่ งานพิธีช่วงฤดูหนาว



ฉางฝู (常服) หรือฉลองพระองค์แบบลำลองสมัยถัง ไม่มีความแตกต่างจากเสื้อผ้าสามัญชนนอกจากเป็นสีเหลืองแดงหรือสีดินเหลืองซึ่งเป็นสีเฉพาะฮ่องเต้ ไม่ปักลวดลาย


เว็บนี้อธิบายฉลองพระองค์ในสมัยถังค่อนข้างละเอียด แต่เป็นภาษาจีน ถ้าใครอ่านได้ก็เชิญนะครับ
http://52u.me/tang-dynasty-emperor-clothing/

https://kknews.cc/history/zqekya.html